vücut çatısı

• tiyatro sanatındaki en önemli bileşenlerden biri olan oyunculuğun ve oyun kişisinin inşası sürecinin elzem parçasıdır.
  
  sahne üzerinde, temel olarak "biz" olmayanı izleriz ki, o karakterler de aslında "o" olmayan gerçek insanlar tarafından canlandırılır. yani eğer ben bir oyuncu isem, "ben" olmayanı her türden ayrıntısı ile, sergileme imkanını bulduğum tüm özellikleriyle birlikte hasıl edip ona bir "çatı"; bir vücut temin etmeliyim. işte vücut çatısı da budur; canlandırılan karakterin en başta yaşı, kişilik özellikleri, duygusal kimliği, varsa görünür değişimler yaratabilecek bir hastalığı ya da sakatlığı, ruh halinin genel ortalaması, kimi kimi sosyal statüsü ve çevresiyle olan ilişkilerini aynı potada erittikten sonra ortaya konan bedendir, bu bedenin görüntüsüdür.
  
  adam/kadın 69 yaşındaysa hemencecik yarı kambur bir insan hayal edemezsiniz. 25 yaşında genç bir insanın omurgasının her halikarda dik olduğunu düşünecek olursanız hata edersiniz. vücudun yaşı kadar hayattan beklentilerin de vücut çatısı üzerinde etkin olduğunu unutmamanız gerekir. gözlerini gözlerinize dikebilen bir insanın illa ultra büyük bir özgüvenle hareket etmeyebileceğini, o kişinin askerlik vs. gibi bir kurumun hissi ikliminden etkileniyor olabileceğini unutmamalısınız.
  
  vücut çatısı, kurulumu sırasında bir çok yan faktöre ihtiyaç duymayı da beraberinde getiren bir kavram. ama kendisi için de tiyatro sanatçıları belli kıstaslar belirlemiştir. şimdi onlara bakalım:
  
  aptal ayı:
  
  fiziksel özellikler: kafa denetimsizdir ve çoğunlukla öne eğiktir. boyun kasları güçten yoksunmuş gibi adımların şiddetinden etkilenebilerek sağa sola doğru yavaş yavaş kayar. omurga öne doğru eğiktir, biraz daha eğerseniz bir soru işareti elde edebilirsiniz. kollar denetimsizdir; onu yöneten bir beyinin varlığını inkar eder gibi, bilinçsizmişçesine sallanır. belin bacaklar üzerindeki denetimi zayıftır. bacaklar çarpıktır, ayaklar da yamuk bir adım yolu izler. ayaklartın tabandan çok yan kısımlardan (taraklardan) destek aldığı görülebilir. aptal ayılar genellikle kamburdur, vücutlarının ağırlık noktasıgöbekleridir, yaşlı insanlar bu sınıfta çoğunluk oluşturur. vücut yönelimleri belirsizdir.
  
  kişisel özellikler: aptal ayılar genelde hayattan beklentileri düşük insanlardır; bir boşvermişlik hali hakim gibidir üzerlerinde. ekonomik anlamda yoksul oldukları söylenebilir. özgüven eksikliği içindedirler. ürkek mizaçlıdırlar. toplumun alt kademelerinde daha çok rastlanabilecek insanlardır. eğitimlerinin düşük olduğu, çevrelerinde akıp giden hayatta etkisiz eleman oldukları düşünülebilir. hamalları, yaşlıları, şarapçıları örnek verebiliriz.
  
  akıllı ayı:
  
  fiziksel özellikler: kafanın denetimi biraz daha sıkı olmakla birlikte tam olarak sağlanmış değildir. bu da yine boyundaki gücün aptal ayıya nazaran daha kararlı ve fakat yetersiz olmasından kaynaklanır. omurganın daha dik olduğu söylenebilir ama, bedene bir kararlılık kazandırmaktan uzak olduğu daha açık bir durumdur. bacakların aptal ayıya nazaran daha güçlü olduğu izlenebilir, ama dik ve kararlı bir yol izleme hususunda ayakları ikna edememiştir bu ahval i şerait. ayaklar yine tam olarak tabandan güç almamaktadır. vücudun ağırlık noktası göbeğin biraz üzerindedir.
  
  kişisel özellikler: bakınız aptal ayının kişisel özellikleri. baktınız mı? tamam. şimdi o halet i ruhiyeye eccücük ne bu neler oluyor burda eğilimi katın, biraz daha aktif olma isteği sosu dökün üzerine, ama sonunda da başarının pek de tatmin etmediğini görün. bu işte akıllı ayıların ruhsal durumunu ifade eder. yani çaba vardır ama, yeterli inanç ve cesaret olmadığından dikiş tutturmak gerçekten zordur.
  
  aptal uçurtma:
  
  fiziksel özellikler: kafa kalkmıştır^*, boyun artık güçlüdür ve kalkanları indirme gereği duymaz. omurga yüzde yüz dik değilse bile vücudu kararlı bir forma sokacak kadar diktir ki, seksen beşe tekabül ettiğini söyleyebiliriz. bel ve bacaklar kararlıdır artık, ayaklar da yere tama yakın basar, yerden aldığı gücü vücuda yayabilir. vücudun ağırlık noktası diyaframla göğüs kafesi arasındadır.
  
  kişisel özellikler: aptal uçurtmalar, toplumda sosyal ya da ekonomik anlamda çok büyük sıkıntı içinde olmayan sınıfa dahildir. kararlı, nispeten güçlü bir karakter arz etmekte olsalar dahi, cesaret konusunda yine eksik oldukları söylenebilir. çok ciddi sorumluluklar almaktan kaçınabilir, bu sorumluluğu yüklenen insanların arkasında yer almayı tercih edebilirler. bir nevi perde arkası adam dırlar bu tür ciddi meselelerde. öte yandan, hayatın genel gidişi içinde etkindirler.öğrenme çabasını sürdürmekte, sabit fikirliliğin biraz daha dışında seyrederler. kendilerini en iyi tanıyan grup olduğu ifade edilebilir. (imho en çok derinleştirilebilecek karakterlerdir bunlar oyunlarda, inşaları en zor olanlardır. ama doğru kuruldukları takdirde bu kişileri canlandırmak çok zevklidir, tutarlılık sunarlar.)
  
  akıllı uçurtma:
  
  fiziksel özellikler: hemen hemen kusursuz bir şekle sahiptir bunlar. kafa dik, boyun dik, omurga diktir. bacaklar güçlü ve kararlı, ayaklar yere tam olarak basmakta ve vücuda hükmeden güçlü bir beynin varlığı sezilmektedir. gözler açık ve ikna edicidir. genelde burundan nefes aldıklarını söylemek doğrudur. bu, ağzın açıklığı ile oluşacak eblek ifadeyi yaratmayacak bir bilincin varlığından kaynaklanır (aynanın karşısına geçip karizma bakmaca oyunu oynarken eblekliğin kabul edilemez olduğunu biliriz). en önemli özelliklerinden biri vücudun dönüşüyle ilgilidir. vücut tam yönelimlerde bulunmaz; önce gözler döner, sonra beden döner. bu özgüvenin ve cesarete delalettir.
  
  kişisel özellikler: kabaca belirtelim, kararlıi güçlü karakterlere sahiplerdir. sabit fikirli oldukları söylenebilir. özgüven eksikliği yoktur. çevresindeki zayıf kişilikleri etkileme, ikna etme korkutma gibi davranışları izlenebilir, ve fakat bu davranışlar illa bu amaçlar doğrultusunda seçilmez; doğal olarak da öyle ortaya çıkabilir. en temel örnek askerler, ünlü komutanlardır. lisenizdeki en yakışıklı basketçi, en popüler kızdır.
  
  bu vüçut çatısı ayrımlarının her zaman her yerde geçerli ve kesinlikle doğru olduğunu iddia etmemek lazım gelir. en tepede küçük bir paragraf halinde bahsetmiştim bundan, onu derinleştirmeye gerek duymuyorum. zaten stilize ve idealize edilmiş aptal ayı ve akıllı uçurtma ayrımlarına rastlamamanın neredeyse imkansız olmasına karşın, diğer ikisinin biraz daha muğlak oluşu (benim de onlara örnek vermemem bundan) bunu yeterince ifade ediyor. aklıllı ayı ve aptal uçurtma gözlemin sıklaştırılması ve karşıdaki insanın daha iyi tanınması sonucu fark edilebilen vücut çatılarıdır.
  
  tiyatro sanatında gözlem kavramının ne kadar önemli olduğunu ortaya koyan bir kavramdır vücut çatısı. tiplemeleri ve karakterleri oturtmak ve birbirinden ayrıldıkları noktaları açığa çıkarmak için çok yararlı ve fonksiyoneldir. kullanınız kullandırınız, daha ne diyem? entrynin sonunda sıçam mesela?