• graham harman'ın object-oriented ontology: a new theory of everything'de savunduğu felsefi görüşün adıdır. kitabın türkçe çevirisi oğuz karayemiş tarafından yapılmış ve tellekt'ten çıkmıştır. çalışma spekülatif realizm çerçevesinde değerlendirilebilir (ilgililer bu alanda çalışmaları yayımlanmış olan ray brassier, quentin meillassoux, levi bryant, iain hamiltron grant gibi isimlerin çalışmalarına da bakabilirler). nesne yönelimli ontolojiye göre insan, artık evrenin merkezinde düşünülemez ve bugüne kadarki antropomorfik felsefe bir kenara bırakılma, genel olarak şeylere ya da artık kurucu özne olmadan da var olduğu/olabildiği kabul edilen nesnelere, kendi gerçeklikleri ve otonomileri geri verilmelidir. bu anlayış, insan bilincinden bağımsız, kendi gerçeklikleri içinde nesnelerin birbirleriyle ilişkiye girdiğini savunur. kısacası felsefe tarihinin insanın nesnelere tahakkümün tarihi olduğunu iddia eder. modern düşüncenin karteyzen ikiliklerine, özellikle doğa-kültür, özne-nesne ve fail-yapı ayrımlarına, indirgemeciliğe, aydınlanma'yla yükselen "düşünen-bilen özne" tahakkümüne ve düşünceyi radikalleştirerek sınır noktasına ulaştıran kant'çı "kurucu özne"bin ayrıcaklı konumuna karşı tavır alır.

    graham harman, kant'tan beri batı felsefesinin yaklaşık iki yüzyıldır nesnelerle yalnızca özneden yola çıkarak ilişki kurmak zorunda kaldığını, dolayısıyla nesnelerin kendi aralarındaki ilişkiyi düşünmenin neredeyse tabu halini aldığını söyler. ana argümanı, nesnenin illa öznenin karşısında dikilen bir şey (gegenstand) olmadan da özneden tamamen bağımsız olarak, kendi içinde ve diğer nesnelerle ilişkiye geçme kapasitesi ve edinimi olan bir varlık olduğunu öne sürmesidir. bu açıdan nesneleri özerkleştirme çabası olarak da görülebilir. zira, kant kendinden şeyleri ortadan kaldırır. nesne yönelimli ontoloji ise tersine, kendinden şeyleri destekler. bu açıdan, nesnenin iki temel bilgi türünden birine indirgenemeyeceği savunur. bir materyalizm biçimi de değildir. zira var olan her şey fiziksel olmak zorunda değildir. var olan her şey gerçek olmak zorunda da değildir. var olan her şey düzanlamlı önerme diliyle doğru bir biçimde ifade edilebilir nitelikte de olmak zorunda değildir.

    nesne yönemli ontoloji'ye göre ilişkiler, şeyler için tesadüfidir, ilişkiye giren şeyler ilişki tarafından oluşturulmazlar; dahası, her ilişki, bileşenlerin üzerinde kalıcı izler bırakmaz. öte yandan, iletişim, zor da değildir. insanlar, içinde bulundukları toplum ve politik sistemlerle etkileşebilirler ve onları etkileyebilirler, ancak böylesi her etkileşim iz bırakmayabilir. nesneler arasındaki iletişim ne kolay ne de imkansızdır; yani hem mümkün hem de zordur.

    nesneler eyledikleri için var olmaz, var oldukları için eyler. nesne yönelimli ontoloji, nesne kelimesini alışılmadık ölçüde geniş bir anlamda kullanır; nesne, büsbütün birleşenlerine veya başka şeyler üzerindeki etkilerine indirgenemeyecek bir şeydir. bir nesne parçalarından fazlası, etkilerinden azıdır.

    siyasi teori, hem bilgi olmayan nitelikte olduğunu kabul etmeli hem de insan olmayan varlıklara eskisinden çok daha büyük rol vermelidir.

    yaklaşımla ilgilenen okuyucularımız ayrıca graham harman'ın kişisel blogunu da takip edebilirler.
hesabın var mı? giriş yap