yeşil ordu

• resmi turkiye komunist firkasi ile es zamanli ortaya çikan hareket. bolseviklik töhmeti altindaki ulusal kurtulus hareketi'ni temize çikarmak ve dahi olasi sovyet yakinlasmasina zemin hazirlamak üzere kuruldugu söylenir. çerkes ethem'in de dahil oldugu ve dahi zaman içinde kontrol altina aldigi bir güç olmustur bu..
• mustafa kemal ataturk , turkiye komunist partisi kurulacagi icin , boylesi gizli sekilde calisacak , denetimi zor bir yapiya karsi cikmis , kapatilmasi istegini bildirmistir.
• kurtuluş savaşı sırasında halkın ve rusya'nın desteğini sağlamak üzere resmi çevrelerce oluşturulan yarı gizli örgüt.
• adını ilk kez nutuk'ta gördüğüm ve nutuk içerisinde hatırı sayılır sayıda sayfada kendisinden bahsedilen örgüt. kurtuluş savaşı sırasında kilit zamanlarda önemli yararlılıklar olduğu anlaşılıyor. fakat sonradan yaydığı fikir ile kurtuluş savaşını başlatanların fikri aynı olmadığı için tasviye sürecine gidildi veya etkinliği azaldı denilebilir. işin ilginç yanı kitapta bu kadar fazlaca yeri olan bu olgunun ders müfredatlarında adının bile anılmaması. nutuk'u inceleyerek hazırladığım ödevimi sunarken, kek gibi bu konudan da bahsetmeye başlamış vefakat dersin hocasının burayı geçelim evladım uyarısıyla ve kaş göz işaretiyle durumu çakozlamıştım.
• yeşil ordu, 1920 yılında anadolu'da gizli bir dernek olarak kuruldu. çerkes ethem, dr. adnan adıvar, yunus nadive bazı kemalistler tarafından oluşturulmuştu. çevresindekilere kimi zaman komünizmin tek kurtuluş yolu olduğunu söyleyen çerkes ethem, 1920'nin ağustos ayı sonlarında eskişehir'de arif oruç vasıtasıyla seyyare yeni dünya isimli günlük bir "islam bolşevik gazetesi" çıkartmaya başladı.
• yirminci yüzyılın temel bölümlenmelerinde muallak bir yerde var olmaya çalışırken tutunamayan hareket. misal hakkı behiç bayiç yunus nadi'yle cumhuriyet gazetesi'ni çıkarırken, bu gazete yükselen totaliteryanizm dalgasına yunus nadi beyle ayak uydururken -otuzlu yılların cumhuriyet'lerini okursanız görürsünüz- bayiç gittikçe daha marjinalize olmuş, solun kendisini (özellikle sünni) islam karşısında tanımlayagelmesi de kim bilir belki de bu hüzünlü başarısızlık öyküsünde kurallaşmıştır. ama ne tektir bu öyküler, ne de kaybedenlerin öyküleridir, sadece tutunamayanlarınkiler...
• nutuk'tan...
  
  "...
  
  saygıdeğer efendiler; bazı bulanık meselelerin kolaylıkla aydınlanmasına yardımcı olacağını sandığım için yüksek heyetinize, bir yesilordu'dan söz edeceğim:
  
  türkiye büyük millet meclisi'nin ve hükûmeti'nin kuruluşundan sonra, ankara'da, yeşilordu adı altında bir dernek kuruldu. bu derneğin ilk kurucuları, pek yakın ve bilinen arkadaşlardı. kuruluş amacını açıklamak için, iç isyanları ve bu isyanlara karşı gönderilen ordu kuvvetlerinin ve millî müfrezelerin gösterdikleri bazı durum ve manzaraları hatırlamak gerekir. âsîlerin, ordunun erlerine halife'nin fetvasından, padişah'ın askerliği affettiğinden, ankara'daki hükûmetin meşru olmadığından bahsederek, onları kolaylıkla kandırdıkları defalarca görüldü. gerçekten de, birçok yerde, bazı ordu erleri âsîlerle çarpışacak yerde, aksine silâhlarını bırakarak köylerine, memleketlerine savuşuyorlardı. millî müfrezelerin inkılâbın gayesini daha kolay anladıkları ve âsîlerin aldatmacalarına kapılmadıkları anlaşılmıştı. bu sebeple, osmanlı ordusunun artıkları denebilecek olan, o tarihlerdeki yorgun, bezgin ve yeni inkılâp ülküsüne göre yetiştirilmemiş birliklerle inkılâbı başarma konusundaki güçlükler, hissedilir bir derecedeydi. orduyu yeni bir zihniyetle şuurlu bir duruma getirmenin, o günlerin şartları içinde pek güç olacağı sanılıyordu. bu bakımdan aranılan vasıfları taşıyan, şuurlu kimselerden seçilmiş ve inkılâp için güvenilir bir teşkilât kurma düşüncesi, bazı kimselerin kafasında yer etmeye başlamıştı. biribirini kovalayan, kanlı ve tehlikeli durumlar gösteren iç karışıklıklar karşısında, bu belirttiğim düşünce ve eğilim kuvvetlendi. nihayet, bazı kimseler, böyle bir kuruluş vücuda getirmek üzere fiilen teşebbüse geçtiler. ben, bir yandan ordumuzu canlandırmak ve güçlendirmek için çareler ararken, bir yandan da her türlü sakıncalarına rağmen, her yerde, ister istemez kurulmuş olan millî müfrezelerden yararlanmaya çalışıyordum. fakat, ciddî bir disiplin, kayıtsız şartsız ve tereddütsüz itaat isteyen önemli askerlik görevlerinin ancak düzenli bir ordu ile yerine getirilebileceği gerçeğini unutmaya elbette imkan yoktu. millî müfrezelerden yararlanma, zaman kazanma maksadına dayanabilirdi. şüphesiz, kullanılmaları zarurî olan millî müfrezelerin, seçkin ve şuurlu kimselerden kurulabilmesi arzu edilirdi.
  
  yeşilordu teşkilâtının ilk kurucuları arasında bulunan yakın arkadaşlar, sırf bana yardım maksadıyla ve beni ayrıca yormamak düşüncesiyle, kendileri teşebbüse geçerek çalışmayı uygun görmüşler. bana, yalnız, yararlı bir iş yapacaklarını söyleyerek, kısaca bu teşebbüslerinden söz etmişlerdi. ben, gerçekten pek meşgul olduğum için, arkadaşların bu teşebbüsleri ile uzunca bir süre ilgilenemedim. yeşilordu teşkilâtı bir bakıma gizli bir teşkilât olarak kurulmuş ve oldukça genişlemiş. genel sekreteri hakkı behiç bey ve ankara'daki yönetim kurulu önemli ve esaslı çalışmalar yapmışlar. basılı tüzükleri ve görevli memurları her tarafa gönderilmiş. yalnız, bir noktayı da işaret etmeliyim ki, yeşilordu teşkilâtı ile meşgul olanlar, benim bu işi bildiğimi, uygun olduğumu ve istediğimi söylediklerinden, her tarafta benim adıma teşkilâtı genişletmeye ve güçlendirmeye çalışanlar çoğalmış. faaliyete geçmiş olan teşkilât, yalnızca millî müfrezeler oluşturmak gibi sınırlı bir alandan çıkmış ve çok genel bir amaca da yönelmiş.
  
  teşkilâtın kurucuları arasına, milletvekili olan çerkez reşit bey ve ankara üzerinden yozgat'a gidip gelirken olacak, çerkez ethem ve kardeşi tevfik bey'ler girmişler. bundan başka ethem ve tevfik bey müfrezelerinin bütün adamları yeşilordu'nun âdeta temelini oluşturmuşlar.
  
  ..."
• (bkz: halk zümresi)
• esaslarında hem müslüman hem komünist özellikler barındırdığı görülen ordu ve hatta siyasi oluşum. üniversite düzeyindeki kitaplarda bile bulunmayabilir.
• hakkında kolay kolay bilgiye rastlanamayan, zamanının gizli örgütü. 1920'de türkiye büyük millet meclisi'nin açılışının ardından, istanbul hükümetinin anadolu'daki kurtuluş hareketini bolşeviklik ile suçlamasına karşıt olarak, kurtuluş savaşının önde gelen kurmayları tarafından (mustafa kemal'in de bilgisi dahilinde) kurulmuştur. "bakın bolşeviklik şöyle iyidir, islam ile de çok uyumludur, rengimiz de yeşil hem" gibi bir tavırla hem siyasi hem de dini bir yapıya bürünmüştür. git gide örgütün liderliğine yürüyen ve düzenli ordu'ya bağlanmak istemeyen çerkez ethem faktörü ise bu örgütün ömrünün kısa olmasının en önemli müsebbibidir.