berlin antlaşması ^*

• 1878 osmanlı-rus savaşının ardından imzalanan ayastefanos antlaşması ile büyük bulgar krallığı kurulmuştu. söz konusu devletin bir rusya uydusu olarak hareket etmesinden endişelenen avusturya-macaristan bu oluşuma karşı çıktı. üç imparator oluşumunun zarar görmesini istemeyen bismarck rusya ve avusturya-macaristan arasında doğabilecek bir problemi engellemek amacı ile berlin konferansını düzenlemiştir. söz konusu konferansta büyük bulgaristan üçe bölünmüştür. topraklarının bir kısmı osmanlı'ya geri verilmiştir.
• concert of europe anlayışının son büyük uluslararası kongresinin sonucudur. balkanlarda başlayan, önce bosna ve hersek sonra da bulgar isyanlarıyla devam eden uluslararası krizin, istanbul (tersane) konferansı'yla çözülememesi, rusya'nın osmanlı'ya savaş açmasını kolaylaştırmış ve lakin savaş barışı getirmemiştir. ayastefanos antlaşmasıyla, osmanlı'yla derdini tek başına çözmek isteyen rusya, yok bu mesele avrupa meselesi, hepimiz biraraya gelelim öyle çözelim nidalarıyla karşılaşmıştır. bu duruma en çok, yeşilköy'e kadar gelmiş rusya'nın gitmesini istediği parayı vererek sağlayan ve çoğunluğu gayrı-müslim olan galatalı bankerler sevinmiştir. sonunda bismarck, herkesi berlin'e çağırmış ama bu arada mevzubahis balkan topluluklarının temsilcilerini conveniently unutmuştur. sonunda birisi hatta burada balkanlarda yaşayanlar için değil, avrupa'nın barışı için bulunuyoruz demiştir. zaten berlin kongresi balkanlar'a da barış değil, tam tersi çatışma getirmiş, bu çatışmaların en mühimleri olan bulgaristan ve makedonya sorunlarını halihazırdaki sorunlara eklemiştir. doğu sorunu (şark sorunu) böylece büyürken, hem rusya hem osmanlı, savaşın iki tarafı olarak kendilerini bismarck ve diğerleri tarafından aşağılanmış hissetmişlerdir. tarihe, doğuluların aşağılanması olarak da geçebilirmiş peki ala. en ilginç sonuçlarından biri arnavutların siyasi örgütlenmesini hızlandırması, hatta osmanlı'ya berlin antlaşmasını imzaladığı için kızmalarına yol açmasıdır. osmanlı'nın yeni oluşan sınırları düzenlemesi için gönderdiği paşayı, misafir kaldığı valinin evinde, tüm ev halkıyla birlikte yakmışlardır arnavut aktivistler.
• ayastefanos antlasmasi batili devletlerin hosuna gitmeyince orada islenen konulara tekrar deginmek istemisler. sanilanin aksine ermeni sorununun uluslararasi boyuta tasindigi ilk anlasma degildir. bu daha once zaten ayastefanos'un 16. maddesinde yapilmistir. ancak bu madde turkiye'de ogretilmedigi icin bilinmemesi dogaldir.
  berlin antlasmasi ayastefanos 16. maddeyi alip 61. maddeye koymustur:
  " the sublime porte undertakes to carry out, without further delay, the improvements and reforms demanded by local requirements in the provinces inhabited by armenians, and to guarantee their security against the circassians and kurds.
  
  it will periodically make known the steps taken to this effect to the powers, who will superintend their application"
  
  yani kisaca deniliyor ki osmanli ermeni halk icin yogun olarak yasdiklari yerlerde reformalar gerceklestirecek ve de ermeni halki kurt ve cerkeslere karsi koruyacak.
  ermenilerin kurt ve cerkeslere karsi korunmasi gerektigi bu capta antlasmalarla garanti altina aliniyorsa bir seylerden suphelenmek gerek.
  
  bu madde de bizlere okulda ogretilmeyen maddelerden.
  
  * (bkz: mondros mütarekesi/@okuz)
  * (bkz: ittihat ve terakki cemiyeti/@okuz)
  * (bkz: ayastefanos antlaşması/@okuz)
• leninin "grabyat turtsiyu" (türkiyeyi talan ettiler) dediği antlaşma.
• ayastefanos antlaşması ile birlikte osmanlı devletinin birinci sevri olarak nitelendirebilecek antlaşmadır. çünkü bu kongrede her ülke bir şekilde osmanlı devletinin mirasından pay kapmak için birbirleriyle yarışmıştır tıpkı sevr antlaşmasında olduğu gibi.
• dönemin ünlü ingiliz devlet adamlarından salisbury'e göre bu antlaşma ile ingiltere güney balkanlarda çürük bir türk yönetimimin yeniden kurulmasına izin vermiştir. ama bu kaderin ötelenmesinden başka bir anlam taşımaz. çünkü türklerde hiçbir canlılık kalmamıştır. bu antlaşmanın imza sürecinde ingiltere'nin rusya yerine avusturya-macaristan'a destek çıkmasını da eleştiren salisbury'e göre ingiltere yanlış ata oynamıştır.
• 12 ay vadeli kredi kartı harcaması gibidir. devlet o gün ölmemiş; sürüne sürüne 1918'e kadar nefes almaya devam edebilmiştir.
• bundan 133 yıl önce bugün imzalanan antlaşmadır.
  toprak kayıpları şu şekilde olmuştur;
  
  osmanlı devleti kendisine tabi olan sırbistan, bulgaristan, romanya ve karadağ'ın kendi başlarına birer prenslik olmalarını kabul etmiştir. doğu rumeli vilayeti kurulmuş ve osmanlı devleti'ne bağlı ancak çeşitli imtiyazlara sahip olmuşlardır.
  toprak paylaşımı ise aşağıdaki gibidir;
  
  bosna hersek imtiyazlı vilayet haline gelmiştir.
  kıbrıs sancağı ingiltere'ye kiralandı.
  niş sancağı sırbistan'a bırakıldı.
  teselya sancağı yunanistan'a (1881) bırakıldı.
  kars, batum, artvin ve ardahan sancakları rusya'ya bırakıldı.
  dobruca sancağı romanya'ya bırakıldı.
  bunların dışında birkaç kaza karadağ'a bırakıldı.
  van'ın doğusundaki kotur yöresi iran'a verildi.
  ayrıca kongre döneminde fransa'nın yaptığı kulis çalışmaları sonucunda, antlaşma maddelerinde olmadığı halde 3 yıl sonra tunus prensliği fransızlarca işgal edilmiş ve gerekçe olarak berlin antlaşması gösterilmiştir.
  berlin antlaşması'ndan sonra ingiltere, fransa ve rusya smanlılara baskı altına alma politikasına devam etti.
• abdülhamit zamanında gerçekleşmiştir.
  
  osmanlı imparatorluğu kendisine tabi olan sırbistan, bulgaristan, romanya ve karadağ'ın kendi başlarına birer prenslik olmalarını kabul etmiştir. doğu rumeli vilayeti kurulmuş, osmanlı'ya bağlı, ancak çeşitli imtiyazlara sahip olmuşlardır. toprak paylaşımı ise aşağıdaki gibidir;
  
  bosna-hersek imtiyazlı vilayet haline geldi.
  doğu rumeli imtiyazlı vilayet haline geldi.
  bulgaristan prensliği kuruldu.
  kıbrıs sancağı ingiltere'ye kiralandı.
  niş sancağı sırbistan'a bırakıldı.
  teselya sancağı yunanistan'a (1881) bırakıldı.
  kars, batum, artvin ve ardahan sancakları rusya'ya bırakıldı.
  dobruca sancağı romanya'ya bırakıldı.
  bunların dışında birkaç kaza karadağ'a bırakıldı.
  van'ın doğusundaki kotur yöresi iran'a verildi.
• toprak kaybetmek zaferdir, toprak kazanmak zafer değildir.
  
  george orwell 1984 reloaded...