gediz deltası

• izmir körfezi’nin doğu kıyılarında uzanan doğal yaşam alanı, türkiye kıyılarındaki en büyük sulak alanlardan biri. zengin bir faunaya sahip olan gediz deltası ve çamaltı tuzlası kuş cenneti çok sayıda böcek türünden, çakal ve yaban domuzu gibi pek çok hayvan türü için önemli bir yaşama alanı özelliğindedir. ancak alanın fauna açısından esas önemini kuşlar oluşturmaktadır.gediz deltası’nın uygun iklim koşulları yanısıra, tath ve tuzlu su ekosistemlerini birarada bulundurulması,zengin ve değişik habitatlara sahip olması nedeniyle çeşitli türden çok sayıda sukuşuna uygun üreme, beslenme, konaklama ve kışlama olanağı sağlamaktadır.gediz deltası’nda soyu dünya genelinde tehlike altında bulunan tepeli pelikan ve küçük kerkenez üremektedir. alan, deniz kuşları, özellikle de sumrular ve martılar için tüm akdeniz genelinde önemli bir üreme bölgesidir. ayrıca deltanın batı ve güneyinde toplam alanı 2400 hektarı bulan iki dalyan yer almaktadır. buralarda balıkçılık yapılmaktadır.batısında bulunan üç dalyan, tepelik alanlar ve civarı ile çamaltı tuzlaları 1980 yılında orman bakanlığı milli farklar ve av-yaban hayatı genel müdürlüğünce ,yaban hayatı koruma sahası olarak ilan edilmiştir. alanın 14.900 hektarlık kesimi 1998 yıhnda ramsar sözleşmesi listesine dahil edilmiş ve koruma altına alınmıştır. artan kentleşme ve barajlarda tutulan sular nedeni ile kuruma tehlikesi ile karşı karşıya kalan sulak alan 1993-1995 yılları arasında gerçekleştirilen rama can suyu projesinde yeraltı sularının getirilmesi ile tehlikelerden birinden kurtulmuştur. ancak buranın dogal hayat acısından önemini kavrayamayan kişilerin girişimleri ile yapılması planlanılan liman ve kacak avcılıga karşı çabalar sürmektedir. ^*
  (bkz: ornitoloji)
  (bkz: dogal hayati koruma dernegi)
• yakınında kurulan arıtma tesisinin kirli çamurlarını bölge dahilindeki 1. derece doğal sit alanı içine gömmesi sonucu yeni bir tehlike ile karşı karşıya kalan sulak alan.
• belediyenin katı atık yakma tesisi inşaatının yapıldığı(bu iyi olan kısmı(!)) fakat bu tesis yapılana kadar çıkan günlük 30 kamyon atığın dökülmesi için belediyeye yeni yer tahsis edildiği delta, içinde organize sanayi olan birinci derece koruma alanı.
• bir zamanlar kumkuşu, kılıçgaga, kızılbacak, karaleylek, akbalıkçıl ve uzun bacaklı filamingoların doğal meskeni olan yer. maalesef ''hedef: sıfır yok oluş'' mottosuyla çırpınan bir sivil toplum örgütü olan doğa derneği ve nicelerinin o üstün çabaları sonuçsuz kaldı kirlilik nedeniyle. yazık.
• izmir körfezi miletos gibi olup dolmasın diye gediz nehri'nin (hermos) 1886'da yatağının (daha eski akağına doğru) değiştirilmesiyle oluşmuş yeni alüvyon taşıma sonlanımı. teknik ve hayvanbilimsel olarak güncel durumunu bilmediğim sulak alan ve kuş cenneti. arkadaşlarımla üreme yasaklarının başlamasına az kala 1 nisan - 15 temmuz aralığından önce görme ve gezme şerefini yaşadık. aramızda kısmen deneyimli bir kuşsever arkadaş olması onu kılavuz karga gibi izlememizi sağladı. hem dibinde, bir kuş ötümü uzaklıkta foça var.
  
  gediz deltası'nın göz bebeği geleneksel betimlenişi ve türkülerdeki adı allı turna olan flamingolar. 30.000 - 40.000 kadar bireyin orada konakladığı söyleniyor. gediz onların tuz gölü'yle birlikte iki üreme alanından biri. delta, çeltik tarlaları gibi büyük sulak bölmelere ayrılmış. uydudan izleniyor, içeriye motorlu araç bırakılmıyormuş. tek tük koca kameralı kuş gözlemcisi jiplerini dışta tutuyorum. yalnız kara tarafında bazı bölmelerde ciddi su çekilmesi ve kuraklaşma olduğunu ben de gözledim.
  
  gediz deltası'nı en iyi gezme yöntemi doya doya bisikletle olabilir. kendi bisikletini de getirebilirsin, oradaki sistemden de kiralayabilirsin. millet oraya pikniğe günü birliğine cumartesi pazarcı olarak geliyor. biz tabanvayla ve umduğumuzdan daha çaplıca gezmeyi 4.5 saatte 17 km teperek gerçekleştirdik, bellerimiz ayrıldı, ayağımıza kara sular indi. hazırlıksız bu kadarı tuzlu oluyor. bisikletle bölgeye hakimiyet duygusu hızlı edinilir, ama yılkı atları ve ada gezmeleri için illa yürümeye zaman ayırmak zorunlu. her kanal değil ama bazı kanalların görüntüsü göz okşayıcı, görülecek noktaları kişiselleştirmeye uygun geniş bir bölge.
  
  daha martın 25'i olduğu halde sivrisinekler deltanın ilerideki adalarında otlara, dallara konuşlanmış olarak bizi tam kadro karşıladılar. kemikli bunlar, durdan çüşten anlamıyorlar, kıran kırana mücadele etmeden ayakta ve rotada kalmak zor. adalara uğranmazsa o kadar rahatsız etmezler. yalnız deltanın mücevheri de bu 3-4 tane yan yana dizilmiş adacık. bir kere burada bol bol yılkı atı/vahşi at gördük. yaklaşamasak da fotoğrafa bakarak poz verdiler. kendi komünlerini kurmuşlar, aralarında taylar da var. birkaç farklı aile/grup var. adaların çok güzel albenili çiçekleri var. adlarını bilmem, çiçekten hiç anlamam. adalar birbiriyle bağlantılı oldukları gibi, solda ve en sondakinin sağından yaklaşan yürüme yollarına bağlantılılar. bir ilginç nokta daha, benim adalar dediğim kolyelerin sonuncusunun delta yönetim tesislerine bakan güney yüzünde çok fotojenik kurumuş ağaçlar var. neden kurumuşlar bilmem, insan onları da olduğu gibi kabul ediveriyor.
  
  deltada sivrisineklerle kılıç kalkan oynanıyor. flamingolar her büyük sulak boşlukta hep birlikte yaygara yapıyorlar. çok geveze hayvanlar. konuşur, iletişir, dedikodu yapar bir halleri var. zaman zaman dayanılmayacak kadar sinir bozucular. biraz onları taklit ederek es verdikleri aralarda kendi kendime veya bağırarak kuş sesi çıkardığımda diyalog duygusu güçlendi. karşılıklı süreğen ve karşılıklı progresif bir tempo gelişiyor. suların üstünde bir süre şap şap perde ayaklarıyla hız kazanıp birden uçak gibi kalkışa geçiyor ve gökte bir hayli estetik görüntüler veriyorlar. diğer su kuşları azınlıkta demek gerekir. kızılırmak deltası kadar çok çeşit bulamazsınız; belki de mevsimin zamanına göre doğal olup yanlış yorumluyorumdur. kartal değilse de şahin, doğan gördük galiba. bir de üstümüzde uçar gördüğümüz pelikanlar vardı. bir ufak cins kuş sürüsü (tamam deyinceye kadarki olasılıklar karabaş martı, uzun kuyruklu korsan martı, küçük gümüş martı, ince gagalı martı, ...) gördük ki, gizli favorim onlar oluverdi. hem sesleriyle renk oldular, hem birden havalanan bir grup gökte öyle parıldadı, ışıltılarla dans ettiler ki, tür adlarını bilmediğime çok yandım. balıkların su içinde yaptığı dans koreografilerinden havada onlarda izledik. yaşama sevinci veriyor.
  
  a, bir de en doğudaki adanın yürüme yollarına kavuşumu zor biraz. iniş yamaçları dikenli makilerle kaplı. adaların büyükçe ağaçları çoğunlukla okaliptüs olmakla birlikte. bir de dik mi sana, ufacık tepeden inerken akla karayı seçebiliyorsun. bizim 6 kişilik keşif ekibinde hiç tırmanış ve macera istemeyenler bile tıpış tıpış belirsizliğe, zorluğa katlandı. bereket gönlümüzde 20 km saydığımız parkuru bitirebildik. yardımlaşma gerekebiliyor. sadece, tek başıma indiğim daha dik yamacın dibinde birden bir tapırtı ile irkildim. bir şey makilerin arasına kaynadı, çevre bitkilerin hepsini şöyle bir salladı. cesametini görmedim. sonra anladım ki yaban domuzuymuş. bir ağaççığın dibini tarım yapar gibi 1 metre çapında bayağı kazmış, bellemiş. adaların hayvan zenginliğine domuz da katılmış oldu. yabani mandalar varmış ama ben canlısını, hareketlisini görmedim. sadece ayak izlerini gördüm galiba. tek tük gene adını bilmediğimiz küçük ve orta boy kuşlar, balıkçıllar, her yerde görülmeyecek güzellikte kelebekler vardı.
  
  deltanın amatör gönüllüsü, veya kuş gözlemcisi, veya orada görevli memur, veya günübirlik piknikçi olsam gediz deltası'nı tehdit edecek her büyük veya sinsi olaya aşırı duyarlı olurdum. bir kerelik bir geziyle bile bunlara biraz yaklaştım. gezi öncesi çalışmamışken şimdi ekşi'de 2014'te başlık olan gediz deltası ve kuş cenneti satılığa çıkarılıyor haberi beni geriyor ve endişelendiriyor.
  
  (bkz: sivrisinek/@ibisile)
  (bkz: enez/@ibisile)
  (bkz: ramsar sözleşmesi)
  (bkz: foça/@ibisile)
  (bkz: kızılırmak deltası/@ibisile)
• izmir'in batı kıyısı boyunca uzanan delta. birçok kuş ve hayvan türüne ev sahipliği yapmaktadır.
  
  https://www.youtube.com/watch?v=qxhbtgtpodm
• unesco dünya doğa mirası adayı
  
  akdeniz havzası'nın en önemli sulak alan ekosistemlerinden, dünyadaki flamingo nüfusunun yüzde 10'una, tepeli pelikan nüfusunun %3,3’üne ev sahipliği yapıyor.
  ayrıca 2021 yılı boyunca 186 farklı kuş türünün yaşam döngüsü kayıt altına alındı.
  
  video
  
  kaynak
• (bkz: flamingo yolu)
• kesin birinin aklına gelmiştir. ben yazayım
  (bkz: venüs deltası)
  ehe mehe!
• bostanlı sahilden başlayarak birçok bölgesinde bisiklet turları yaptım, en ıssız noktalarına kadar sürdüm. bugün güney gediz kısmına gittiğimde irrite edici videolar çektim. bence belirli bölgelerine termal kamera sistemi kurulmalı ve belli bölgelere kesinlikle giriş yasaklanmalı!
  
  evrimini tamamlayamamış ara geçiş formu geliyor, deltanın ortasında yiyor, içiyor, sıçıyor, yüzlerce kuşun üreme ve yaşam alanına ara geçiş formu geliyor, sahil sandalyesini atıyor, götünü yaya yaya keyfini yapıyor, instagram storylerini çekiyor, 10.sınıf müziğini açıyor ve pisliğini, şişesini, bokunu orada bırakıp gidiyor. hadi çöpünü attın tamam okeysin kendine saygısı olmayan bir hayvansın, orada bıraktın ona da tamam da giderken mesela cam şişeyi neden kırıyorsun oe. senin neyine kuş gözlem noktası, deltanın oluşturduğu dalyanda bisiklet sürmek, avmye gitsene. keşke paralı yapılsa ve belli noktalarda ormancı olsa. hadi çöpünü attın, üstüne şişeyi de kırdın, kalebodur molozlarını oraya nasıl ve neden getirdin oe, donlarını dahi çıkarmış atmışsın, envai çeşit çöp bırakmışsın. deltanın tuzlaya çevirdiği yerlerin çok büyük bir kısmında sürekli şarap, bira şişesi kırıkları gördüm. bu şişe kırma olayını hiçbir zaman anlayamayacağım. kuluçka alanlarında da kırıklar, çöpler var. sözde unesco dünya mirası adayı.
  leukai antik kenti taraflarına sürerken delta kafe diye bir kafe var. orada bir odada eğitim seminerlerinin düzenlendiği odada daha önce hiç ismini bile duymadığım kuşların fotoğraflarını gördüm. yaban hayatı için bu kadar muazzam bir alanda mutlaka üst düzey koruma olmalı, belirli bölgelerine termal kamera sistemleri konulmalı. tüfek fişeği bile buldum bir bölgede.
  
  yelpazekuyruk, bıyıklı kamışçın, çamur çulluğu, yalıçapkını, cılıbıt, tavşancıl, kızıl sırtlı örümcekkuşu, kaya sıvacıkuşu, ibibik, çoban aldatan, maskeli ötleğen, kara kulaklı kuyrukkakan, kızıl şahin,saz delicesi, çulhakuşu, çeltikçi, küçük ak balıkçıl, balaban, çıkrıkçın, kamışbülbülü, bıyıklı baştankara, kukumav, gökkuzgun, bataklık kırlangıcı, mahmuzlu kızkuşu, kocagöz, çalı bülbülü,bozkuyrukkakan, delice doğan, arıkuşu, akca cılıbıt, tepeli pelikan, suna, sumru, poyrazkuşu kafede resmi olan kuşlar. bu kuşların bir çoğunu gördüm. ayrıca yaban kedisi, saz kedisi, gelincik, kızıl tilki, porsuk, çakal, su sıçanı, domuz ve tavşanlar da delta ve çevresinde yaşıyor. kızıl tilkiyle sadece bir sefer karşılaştık.
  mahmuzlu kız kuşu
  
  kuşlar