robert smalls

• iç savaş sırasındaki kölelikten kaçış hikayesiyle abd tarihinden ilginç bir kişilik. 1839-1915 arasında yaşamış.
  
  güney carolina'da köle bir anneden doğduğu için kendisi de köle olan smalls, büyütülürken annesinin köle sahibinin ev ortamında hizmet vermesi vesilesiyle beyaz çocuklarla yakın bir ortamda büyümüş. ancak bu yüzden kendisini sonradan tehlikeye sokacak rahat tavırlar edindiğini gören annesinin isteğiyle, ev ortamından uzaklaştırılıp, gelirinin büyük kısmı köle sahibine kalacak şekilde dış işlerde çalışmaya yollanmış (bu süreçte tanıştığı kendisinden biraz daha büyük yaşta bir siyahi köle hanımla da evlenmiş). bu sırada çeşitli işler yapa yapa gemicilik öğrenen ve para biriktirmeye çalışan (ancak biriktirdiği para kendisinin ve annesi ile karısının özgürlüğünü satın almaya yetmekten çok uzakmış) smalls, nihayet gemi idare edebilecek seviyeye de gelmiş, ancak o dönemde güney eyaletlerinde bir siyahinin gemi kaptanlığı yapması gibi bir durum olmadığından, "dümenci" olarak adlandırılmış.
  
  iç savaş başladığında smalls planter adlı yandan çarklı buharlı bir yük gemisinde çalışıyormuş, fakat savaş nedeniyle konfederasyon ordusu gemiye el koymuş ve adı css planter olmuş. bu görevi sırasında 13 mayıs 1862 gecesi gemideki beyaz subaylar ve diğer görevliler karaya çıkıp, gemide sadece kendisi ve başka birkaç siyahi eleman kalınca, smalls çok tehlikeli bir planı yürürlüğe koymuş ve diğer siyahi elemanları da ikna ederek gemiyi kaçırmış. kaptan üniformasını üstüne giyen smalls, gece karanlığında siyahi olduğu anlaşılamadığından kamufle olarak harekete geçmiş, geçerken karısı, çocukları ve 12 diğer köleyi de gizlice gemiye bindirmiş. görev sürecinde geminin geçiş şifrelerini de öğrenmiş olduğundan, kaçarken nehir boyundaki 5 konfederasyon kalesi yakınlarından gemiyi yakalanmadan geçirmeyi başarmış. daha sonra gönderden konfederasyon bayrağını indirip beyaz bayrak çekerek bir birlik (kuzey) gemisine teslim olmuş, üstelik geminin yanı sıra , gemideki konfederasyon donanma şifreleri, haritaları ve silahları da ellerine geçince kuzey donanması durumdan çok memnun olmuş. hatta gemi ve içindekilerin tutarı üzerinden smalls ve olayda kendisine yardım eden diğer siyahilere para ödülü de verilmiş.
  
  bu olay sonrası başkan abraham lincoln ile tanıştırılan smalls, kendisine başkanca yöneltilen bu aksiyonu neden gerçekleştirdiği sorusunu "özgürlük için" diye yanıtlamış. başkan lincoln'u kuzey ordusunda -daha önceden görev verilmeyen- siyahilerin de yer alması konusunda ikna eden smalls'un kendisi ise, orduda, tecrübeleri nedeniyle yine denizcilikle ilgili görevlerde bulunmuş. hatta bir yıl kadar sonra kendisine yeni adıyla "uss planter"ın kaptanlığı görevi verilmiş.
  
  savaş sonrası, cumhuriyetçi parti bünyesinde politikaya atılıp kongre ve senatoda uzun süre görev yapmış. daha ileriki yıllarda güney carolina'ya doğduğu yere dönen smalls, çocukken köle olarak bulunduğu evi satın alarak böylece bir başka ilginç eyleme imza atmış (yalnız kendisi köleykenki evin beyaz hanımının ölene kadar o evde kalmaya devam etmesine izin vermiş). burada gümrük tahsilatları ile ilgili bir yöneticilik görevi ile sonraki yıllarını geçiren smalls, buradan da emekli olduktan birkaç yıl sonra 1915'te ölmüş.