poligraf

• yalan makinesi
• (bkz: pnömograf)
  (bkz: galvanograf)
• (bkz: cvsa)
• insanların fizyolojik tepkilerini (kalp atış hızı gibi) ölçen bir makine; poligraf operatörleri kişilerin sorulara yanıt verirken verdikleri fizyolojik tepkileri gözlemleyerek yalan söyleyip söylemediklerini anlamaya çalışırlar.
• --- spoiler ---
  
  la casa de papel 2.sezon 4.bölümde müfettişin profesörü sorgulamak için kullandığı alet.
  
  --- spoiler ---
• uzman olmadığı halde birçok konu üzerine yazı yazan kişi.
  (bkz: stefan zweig)
• bir kişinin yalan söyleyip söylemediği en eski zamanlardan beridir insanoğlunun merak ettiği şeylerin başında gelmektedir. yaklaşık olarak m.ö. 1000 yılına ait bir çin tableti, tükürük salgısında azalma ve stres arasındaki ilişkinin yalan ifadenin tespitinde kullanıldığını göstermektedir: “şüpheli ağız dolusu pirinci çiğner ve tükürür. eğer pirinç nemli ise suçlanan doğruyu söylemektedir; çıkan pirinç kuru ise suçlanan yalan söylemektedir”
  
  günümüzde, yalan ifadeyi tespit için kullanılan bir diğer yöntem de davranışsal ipuçlarını değerlendirmektir. yalan ifadeyi ele veren bilindik ipuçları arasında, kişinin gerginliğine işaret eden, göz temasından kaçınması, lisanda akıcılık kaybı, kaçamak mimikler ve konuşmayı tamamlayıcı el ve kol hareketlerinin azalması sayılabilir. davranışsal gözlemlere dayalı yalan tespiti bazı uzmanlar tarafından her ne kadar formülleştirilmiş, prensipleri ortaya konmuş olsa dahi, bu değerlendirmeler oldukça özneldir ve bir uzman görüşünden öteye geçememektedir.
  
  nabız ve kan basıncı ile yalan söylemek arasında ilişkinin araştırılması 19. yüzyıl sonlarına kadar gitmektedir. bu parametrelere, solunum hızı ve terleme seviyesinin ölçümünün de eklenmesiyle, günümüzdeki “poligraf” veya halk arasında bilinen adıyla “yalan makinesi” ortaya çıkmıştır. poligraf, yalan ifadenin ortaya çıkarılmasında somut ve ölçülebilir şekilde bilgi verdiği kabul edilen ilk araç olmuş ve 20. yüzyılda yaygın biçimde kullanılmaya başlanmıştır.
  
  poligrafla ölçüm yapılırken kişiden bazı sorulara yanıt vermesi istenir. bu cevaplamalar esnasında poligrafi parametrelerinde tetiklenen olası sinyal artışları incelenir. yaygın kullanılan sorgulama protokollerinden biri olan kontrol soru testi protokolünde kişinin üç ayrı kategoriden sorulara “evet” veya “hayır” şeklinde yanıt vermesi talep edilir. ilgisiz (nötr) kategorideki sorular dizisinin (örn. 1970 yılında mı doğdunuz?) arasına doğrudan soruşturulan konudan sorular yerleştirilir (örn. cinayet günü karınızı gördünüz mü?). kabaca, eğer soruşturmayla ilgili cevaplarda poligraftan okunan fizyolojik yanıt (nabız, kan basıncı, soluma sıklığı ve terleme seviyesi) nötr cevaplara göre büyük ise kişinin yalan söylediğine işaret ettiği kabul edilmektedir.
  
  poligraf, başta abd, israil, japonya, kanada’da olmak üzere güney kore, meksika, pakistan, filipinler, tayvan, tayland gibi dünyanın birçok ülkesinde kriminal araştırmada kullanılmıştır. bunlar arasında en yaygın kullanıldığı ülke olan abd’de kriminal soruşturmaların yanı sıra, kamu güvenliğini ilgilendiren tüm devlet kadrolarında personel üzerinde bir tarama testi olarak kullanılmıştır.
  avrupa’da yargı kararlarında kısmen etkili olduğu ülkeler arasında, belçika, finlandiya bulunmaktadır ve birleşik krallık ve hollanda’da özellikle cinsel suçlara dair soruş- turmalarda kullanılmaktadır.
  
  japonya’da 2002 verilerine göre mahkemede geçerli delil niteliği taşıyan poligraf uygulaması yılda ortalama 5000’dir. türkiye’de 1988 yılına kadar bu konuda hiç uzman yokken, abd’de eğitim gören 60 kişiyle birlikte kendi uzmanlarını yetiştirmeye başlamıştır ancak ülkemizdeki poligrafinin profesyonel olarak kullanım alanı hakkında yeterli bilgiye erişilememiştir.
  
  poligrafinin yanlış suçlama yapma ihtimalinin yanı sıra, poligrafi hakkında teknik bilgi sahibi olan kişilerin poligrafi uzmanını yanıltma ihtimali de bulunmaktadır. mesela bazı internet sitelerinde yalan makinesini yanıltmak için zihinden matematiksel işlemler yapmak, gizlice kendine acı vermek (dili ısırmak, ayak parmağına ayakkabı içine yerleştirilen batıcı bir nesneye bastırmak) gibi tavsiyeler bile verilmektedir.
  
  yalan makinesi nasıl kandırılır? bkz
  cinsel suçlarda yalan makinesi testi. bkz
  şikeye çözüm: yalan makinesi. bkz
  
  edit: bu entry bir kaç yıl önce yanlış başlığa yazıldığı için, bir kaç yıl sonra tarafımdan doğru başlığa aktarılmıştır.
• namı değer 'yalan makinesi'..
  
  ne olduğunu bugün izlediğim bi mini dizide geçen dedektif soruşturmasında öğrendim..
  (bkz: unbelievable)
  sonra oha lan! heyecanımla biraz google'ladım karıştırdım,ettim.. manyak bişey bu ya düşüncelerim su altı.
  pekte popularitesini sağlayamamış verilen fizyolojik reaksiyonlardan yola çıkıp sonuca varan bi alet kendisi..pekala bi alet nihayetinde..
  
  hatta akabinde şu başlıkları görmekte mümkün;
  -yalan makinesi nasıl kandırılır?
  -wtf?!!
  -thats the insanoğlu..
• yuzde yuz gercek sonuc vermese de cogu zaman gercege yakin sonuclar verir.
• çok çeşitli konuda yazı yazan kimse. (bkz: herbokolog).
  eğer işini iyi yapıyorsa severim böyle insanları. (bkz: celal şengör)