murakka

• kaligrafi sanatiyla ilgili bir terim. kirkyama veya kolaj anlaminda kullanilir. oldukça eski bir kelime olsa gerek. ^*
• hattatların ayrı ayrı kağıtlara yazdığı ve bir araya toplanarak mecmua haline getirilen yazılara verilen addır..
  
  bir diğer anlamı da birkaç kağıdın suları aksi yönde olmak üzere üstüste yapıştırılmasıyla elde edilen mukavvaya verilen addır.. üzerine yazı sayfası yapıştırılır veya cilt kapağında kullanılır..
• eski ve yamalı elbise ve hırkalara verilen adlardandır. melamete yükselen dervişler kibir ve gururlarını kırmak için bu türlü hırka giyerlerdi. böyle yamalı hırkalar farsça'da (bkz: jende) olarak adlandırıldıları için bunları giyen dervişlere jendepuş ya da murakkapuş denirdi.
• müzehhiblerin de kullandığı bir kağıt, karton; evde yapılır, elle yapılır.
  
  malzemeler:
  buğday nişastası, su, sığır jelatini, şap, esas kağıt, bolca ve büyük tabakalar halinde yardımcı kağıt (kraft kağıdı vb.), büyük ve düz, cilasız bir tahta (ahşap bir masa bile olur; ki, misal olarak ben, arka balkonda ıvır zıvır depolanmış bir ahşap dolabın kapağını gaspetmiş durumdayım ve uzun süredir annem tarafından aranmaktayım), son olarak; güç (iman gücü), kuvvet (bilek kuvveti), sabır (99luk 7 tesbih).
  
  yapılışı:
  1,5 su bardağı suyu tencerede ısıtın ve tırnak (tariflerimiz; bardakla, kaşıkla, tırnakla) küçüklüğüne yakın miktarda bir parça jelatini ve daha da küçük bir parça şapı bu sıcak suda eritin. başka bir kapta, 2 tepeleme yemek kaşığı buğday nişastasını 1/2 su bardağı soğuk suda karıştırarak güzzelce sıvılaştırın (ki, ilk başta bıcır bıcır edecek, içinize hakim olun). elde ettiğiniz bu güzel, bembeyaz sıvıyı, sıcak suyun içine azar azar ekleyin ve bir yandan da karıştırmaya devam edin. mûtedil yolu seven bir kişi iseniz ve tencerenin altı orta hararette yanmakta ise sizi tebrik eder, gözlerinizden öperim. kaynayıp da göz göz oluncaya dek sürekli karıştırın. dibine tutma durumu oluşursa sakın ha kazımaya çalışmayın, ilerleyen aşamalarda o pütürler başınıza iş açabilir.
  
  evet, kaynadı. şimdi bir bakkal-market-manav poşetini alıp tencerenin tam içine yerleştirerek (üstüne geçirmekten bahsetmiyorum), muhallebiyi örtün. (evet, muhallebi poşete bulaşacaktır ve işbu operasyon; üzerinin kaymak tutmasına mani olmak üzere tertiplenmiştir.) kapağı da kapatırsanız bundan sonraki aşamalara hazırlık için zaman kazanmanız babında, yavaş bir soğuma imkanı sağlamış olursunuz. muhallebiyi bir kenara alın, niyeti bozmayın, tadı berbat!
  
  geçiyoruz kağıtları hazırlama kısmına: geleneksel yöntemde, kağıtların su yönleri zıt şekilde yerleştirilip, su yönleri bakımından nötr bir murakka elde ediliyorsa da, her bir kat kağıdın aynı su yönünde olmasının da bir mahsuru yoktur (bir mahsurunu görmedim). yeter ki gelişigüzel olmasın.
  
  su yönünün tesbiti aşamasındaki zorluk, aklımca şöyle aşılmıştır; gazete sayfasından bir resim , yazı vb. bir küpür araklarken, bir yöne çok iyi yırtılır da o kağıt, diğer yönde oraya buraya kaçar, hatta cânım resmin içine kadar yırtılır ya.. hah, işte! o efendi efendi yırtılan yön, su yönüdür. diğerinden bahsetmiyorum, zaten allah cezasını verecektir.
  bunu da böylelikle açıklamış olduk. anlamayanlar, anlayanları rahatsız etmesin..
  
  şimdi, esas kağıt; üzerine tezhip ya da husn-i hat ya da benzeri bir çalışma yapacağınız kağıttır. esas kağıdı çay demiyle, kahveyle (neskafe, türk kahvesi, vb.), içinde kırmızı lahana kaynatarak elde edeceğiniz o tatlı lacivert suyla (ki, boyadığınız kağıda yeşil renk verecektir), ya da birçok şeyle; meyve suyu, ya da suda kaynayınca renk veren her nane ile boyayabilirsiniz.
  esas kağıdı boyama, geniş bir tepside banyo usulü ile, ya da bir parça pamuk yardımı ile kağıdın üzerinde lif bırakmamaya özen göstermek şartıyla rahatça icra edilebilir bir sanattır.
  
  peki, esas kağıt boyandı, ya da kendi renginde bırakıldı. şimdi, yardımcı kağıdınızdan (ince kraft kağıdı olması şahane!), su yönüne dikkat ederek (güç-bela bulduğunuz su yönünü kaybetmemek amaçlı, kağıda su yönünde bir ok işareti çizmeniz müthiş olacaktır) esas kağıdınızın ölçüsünde bir parça kesin, ki işbu kağıt; ölçü kağıdı olmakla müsemmadır. sonra, esas kağıdınızın hem eninden hem de boyundan yaklaşık 10 cm daha geniş bir parça kağıt daha kesin.
  bu aşamada, kaç adet kağıt hazırlayacağınıza (yani murakkanızın kaç kattan oluşacağına), esas kağıdın gramaj cinsinden değerini göz önüne alarak karar vermelisiniz.
  misal; her zaman olduğu gibi mutedil yol tercih ederek aldığınız schoeller kağıdını, "kendisiyle birlikte" 5 kata tamamlamak efdaldir, müstehabtır ve dahi sevaptır.
  şimdi geriye iki kat daha kaldı ve, onları da büyükçe kestiğiniz kağıdın ölçüsünde kesin.
  
  -esas kağıt, ölçü kağıdı, 3 büyük kağıt.-
  
  sıra bu kağıtları tavlamaya geldi. ne doktorlar ne mühendisler istedi..
  tavlama işlemi; kağıtları tamamiyle ıslatıp bir miktar bekletmek şeklindedir. bu işlemin amacı, kağıdın içindeki liflerin genişlemesini ve bundan sonraki işlemde üzerine uygulanacak muhallebiyi özüne kadar çekmesini sağlamaktır.
  tavlama işleminde kağıtların fazla kurumamasına dikkat edilmelidir. fazla kuruyan olursa tekrar ıslatmak elbette ki caizdir.
  
  tahtanızı düz bir zemine yatırıp, üzerine tavlanmış ölçü kağıdını yerleştirin. ölçü kağıdının kenarları ile tahtanın kenarları arasında en az 5 cm boşluk bırakılmalıdır. (hikmetinden sual olunmaz değildir elbet ve ilerleyen satırlarda açıklığa kavuşacaktır.) halen nemli olmasının verdiği rahatlıkla, yumuşak hareketler eşliğinde masaj yaparcasına altta hava kabarcığı kalmayıncaya kadar ovun. halen bir kenarda sıcakça bekleyen muhallebinizin rahatını bozun artık ve içinden bir-iki kaşık muhallebi alıp, kağıdın üzerine dökün. muhallebiyi her seferinde poşetle iyice kapamaya devam edin ki kaymak tutma gafletinde bulunmasın. döktüğünüz muhallebiyi kağıdın dışına taşacak şekilde (işte hikmeti budur) iyice yedirerek yayın. dışına taşırın ki, üstüne yapıştıracağınız büyük kağıdın tahtaya tutunma imkanı olsun. ölçü kağıdının altına muhallebi kaçmamasına özen gösterin ki, kaçarsa murakkayı tahtadan ayırmanız imkansız hale gelir. en altta kalan ölçü kağıdı tahtaya yapışmayacak, üstüne koyacağınız büyük kağıdın kenarlardaki fazlalığı sayesinde tutunacaktır.
  
  tüm hava kabarcıkları çıktı diyorsanız ve hazırsanız; büyük kağıtlardan ilkini alttaki kağıdı ortalayarak yerleştirin. aynı şekilde birkaç kaşık muhallebi ile ovma işlemini tekrarlayın. bıcır bıcır sesler çıkacaktır ki, çok sevdiğimiz o sesler, hava kabarcıklarının iki kağıt arasını terkettiğinin resmidir. hava kabarcıkları, murakkanızı kuruma aşamasında parça parça edebilecek güce ve inanca sahip hain düşmanlarınızdır, bunu asla unutmayın!
  
  her katta aynı işlemi tekrarlayın ve en üste esas kağıdınızı yüzü üste gelecek şekilde ortalayarak yerleştirin.
  
  havakabarcıklarıbilekmasajsabırovmakkasyapmak derken...
  esas kağıdın üzerinde düzgün bir muhallebi tabakası bırakın. bu çok önemlidir, zira; hatayı telafi etme imkanı sağlar. boya muhallebinin üzerinde kalır ve kağıda işlemez. fırça ve tükürük yardımıyla kolayca yıkanabilir ilgili bölge. "ben hata yapmam diyorsanız" şu da var; muhallebi, kağıdınızın yüzeyine hoş bir parlaklık verecektir.
  
  şimdi murakkayı germiş oldunuz efendim, en az 3; en fazla 365 gün 7 saat, direkt güneş ışığı almayan, nemsiz ve serin bir ortamda kurumaya bırakın.
  
  kuruduktan sonra, falçata ile en üstte bulunan esas kağıdın kenarlarından cetvel yardımıyla kesin. ilk kenarı kestiğinizde, murakka müthiş bir rahatlama gösterecektir, şaşırmayın. ikinci kenarda ise yüksekçe bir ses dahi duyabilirsiniz, aldırmayın. sizi de bir hafta boyunca bir tahtaya gerseler böyle şeyler olurdu.
  
  tamamen çıktığında sallayın murakkanızı, metalik bir ses geliyorsa her şey iyi gitmiş, tadından yenmez bir murakka elde etmişsiniz demektir.
  
  tadından yenmez olduğu için bu tarifi, şimdi bu noktada afiyet olsun kelamıyla bitirmek caiz olmasa gerektir.
  
  mühim: tarifimiz, nşa'da, 35x50 cmlik schoeller kağıdı baz alınarak verilmiş olup, sanat ehlini doyurmaya kafi miktardadır.
• daha çok kitap formunda ve bir kaç farklı eserden toplanmış, resim, minyatür, hat sanatı örnekleri gibi biçimleri toplayan albüm. osmanlı sarayındakilere saray albümü denir.
  mehmed siyah kalem resimleri ve benzerlerini toplayan murakka.
  kelile ve dimne'yi süslediği düşünülen minyatürlerin bulunduğu murakka gibi.