yusuf ziya yörükan

• 1887-1954 yılları arasında yaşamış ilahiyatçı ve islam tarihçisidir. bir kısmı atatürk tarafından teşvik edilen çalışmaları daha çok türk islamı, anadolu islamı üzerinedir. dolayısıyla şamanizm, alevîlik -ve çeşitli kolları-, maturîdîlik özellikle eğildiği konular arasındadır. dönem türkiyesi'nin akademik camiasının hal-i perişanını dikkate alırsak, yörükan'ın çalışmaları çağının çok ilerisinde olup hayli bilimsel bir görüntü arz etmektedir. aleviler ve tahtacılar arasında saha çalışması yapmışlığı, arapça'dan tercüme yapmışlığı, darülfünun'da ders vermişliği, sayısız eseri orijinal dilinden -farsça, arapça ve osmanlıca- yalayıp yutmuşluğu vardır. o dönemde türkiye toplumu için gizemli halini koruyan birçok islam içi ve dışı dinsel azınlıkların inanç ve akaid sistemlerini bilimsel olarak ortaya koymaya çaba göstermiştir: yezidîlik, nusayrîlik vs.
  
  bunun ötesinde, yine de eserlerini okurken, oralarda bir yerde var olan sünnî ideolojiyi sezinlemek zor değildir. hatta sünnî geleneği korurken, bu geleneğin dahi dil uzatamadığı hz. ali'yi sayısız konuda mahkum eder. ayrıca, halk müslümanlığı olarak gördüğü alevîlik gibi inanç sistemlerini, günümüz yazarlarının, araştırıcılarının da yaptığı gibi peşinen yargılar ve kitabî olmadığı için hurafeye yaklaştırır, küçümser. fakat başta da söylediğim gibi, tüm bunlara rağmen, çağının bilim adamları arasında gayet bilimsel kalmaktadır.
  
  kitapları:
  hz. muhammed'in doğumundan ölümüne kadar islam dini tarihi
  peygamberimiz
  islam akaid sisteminde gelişmeler, imamı âzam ebu hanife ve imam ebu mansur-ı maturidî
  müslümanlık
  müslümanlık ve kuran-ı kerim'den ayetlerle islam esasları
  anadolu'da aleviler ve tahtacılar
  heyakil-ün-nur tercümesi ve işrakiyye felsefesi
  muhyiddin-i arabî ve fusus tercümesi
  şeyh sühreverdi'nin hayatı ve felsefesi
  şehristani'nin hayatı ve eseri
  islam mezheplerinin tetkikinde usul
  islam ahlakçılarının terbiye nazariyeleri
  ihvan-ı safa, ibn sina ve gazali'nin ahlak nazariyeleri
  müslümanlıktan evvel türk dinleri: şamanizm
  müslümanlıkta dini tefrika
  müslüman coğrafyacıların gözüyle ortaçağ'da türkler
• sosyolog turhan yörükan'ın da merhum babasıdır. son derece değerli çalışmaları bulunmakta olup, "müslüman coğrafyacıların gözüyle ortaçağ'da türkler" adlı eserinin yakın zamanlarda ötüken yayınlarından yeni baskı yapmış olması sevindiricidir.