koinon ton akhaion

• geç helenistik dönemin yunan ana karasındaki en önemli oluşumlarından biri olan ve türkçe'ye "akhaia ligi" olarak tercüme etmemizin doğru olacağı, kuzey ve batı peloponnisos bölgesinde kurulmuş olan şehir devletleri topluluğu.
  
  büyük iskender'in fetihlerini takiben ölümüyle birlikte fethettiği toprakların generalleri arasında bölüşülmesi^* ve peşi sıra ortaya çıkan bir dizi savaş sonrasında makedon krallığı'nın bilhassa korinthos geçidinin güneyindeki hakimiyeti oldukça ciddi şekilde sarsılmıştı. bu dönemde patras, pherae, olympia, tritaia gibi akhaia olarak isimlendirilen kuzey ve batı peloponnisos bölgesinde bulunan bazı demokratik şehir devletleri, bir araya gelerek federal bir lig oluşturdular. m.ö. 275 senesinde aegion ve ilerleyen yıllarda da bölgenin en önemli şehir devletlerinden sikyon bu birliğe dahil oldu ve sikyon kökenli aratus'un strategos seçilmesiyle birlikte birlik, peloponnisos yarım adasında doğu yönüne doğru genişlemeye başladı.
  
  makedon kral antigonus gonatas'ın birliklerinin bulunduğu akrokorinth kale kenti ve daha sonra da bölgedeki en stratejik kent olan korinthos, büyük komutan aratus'un komutası altındaki ordulara m.ö. 243 senesinde teslim oldu ve bu zaferin ardından megara ve blenina gibi yarım adanın makedon hegemonyasından bıkmış kayda değer kentleri de birliğe katılma yoluna gitti.
  
  sparta, elis ve zayıflayan makedon krallığı'nın çekilmeye başladığı topraklarda palazlanan aitolia ligi ise birliğin bu genişlemesinden rahatsızlık duyuyordu ve sosyal savaş adıyla da bilinen aitolia-akhaia savaşıyla birlikte makedon kralı beşinci philip da akhaia ligi'ne destek verince, m.ö. 217 senesi itibariyle sparta dışında bütün peloponnisos, akhaia ligi kontrolüne girmiş oldu.
  
  roma cumhuriyeti'nin yunanistan'a girişini hızlandıran m.ö. 199 ile 196 seneleri arasındaki makedon savaşları'nda ise roma tarafını tutan akhaia ligi, bu tercihinin mükafatı olarak roma'nın müttefikliğinde sparta'yı alt ederek bütün peloponnisos yarım adasının hakimiyetini eline almış oldu. makedon savaşlarında neden eski müttefikinin değil de roma'nın yanında yer aldıklarını merak ediyorsanız, sizi polykrateia başlığına beklerim.^*
  
  (bkz: polykrateia/@ncpzbsn)
  
  yaklaşık 40 sene boyunca gönenç ve barış içinde yaşayan akhaia ligi sakinleri ise m.ö. 150'li yıllarda bütün yunanistan'ı kontolü altına almış olan roma'nın gözlerini kendilerine çevirmiş olabileceğini hesaplamakta çok geç kaldılar ve m.ö. 148 ile 145 seneleri arasında gerçekleşen bir dizi savaşta roma cumhuriyeti'ne mağlup oldular. akhaia ordularını mağlup eden ve birliği dağıtan romalılar, savaşın kazanılmasında liderliğiyle ve komutanlık becerisiyle dikkat çeken general mummius'a "akhaia fatihi" anlamındaki bir lakabı uygun gördüler ve lucius mummuis achaicus, korinthos'u yerle bir eden ve yunanistan fethini tamamlayan asker olarak tarihteki yerini almış oldu.
  
  kurulduğu ilk yıllarda başkenti patras olan lig, merkezini daha sonra önce aegium'a ve en sonunda da korinthos'a taşımıştı. ligin savaş, barış ya da yeni ticaret anlaşmaları gibi önem arz eden hususlarda tek yetkili karar mekanizması olan "synkletoi" isimli özel meclis ise ligin ilk yılları haricinde sona erişine kadar hep aegium'da toplanmıştır.
  
  aratus'un fetihleriyle birlikte sosyal savaş sonrasında ligin sınırlarını gösteren harita ise ligin hakimiyet alanının 50 sene gibi kısa bir sürede ne kadar genişlediğini göstermesi açısından önem arz etmektedir. yüz otuz sene gibi nispeten kısa sayılabilecek bir ömrü olsa da bu ligin, o dönemde bölgedeki en önemli demokratik konfederasyon olduğunu söyleyebiliriz.