solduran sop

• sabadanca yirinden örü turur , elin yüzün yumadan dokuz bazlammaç ilen bi külek yoğurt gözler , toyunça tıka basa yir , elin böğrüne vurur aydur : "bu evi harap olası ere varaldan berü dahi karnum toymadı , yüzüm gülmedi , ayağum paşmak , yüzüm yaşmak görmedi " dir.
  
  dede korkut kaşık düşmanı olarak taltif edilen hatun kısmısını böyle tarif eylemiştir.
• solduran sop, dede korkut kitabında yer alan “karı” tiplerinden olumsuz olanlarındandır.
  
  dede kokut kadınları karı, kadın ve hanım olarak sınıflar. sınıflar arası geçişler niteliklere göre oluşur. hanım yani hanın hanı en değerli konumdur.
  
  dede korkut, bu dört tür karının davranış biçimlerini açıklar. hangi türden uzak hangi türe yakın olunması gerektiğini seçik eder. temellendirmeler, tamamen toplumsaldır. mevzu bireysel duyuşlara, aile ve komşuluk ilişkilerine ve “insan olma” durumuna yapılan atıflarla işlenir.
  
  solduran sop olan karılar ise şöyle tanımlar:
  
  “sabahleyin yerinden kalkar, elini yüzünü yıkamadan dokuz bazlama ile bir külek yoğurt gözler, doyuncaya kadar tıka basa yer. elini böğrüne koyar ve şöyle seslenir: bu evi harap olası kocaya vardığımdan beri daha karnım doymadı, yüzüm gülmedi, ayağım paşmak, yüzüm yaşmak görmedi. ah ne olaydı, bu öleydi de birine daha varaydım. umduğumdan daha iyi, uygun olaydı.”
  
  bu açgözlü, sivri dilli, kadir kıymet bilmeyen nankör tipin ocaklardan ırak tutulması gerekir. böyle karılar nankör tipler olduklarından onlara her türlü ikram ve izzette bulunulsa bile yine de nimet-i küfrandırlar. bu özelliklere sahip kadınlara “hanım” denilmemesinin nedeni yuvasını iyi temsil edememesidir.
  
  dede korkut'un diğer "karı" kişilikleri şunlardır:
  
  dolduran top olan karılar.
  evin dayağı olan karılar.
  ne kadar söylersen söyle bayağı olan karılar.
  
  solduran sop, dolduran top ve ne kadar söylesen de bayağı olan karı kişiliğinde nankörlükleri ön plandadır. onların ya olumlu ya da olumsuz özellikleri daha çok belirgin olabilir. dolayısıyla onların olumlu özellikleri olumsuz özelliklerine galebe çalarsa, onlar kadın olarak anılırlar. böyle kadınlar, henüz “hanım” olamamışlardır. dede korkut hikâyelerindeki bu “hanım” olamamış kadın tipleri toplumsal gerçeklik içinde değerlendirilmiş ve sakınılması istenmiştir. bu tip kadınlar zihinsel bir kurgu olmaktan ziyade toplumda yaşayan, karşılaşılan kişilerdir.
  
  süleyman dönmez, dede korkut kitabı bağlamında eski türklerdeki hanım anlayışı
  
  (bkz: dede korkut hikayeleri)