wmap

• (ks. wilkinson microwave anisotropy probe)
  kozmolojide çığır açan son derece hassas cmb ölçümleri yapan uydu.
  
  yakın zamanda üç senelik ölçümleri yayınlanmıştır. (http://map.gsfc.nasa.gov/)
• 2001'de fırlatılan, görev yaptığı sürede devrimsel nitelikte bulgular ve kanıtlar sunarak pek çok astronomik gözleme açıklama getirip evren hakkında öncesine nazaran çok daha geniş bir kozmolojik model tanımı yapmamızı sağlayan uydu.
  
  sağladığı veriler sayesinde yalnızca evrenin yaşı çok daha isabetli bir şekilde ölçümlenmekle kalmayıp (bkz: #31311381), evrendeki atomların yoğunluğu, atom olmayan maddelerin yoğunluğu, yıldızların ilk ışık saçmaya başladıkları çağı, evrenin yumru şeklini ve bu şeklin ölçek büyüklüğüne nasıl dayalı olduğu da daha isabetli bir şekilde saptandı.
  
  11 yıldır sadece bu uydunun sağladığı veriler sayesinde yukarıdaki paragraftaki 6 parametre yaklaşık 68000 kat daha kesin olarak saptanmıştır.
• büyük patlamadan günümüze ulaşan kanıtların toplanmasını sağladı. yani fırlatılmasında; büyük patlamadan bu yana yayılan radyoaktif ısı farklılıklarının bir haritasını ortaya çıkarmak ve büyük patlama modelini test etme gibi amaçlar yatıyordu. 2010'da görevini tamamlayarak durduruldu. aynı görevi üstelenecek ve bu uzay aracından daha geliştirilmiş olan planck uzay aracı 2009'da fırlatıldı; fakat o proje de 2013 yılında sonuçları alınarak sonlandırıldı.
  
  ayrıca yaptığı ölçümler,evrenin genişlemesi paradigmasını desteklemekte ve stephen hawking'in "evrenin atom büyüklüğündeyken başladığı" teorisine bir kanıt olarak görülmektedir.
• wmap(wilkinson microwave anisotropy probe), büyük patlamadan günümüze ulaşan kozmik mikrodalga arka plan ışımasını ölçmek için 2001 yılında florida'dan uzaya fırlatılan uydudur. isminin başındaki wilkinson, 2002 yılında kansere yenik düşen ve wmap uydusuna önemli katkılarda bulunan david todd wilkinson anısına 2003'te eklenmiştir.
• astrofizikçiler ve kozmologlar için önemi büyük olan uydu. isminin türkçe karşılığı wilkinson mikrodalga anizotrapi aracı'dır. bilim insanlarına erken evrenin yaklaşık 380 bin yaşındaki halinin eşsiz ayrıntılarını içeren bir resmini sunmuştur. bu uydunun bilime bir diğer önemli katkısı ise wmap uydusu bize evrenin yaşının sadece %1 yanılma payı ile kesin ölçümünü vermesidir: 13,7 milyar yıl.
• 92 yilindaki cobe husranindan sonra, 2001 yilinda firlatilan bu uydu, beklentilerin de otesine gecerek evrenin yasina dair en onemli kanitlari sunmus ve bilim dunyasina evrenin yaklasik 380 bin yasindaki yavru halinin bir 'bebeklik fotografi'ni vermistir. yani bugun evren 80 yasinda bir insan olsaydi, wmap bize, onun henuz 1 gunluk yenidogan fotograflarini vermistir.
  
  aluminyum kompozit malzemeden olusan 3,8e 5 mt olculerinde ve 840 kilo olan bu uydu yalnizca 419 watt yani siradan bes ampul gucunde elektrikle calisir. dunyadan yaklasik 1,5 milyon km otede bulunan wmap, dunyamizi meydana getiren bilindik tum elementlerin evrenin yalnizca %0,03'unu teskil ettigini ve evrenin %73'unun enerjinin hic bilinmeyen bir bicimi olan karanlik enerjiden meydana geldigini ortaya koymustur. bu karanlik enerjinin itme gucu ise, hala, evreni durmadan genisleten ve sogutan sey olarak kabul ediliyor.