refraktometre

• maddelerin refraktiv indekslerinin yani ışığı kırma açılarının ölçümü ile tanınmasında kullanılan cihaz^*
• genellikle arazi çalışmalarında sıvı içerisindeki kuru madde oranının tespitinde kullanılan pratik alet.
• görme bozuklukluklarını ölçen cihaz.
  http://www.tedavi.saglik.gov.tr/…metre_jpg_view.htm
• sıvı bileşiklerin kırılma indislerini okumaya yarayan bir alettir. farklı konsantrasyondaki bileşiklerin kırılma indisleri de farklı olacağından bileşiklerin konsantrasyonu ve aktif madde miktarı hakkında bilgi vermesi bakımından her laboratuar için vazgeçilmez bir cihazdır.
  
  cihazı merak edenler için digital olanı (bkz: http://i48.tinypic.com/30x95i8.gif)
• bein gurme'de yayınlanan tel dolap programında söylenilene göre, reçellerin kıvamının belirlenmesinde de kullanılan araç.
• genellikle meyve,sebze,sos vb. şeker içerikli sıvı brix (kabaca tanım : suda çözünmüş kuru madde miktarı) değerini ölçmek amacıyla kullanılan cihazlardır. bir kaç çeşidi bulunmaktadır en ucuz ve pratik olanı korsan dürbününe benzer (el tibi refraktometre) ürün renk ve bulanıklığına göre farklı tipte refraktometreler kullanılır. laboratuvarlarda genelde dijital refraktometre bulunur ve bütün analiz ve okuma işlemlerini kendisi halleder.
• cihazın içerisinde bir çift prizma bulunur.refraktik indeksi tayin edilmek istenen sıvı iki prizma arasına ince bir tabaka olacak şekilde damlatılır.ışık kaynağından yansıyan ışınların prizmadan geçerken kırılma açısı maddenin derişimine bağlı olarak değişir.
  derişimi bilinmeyen ya da derişiminden emin olmak istediğimiz numuneler için kullanılır.yöntemin adı ise refraktometridir.
  öncelikle elimizde aynı maddenin standart çözeltleri bulunmalıdır.bu standart çözeltilerin ölçümler sonucu, refraktik indeks-derişim şeklinde bir eğri ve bu eğrinin denklemi (kalibrasyon denklemi) elde edilir.(excel programı kullanılması deneyi daha güvenli kılar)
  bu eğrinin regresyon katsayısı hesaplanır.bulduğumuz katsayı bize deneyin doğruluk derecesi hakkında bilgi verir.1'e yakın çıkması önemlidir.
  regresyon katsayısına bakarak,eğer bulduğumuz sonuçlar güvenilir ise,derişimi bilinmeyen ya da derişiminden emin olmak istediğimiz maddenin refraktik indeksinin eğri üzerinde denk gelen derişim değeri bulunabilir.
  edit:imla
• sıvı malzemelerin içindeki katı madde miktarını ve kırılma indislerini ölçmeye yarayan alet.
  
  refraktometre ile ölçümlerde saflığından emin olunan maddenin kırılma indisi ölçülür ve bulunan değer literatür verileriyle karşılaştırılır. yani bilinmeyen bir maddenin diğer fiziksel özellikleriyle kırılma indisi bir araya gelince maddeyi teşhis etmek daha kolay olur.
• sahte rakı’da metil alkol varlığını gösteren bir yöntem, fiziksel sahte alkol testi
  
  ön bilgi :
  içkilerde bulunan alkol etil alkoldür. bazı sahtecilerin -muhtemelen kaza ile- kullandığı, körlüğe ve ölüme yol açan alkol türü ise metil alkoldür. bir yudum metil alkol dahi (5-10ml) retinaya zarar verip körlüğe neden olabilir . 60ml ve üstü ise zamanında tedavi uygulanmazsa öldürücüdür (yaklaşık yarım kadeh ve üstü). metil alkol vücuda girdiğinde , ‘alkol dehidrogenaz’ enzimi aracılığıyla formaldehit ve formik aside dönüşür. körlüğe yol açan formaldehit, ölüme neden olansa formik asittir .
  sahte içkilerde metil alkolün varlığını test etmek için piyasaya sürülmüş kimyasal test kitleri var. fakat satın aldığınız test kitini 10-15 kez kullanıp bitirdikten sonra, tekrar satıcıya dönüp yeni bir kit almak zorundasınız. anlatacağım yöntem ise fizikseldir. uygun bir refraktometre’yi bir kez satın alırsınız ve kırmazsanız ölene kadar kullanabilirsiniz. satıcıya bağımlılığınız yoktur. (bu arada ben refraktometre satıcısı değilim, böyle bir firmayla da hiçbir ilişiğim yoktur)
  
  yöntem kısaca ışığın kırılma indisinin etil ve metil alkol için farklı olmasına dayanıyor. etil alkolün kırılma indisi 1.360 , metil alkolün ise 1.325 civarında. bunların karışımları ise ikisinin indisleri arasında değerler verir.(bunlar yaklaşık değerler. çünkü kırılma indisi, gelen ışığın dalgaboyuna ve ortam sıcaklığına göre biraz değişiyor. )
  lafı teorik bilgilerle uzatmayacağım. merak edenler ışığın kırılması, kırılma indisi, refraktometre, briks skalası vs üzerine yeterli bilgiye internet üzerinde ulaşabilir.
  
  rakı testi için gereken sadece iki malzeme var : bir el tipi refraktometre ve bir plastik damlalık. 0-20 brix arası ölçüm yapan bir refraktometre uygundur ve piyasada 100-150tl arası bulunabilir. damlalık çoğunlukla aletin kutusunda bir tane bulunuyor.
  
  refraktometre’nin bir ucunda test edilecek sıvının (bizim için rakı) damlatılacağı cam bir yüzey vardır. kapağı açılır ve 1-2 damla rakı ortasına damlatılır. sonra kapağı kapatılınca, o 1-2 damla tüm cam yüzeye yayılmış olur. gözle kontrol ederek tam bir yayılma olduğu görülmelidir.
  
  aletin diğer ucunda ise bir göz merceği vardır (dürbün gibi). buradan bakılarak göstergedeki değer okunur. gösterge net görülemiyorsa, aynı dürbünde olduğu gibi, göz merceği sağa veya sola döndürülerek netleme yapılır. göstergenin üst tarafı mavi, alt tarafı aydınlıktır, beyazdır. mavilikle beyazlığın tam kesiştiği çizgi, test edilen sıvının briks değerini verir.
  
  test sonuçlarının yorumlanması:
  
  16-17 briks civarında sonuç okunuyorsa gerçek rakı veya eşdeğeridir .
  saf etil alkol (%96): 20 briks’in üstünde, göstergenin büyük bölümü beyaz.
  
  tehlikeli sonuçlar :
  saf metil alkol (%98-100): tüm gösterge mavidir. en altta 0 çizgisinin de altında küçük bir beyazlık görülebilir. mavi-beyaz ayrım çizgisi skalaya denk düşmez, briks değeri okunamaz.
  rakıda ki %45 alkolün tamamı metil alkol ise: 5.5-6 briks civarı bir değer okunur.
  rakıda kullanılan alkolün yarısı etil yarısı metil alkol ise: 10.5 briks
  %75 metil, %25 etil kullanılmışsa: 8.4 briks civarı
  %25 metil %75 etil kullanılmışsa: 12.7 briks civarı
  %10 metil içeriyorsa: 14.9 briks civarı
  
  özet olarak normal bir rakı 17 briks’e yakın yüksek bir değer verir. düşük briks değerleri metil alkol varlığına işaret eder. 5-6 briks civarı sonuç, rakının tamamen metil alkolle üretildiğini gösterir.
  
  bu yöntemle yüzde bir kaçlık düşük metil seviyeleri ölçülemez. ama, sahteciler bilerek ya da -art niyet yoksa- bilmeyerek etil alkol yerine metil kullanmışlarsa zaten etil-metil karışımı pek söz konusu değildir ve 5-6 brix veya altında değerlerle karşılaşmak daha olasıdır.
  
  bakınız kaynak
• her kullanım öncesi kalibre edilmezse kötü sonuçlar doğurabilir