matthias erzberger

• (20 eylül 1875, buttenhausen, württemberg - 26 ağustos 1921, baden, almanya), almanya'da, merkez partisi sol kanadının önderi. birinci dünya savaşı sonunda, almanya adına ateşkes imzalamıştır.
  
  bir zanaatçının oğlu olan erzberger bir süre öğretmenlik yaptı. daha sonra merkez partisi'nin yayın organı deutsches volksblatt'ta gazeteciliğe başladı. württemberg'deki parti örgütü içinde kısa sürede yükseldi. 1903'te reichstag'a (parlamento) seçildi ve zamanla partinin sol kanat önderi olarak kendini kabul ettirdi. erzberger'in, almanya'nın afrika'daki sömürgelerinin içinde bulunduğu koşullar nedeniyle bülow hükümetini sert bir dille kınaması, reichstag'ın aralık 1906'da dağılmasına yol açtı.
  
  ı. dünya savaşı sırasında önceleri almanya'nın yaygın ilhaklarda bulunmasını destekledi. ama reichstag'da, hiçbir toprak talebi öne sürülmeksizin barış görüşmelerine gidilmesi yolundaki 19 temmuz 1917 tarihli kararında önemli etkisi oldu.şansölye theobald von bethmann hollweg'in istifasına yol açan olaylarda da payı vardı. erzberger, hollweg'in yerine bülow'un geçmesinden yanaydı. yeni reichstag'taki çoğunluğun (merkez, sosyal demokrat, ilerici partiler) önderi olarak demokratik anayasal reformları yapmayı amaçlıyordu. 1918 brest-litovsk antlaşması'nı onaylamakla birlikte, doğu avrupa halklarına kendi kaderini tayin hakkı tanınmasını istedi. savaş sonrasında bile, der völkerbund (1918; milletler cemiyeti) adlı kitabında, bir milletler cemiyeti kurulması düşüncesini desteklemişti. fransa'da compiégne'de toplanan ateşkes komisyonu'na, alman delegasyonunun başkanı olarak katıldı. 11 kasım 1918'de ateşkes imzalandı.
  
  erzberger, almanya'nın ilk cumhuriyet hükümetini kuran şansölye philipp scheidemann'ın hükümetinde görev aldı ve versailles antlaşması'nın (1919) kabul edilmesi için baskı yaptı.
  
  haziran 1919'dan mart 1920'ye değin şansölye gustav bauer'in yardımcılığını ve maliye bakanlığını yürüttü. mali reformları hem eski mülk sahibi sınıflarca, hem de bu reformları merkezileştirmeye doğru atılan adımlar olarak gören federalistlerce tepkiyle karşılandı.
  
  cumhuriyetçi-demokratik sistemin savunucusu olarak erzberger, aşırı sağın yürüttüğü bir iftira kampanyasının hedefi oldu. mart 1920'de, onu siyasi konumunu kullanarak rüşvet almakla suçlayan karl helfferich'e karşı açtığı davayı kazandıysa da önemsiz bir tazminat aldı ve bakanlıktan istifa etti. merkez partisi bu saldırılar sırasında erzberger'i yeterince desteklemedi. erzberger istifa ettikten sonra da partiden ilgi görmedi. kara ormanlar'da tatildeyken milliyetçi bir örgütün üyelerince vurularak öldürüldü.
• bizdeki mondros mütarekesi'nin almanyadaki dengi olan 1918'de 11'nci ayın 11'nci gününü ve 11'inci saati bir tren vagonunda imzalanan compiegne anlaşmasını imzalayan alman siyasetçi.
  o dönem müttefik olmamıza rağmen birinci dünya savaşındaki yenilgi sonrası akıbetini hiç bilmediğimiz ve umursamadığımız almanyanın o çalkantılı döneminde yenilginin günah keçilerinden biri ilân edilmiş ve 26 ağustos 1921'de bir kaplıcada aşırı sağcı bir alman örgütü üyeleri tarafından suikastle öldürülmüştür.
  ha olur da sağ kalsaydı naziler iktidara geldiğinde de başına farklı şeyler gelmezdi diye tahmin ediyorum.
  zira naziler anlaşmanın imzalandığı vagonu bile bulup fransızlara orada tealimiyet anlaşması imzalattılar, ardından vagonu havaya uçurdular.