sun bin

• savaş sanatı isimli efsanevi kitabın yazarı.
  işin tuhaf tarafı bu büyük strateji ustasının, bütün çağdaşları tarafından olağanüstü diye nitelendirilen ‘savaş sanatı’ isimli eseri, binlerce yıl önce kaybolmuştu. aradan geçen onca zaman sun bin’in dehasını unutturmaya yetmedi. 2 bin yıl onu ve kayıp kitabını bir efsane haline getirdi. 1972 yılının nisan ayındaysa efsane, gerçek haline geldi. bu tarihte shandong bölgesindeki yingue dağı’nda bulunan batı han hanedanlığı’na ait mezarlarda çeşitli bambu tabletler keşfedilmişti. yapılan incelemeler sonucunda tabletlerin arasında sun bin’in ‘savaş sanatı’nın da bulunduğu anlaşıldı.
  günümüzde sun bin’in kitabıyla sun tzu’nunki arasındaki benzerlikler ve farklılıklar üzerine birçok tartışma yapılıyor. uzmanların görüşü sun bin’in devraldığı strateji ve savaş sanatı mirasını daha da geliştirdiği yönünde. belki de bu yüzden sun bin’i okumadan sun tzu’yu incelemenin bir eksiklik olduğuna inanılıyor. sun bin’in kitabı kadim çin askeri felsefesinin başlıca metinlerinden birisi olarak kabul ediliyor ve sun tzu’nun ‘savaş sanatı’ kadar büyük bir saygı görüyor.
• bir rivayete göre (bkz: sun tzu) ile aynı kişidir.
• "komutan dürüst olmalıdır. eğer dürüst değilse sert olamaz. eğer sert değilse muhteşem olamaz. eğer muhteşem değilse askerler onun için ölmez. bu nedenle dürüstlük ordunun başıdır."
  
  "komutan insancıl olmalıdır. eğer insancıl değilse ordu, fethetmekte başarılı olamaz. eğer ordu fethetmezse zafer kazanamaz. bu nedenle insancıl olmak ordunun karnıdır."
  
  "komutan erdem sahibi olmalıdır. eğer erdem sahibi değilse hiçbir gücü olmaz. eğer gücü yoksa üç ordunun avantajlarını fark edemez. bu nedenle erdem ordunun elleridir."
  
  "komutan güvenilirlik sahibi olmak zorundadır. eğer güvenilemezse emirlerine uyulmaz. emirlerine uyulmazsa ordu bir araya getirilemez. eğer ordu bir araya getirilemezse şan sahibi olamaz. bu nedenle güvenilirlik ordunun ayaklarıdır."
  
  "komutan zaferi bilmelidir. eğer zaferi bilmiyorsa ordu kararlı olmaz. bu nedenle kararlılık ordunun kuyruğudur."
  
  "fazladan yiyecek tayini yapmak ve ödüller vermek, bunlar komutanın cömertliğidir."
  
  "becerikli olmadığı halde becerikli olduğuna inanması, kibirli olması, mevki ve servet sahibi olmak için açgözlü olması, karasız olması, aptal olması, cesaretsiz olması, cesur ama güçsüz olması, güvenilir olmaması, yavaş olması, tembel olması, zalim olması, acımasız olması, bencil olması, komutanın kusurlarıdır.
  kusurları çok olduğunda yenilgi de çok olacaktır."
  
  "oklar askeri birlikler, yay ise generaldir."
  
  sun tzu: "bilgeliği yeterli olmayan bir kişi orduyu komuta ettiğinde kibirli olur. cesateri yeterli olmayan bir kişi orduyu komuta ettiğinde gösteriş olur. yol'u bilmeyen veya yeterli sayıda savaşa katılmamış bir kişi orduyu komuta ettiğinde şans işi olur."
• sun tzu'ya nispeten üvey evlat muamelesi gören askeri stratejist. kendisi hakkında bazı hakikatleri dile getirmek isterim.
  
  öncelikle ismi yazıldığı gibi okunur, sun kelimesi ''san'' şeklinde okunmaz. bu sun tzu (sun zu) için de geçerlidir. ara bilgi olarak belirtelim; antik çin eserleri latinize edilirken farklı yazım metodu uygulanmıştır. sun sesi tam uymasa bile mesela ''soon'' şeklinde yazılsa klasik olarak doğru olabilirdi. ancak bu yöntem farklılığından gelmektedir. o yüzden gönül rahatlığı ile ''sun'' şeklinde telaffuz edebilirsiniz. ''ay sanzu'ya sunzu dedi cahil'' diyenleri kendi cehaletleriyle baş başa bırakın.
  
  dönelim konumuza. sun bin savaşan krallıklar dönemi'nde yaşamış askeri stratejistlerden biridir. cümle kulağa basit geliyor olabilir, biraz daha açalım. bu dönemde, bugün çin dediğimiz yerde bir çok krallık sürekli savaş halindeydi ve askeri-politik stratejistler el üstünde tutuluyordu. inanır mısınız bilmiyorum ama akıllı adamı zorla devlet memuru yapıyorlardı. dönem hakkında ayrıca entry gireceğim için detaya inmiyorum burada. özetle bu dönem adı bilindik/bilinmedik bir çok stratejistin ortaya çıktığı bir dönem. sun bin'in aralarındaki yeri nedir diye sorarsanız, 36 gizli strateji uygulama örneklerinde en çok atıf alan stratejist kendisidir^*. kendisinin askeri deneyimi esasen sun tzu'dan daha fazladır.
  
  yazdığı tahmin edilen eser ''kayıp savaş sanatı'' olarak çevrilmiştir. esasen bu kitapların özel bir ismi yoktur. konu ''savaş sanatıdır''. o döneme ait olduğu iddia edilen eserlerin tümünün adı da bu şekilde geçer. birnevi sıfattır aslında.
  
  burada da kısaca antik çin eserleri hakkında kısa bir bilgi vereyim. ortaya birbirinin benzeri olan çok sayıda el yazması çıkmıştır. bir kısmının sahte olduğu farkedilmiş, ancak sahte olmadan da çok benzer eserlerin yazıldığı söylenebilir. bunun sebebi nedir? savaş stratejisi saray içinde bile çok dillendirilmeyen, üst düzey asker ve bazı kralların vakıf olduğu bir bilgidir. herkese anlatılmaz ve sır gibi saklanırdı. bu sebeple bilgilerin aktarımı sözlü olmuştur. dönem dönem birileri bunları yazıya geçirmiş ancak o yazılanlar da sayılı kişi tarafından görülüp ya yok edilmiş ya da saklanmıştır.
  
  sun bin'in savaş sanatının sun tzu'dan farkı nedir? aslında ilk kitabın güncellenmiş hali gibidir. büyük oranda aynı olan eserin belki en ciddi güncellemesi; sun tzu'nun etrafı çevrili ve iyi korunan kentlere karşı savaşmamayı önermesinin aksine kuşatma konusunda da yöntem belirtmesidir.
  
  sun bin'in savaş stratejileri hala geçerli mi diye sorarsanız, mao zedong tarafından yorumlanıp uygulandığı olmuştur ki yakın zamandır. bunun yanı sıra kişisel fikrim iran'ın abd'ye karşı israil'i tehdit etmesi ile ''zhao'yu savunmak için wei'yi kuşat'' stratejisi arasında bağ vardır. bu kişisel bir fikirdir, iddialı değilim ama bu stratejilerin hala yorumlandığını en azından mao örneğinden bilebilirsiniz.
  
  sun bin büyük bir askeri deha olarak elbette savaştan hoşlanmayan biriydi. bu bağlamda savaş sanatı hakkında da konuşmamak için çok çaba göstermiş, karşılığında işkencelere maruz kalmıştır. işkence sonucu bacakları tutmaz hale gelmiştir. bunu yapan wei krallığından kaçırılıp, çi'^* krallığına getirilmiştir. wei çi' krallığına savaş açınca kendilerine savaş nedir ne değildir temalı çok güzel dersler vermiştir.
  
  son olarak kendisinden şöyle bir hikaye aktarıp konuyu kapatıyorum. çi' krallığından general tian ji at yarışı seven bir arkadaşımız. evet o zamanlar çin'de at yarışı hatta horoz dövüşleri popüler zengin oyunlarıdır. bu at yarışının mantığı şöyle; 3 yarış yapılır, kişiler bütün yarışları kazanma hırsıyla en iyi atlarını birbirleriyle yarıştırır, ikincileri birbirleriyle ve sonuncuları yine kendi arasında... bunu gören sun bin, tian ji'ye ''kral en iyi atını çıkardığı zaman sen en kötü atını yarıştır. onların birincisi senin üçüncünü yener, senin birincin onların ikincisini, ikincin üçüncülerini yener. böylece 2-1 kazanırsın'' der. nitekim tian ji bu taktikle krala karşı kazanır.