• öz oğlu aleksandr'ın da içerisinde olduğu bir darbe ile tahttan indirilmiş rus çarıdır. en büyük bahtsızlığı fransız ihtilali'nin rusya üzerinde etki göstermeye başladığı dönemde tahta geçmesidir.
  • üçüncü petro ile ikinci katerina'nın oğludur. 1796-1801 yılları arasında rusya imparatorluğu'nda hüküm sürmüştür.

    annesi ikinci katerina tarafından sevilmeyen birisidir. çariçe tarafından sürekli gözetim altında tutulmuştur ve sınırlandırılmıştır. hatta ikinci katerina, kendisinden sonra tahta oğlunun değil de torununu (pavel'in oğlu) tahta çıkarmayı tasarlamıştır. fakat 1796'da ikinci katerina ölünce tahta 42 yaşındaki oğlu pavel geçmiştir.

    42 yaşına kadar baskıyla büyüdüğünden fazlasıyla asabi, kaba, katı bir kişiliği vardır. tahta geçince ilk uğraştığı iş annesinin kurduğu düzeni yok etmeye çalışmak olmuştur. ülkesini militarist bir havaya sokmak istemiştir. askeri törenler, geçitler sıklıkla tertip edilmiştir. rus askeri üniformasını değiştirmiş, üniformaları prusya askeri üniformasına benzetmiştir.

    yaptığı en önemli iş ise büyük petro tarafından çıkarılan 'taht veraseti' kanununu 1797 yılında değiştirmek olmuştur. petro'nun kanununa göre; 'hükümdar, sülaleden istediği herhangi bir kimseye tahtı bırakabilirdi.' pavel'in yaptırdığı değişikliğe göre ise; 'tahta hükümdarın en büyük oğlu, yoksa en yaşlı kardeşi geçecektir.' pavel'in bu kanunu çarlık rejiminin sonuna kadar yürürlükte kalmıştır.

    pavel, sıkı bir baskı rejimi kurmuştur. bunun en büyük nedeni fransız ihtilali sonucunda dünyaya yayılmaya başlayan fikir akımlarının ülkesinde yayılmasını engellemektir. ülkenin sınırlarını kapatmıştır. kimsenin avrupa'ya gitmesine izin vermemiştir. en ufak şüpheli bir olayda şüphelileri sibirya'ya sürmüştür. saltanatında bir yandan köylülerin lehine kanunlar çıkarmış, bir yandan da 600 bine kadar köylüyü rus asillere hediye etmiştir. hem köylüyü hem asilleri memnun etmek istemiştir. bu uygulamalarıyla ülkedeki serflik sistemini kuvvetlendirmiştir.

    pavel'in bu sert, baskıcı rejimi ülke çapında fazlasıyla huzursuzluk yaratmıştır. hanedan içinde de askeriye içinde de rahatsız olanların sayısı artmıştır. bunun sonucunda 1801'in mart ayında pavel bir suikast sonucu öldürülmüş, yerine oğlu aleksandr geçmiştir. (bkz: aleksandr pavloviç romanov)

    pavel dönemindeki rus dış politikası:

    ikinci katerina döneminde rusya, karadeniz'in hakimiyetini bir nevi eline geçirmişti. bu da rus ticaretinin ve ekonomisinin gelişmesinde fazlasıyla rol oynamıştı. daha sonra osmanlı ile imzalanan yaş antlaşması ile bölgede bir barış ortamı kurulmuştu. pavel, annesinin aksine osmanlı'yla devamlı bir barış ortamının olmasını istemiştir. çünkü ona göre barış ortamında ticaret ve kazançlar daha fazla olacaktı. diğer yandan pavel, osmanlı ile koordineli hareket ettiği takdirde rus hakimiyetini doğu akdeniz'e kadar ulaştırabileceğini düşünmekteydi.

    fransız ihtilali sonrası fransa'nın; akdeniz, ege ve balkanlar üzerinde izlediği siyaset pavel'i fazlasıyla endişelendirmiştir. fransa, campo formio antlaşması ile yedi adalar'ı ve arnavutluk'u avucunun içine almayı başarmıştı. bunun akabinde balkanlara nüfuzunu yaymak için faaliyetler başlatmıştı. o dönemde osmanlı'nın mora valisi hasan paşa, istanbul'a yolladığı raporlarda napoleon bonaparte'ın mora'yı ve girit'i işgal edeceğini yazmıştı. bu raporlardan pavel'in de haberi olmuştu. bu dönemde pavel, üçüncü selim'i fransa'nın faaliyetleri hakkında sık sık uyarmıştı.

    rusya, fransa'ya karşı kurulan ilk koalisyonda yer almamıştı. pavel tahta geçtiğinde birinci koalisyon savaşları devam etmekteydi. bu savaşlar noktalandığında napolyon, mısır seferi'ni başlattı. mısır'a gitmeden önce de malta'ya saldırtıp ve adayı ele geçirdi. malta şövalyeleri rusya'nın himayesindeydi. napolyon'un bu hamlesiyle pavel harekete geçti. ilk olarak osmanlı ile bir ittifak antlaşması imzaladı. (bkz: 1798 osmanlı-rusya ittifak antlaşması)

    napolyon'un mısır'a çıkmasıyla avrupa'da fransa'ya karşı ingiltere, osmanlı, avusturya ve rusya'nın dahil olduğu ikinci bir koalisyon kuruldu. rusya-osmanlı ittifak antlaşması'nın imzalanmasından sonra rus donanması tarihte ilk defa boğazlar'dan geçip osmanlı donanmasıyla beraber yedi adalar'dan fransızları temizlediler. bu temizlikten sonra yedi adalar'a rusya yerleşti. diğer yandan rus ordusu kuzey italya'da avusturya ile beraber fransa ile savaştı. rus-avusturya ordusu burada fransızları yendiyse de iki ülkenin arası açıldı. nedeni: avusturya'nın kuzey italya'ya yerleşmek istemesiydi. pavel, italya'da kendisine bağlı küçük krallıklar kurulmasını istiyordu. bu görüş ayrılıkları iki ülkenin arasını açtı ve bunun sonucunda rus ordusu bölgeden geri çekildi. napolyon mısır'dan dönüp, fransa'da iktidarı ele alınca derhal ordusuyla harekete geçti. ilk olarak avusturya'yı cephelerde perişan etti. bunun sonucunda da avusturya savaştan çekilmek zorunda kaldı. avusturya çekilince ikinci koalisyon da dağılmaya başladı. ingiltere, savaşlar esnasında malta'yı fransa'nın elinden aldı. yukarıda bahsettiğim gibi önceden bu ada rusya'nın himayesindeydi. fakat ingiltere adadan çıkmak istemedi. bu sorun iki devletin arasını bozmuştur. (bkz: ikinci koalisyon savaşları)

    ikinci koalisyon dağılmaya başlayınca napolyon, pavel'i yanına çekmeye çalıştı. ingiltere ve avusturya'nın politikalarından rahatsız olan pavel, 1800 yılında fransa ile barış yaptı. hatta ingiltere üzerine harekete geçmeyi tasarlamaya başlamışken, 1801 senesinde öldü.

    kaynaklar:
    - akdes nimet kurat - rusya tarihi - türk tarih kurumu basımevi - ankara, 1987.
    - fahir armaoğlu - 19. yüzyıl siyasi tarihi - türk tarih kurumu basımevi - ankara, 1997.
    - serhat kuzucu - rus çarı ı. pavel dönemi osmanlı-rus siyasi ilişkileri ve napolyon'a karşı ortak mücadele - karadeniz araştırmaları dergisi - sayı: 38 - yıl: 2013.
hesabın var mı? giriş yap