karikatür ve mizah müzesi

• 1975 yılında açılan müzede türkiye ve dünyada yayınlanan karikatür ve mizah dergileri, karikatürle ilgili kitap ve belgeler, özgün yapıtlarının sergilenmesinin yanısıra sergi alanında karikatür sergileri açılmaktadır. hergün 09.00-18.00 arasında ziyarete açık.
  
  atatürk bulvarı, kovacılar sok. no:12, fatih
• aksaray a giderken imç yi geçtikten sonra hemen sağda olan, içeri girip eskiden çıkmış çoğu mizah dergisini rahatlıkla karıştırabileceğiniz harika yer. kimsecikler olmaz, oradaki tatlı amcayla (hala duruyorsa)eski dergilerin muhabbetini yaparsın, mutlu olursun...
• müzenin bulunduğu külliyenin duvarında yıllardır atatürk bulvarı caddesi tabelası bulunmaktadır.
  
  (bkz: bulvar)
  (bkz: atatürk bulvarı/#2732334)
• bu müze saraçhaneye taşınmadan bir süre önce sultanahmet'te yerebatan sarnıcı'na bitişik bir mekanda bulunmaktaydı.
• akbaba ve girgir gibi cocukluk anilarinin bulunmasi muhtemel gidilesi mekan
• bugün unkapanında, kemerin^{* *} hemen altında bulunan eski bir medresede hizmet verir. içeri girer girmez istanbuldan ayrılırsınız.üç adet sergi salonu bulunan müzede, içinde osmanlılardan günümüze kadar çıkan tüm karikatür yayınları ve dergileri bulunan çok büyük arşivli bir kütüphane ve bir gravür atölyesi de meraklılarına hizmet veriyor.müze çalışanları ve atölye hocaları her konuda yardım alınabilecek seçkin insanlar. huzur ve sanat yuvası olarak adlandırdığım bu mekan pazar pazartesi hariç haftanın her günü 09:00 - 17:00 saatleri arasında açık...değişik konularda düzenlenen workshopların tarihi önceden belirlenmediği için belirlense bile duyurusu iyi yapılamadığı için katılımların sınırlı olması üzücü olsada tesadüfen denk gelinebilir bu sevimli gösterilere...
• müze yerebatan sarnıcı'nın üstünde iken sergilere turistlerin gösterdiği yoğun ilgi, karikatürün dilinin evrensel olduğunun ispatıydı aynı zamanda. müze unkapanı'nda eski günlerine göre şimdilerde çok sakin ve tenhadır.
• bugün istanbul büyükşehir belediyesi karikatür ve mizah müzesi adıyla yerli ve yabancıların görüşlerine sunulan bu müze, aslında türk karikatür sanatçılarının örgütlendiği karikatürcüler derneği’nin bir eseridir.
  
  karikatürcüler derneği’nin kurucularından biri olan ferit öngören, karikatür müzesi için “ ilk yer olarak gülhane parkı’nda bir köşe seçilmişti” diyor. “1974 yılında buraya temel atıldı. istanbul halkının geleneksel dinlenme ve gezi yeri olan gülhane parkı’nda yaşayan ve yaşanan bir müze tasarlamıştık. mevzuat engeli çıkınca, müze tepebaşı’nda yapıldı ve 2 temmuz 1975 çarşamba günü açıldı.”
  
  karikatürcüler derneği 1969 yılında kurulduğunda, önde gelen amaçlarından birisi istanbul’da bir karikatür müzesi gerçekleştirmekti. bu amaca ulaştığında dernek henüz beş yaşındaydı ve o güne kadar yaptığı etkinliklerden toplanan karikatürler, derneğe bağışlanan belge, kitap, dergi ve çeşitli kolleksiyonlar müzenin ilk eserlerini oluşturuyordu. bu eserler ahmet isvan’ın başkanlığını yürüttüğü istanbul belediyesi tarafından yapılan tepebaşı’ndaki tek katlı prefabrik bir binada ilk kez sergilendiğinde tüm karikatür sanatçıları ve mizahseverler çok mutlu oldular.
  
  tümüyle karikatürcüler derneği tarafından yönetilen bu müzede bir taraftan etkinlikler sürdürülürken, bir taraftan da türk karikatür tarihinin önemli belgeleri arşivlere alınmaktaydı. ancak 12 eylül 1980 tarihli o bilinen darbe ile müzenin kapısına kilit vuruldu.
  
  bir yıl sonra bazı çevrelerce karikatür müzesi’nin yerine tiyatro müzesi yapılması gündeme geldi. milliyet gazetesinin aktüalite eki’nde zeynep oral’ın bir yazısı yayınlandı. “karikatür müzesini kim kurtaracak?”. bu yazıda karikatür müzesi binasının istanbul şehir tiyatrosu yöneticisi vasfi rıza zobu’ya tiyatro müzesi yapılmak üzere verileceği belirtiliyor, oral bu habere tepki gösteriyordu. ayrıca yazısında karikatürcülerin tepkilerini de aktarıyordu.
  
  “canol kocagöz: kültür bakanlığı ile turizm ve tanıtma bakanlığı’nın milyonlar harcayarak yapamadıkları ülkemiz lehine propagandayı, karikatür müzesi devletten hiçbir ücret ve destek almadan yapmıştır... tiyatro müzesi açmak güzel bir olaydır ve gereklidir. fakat karikatür müzesi’yle tiyatro müzesi’nin karşı karşıya getirilerek seçenek yaptırılması hatalı bir davranıştır.”
  
  “tan oral: çok çok yazık. inanmak istemiyorum. on yıllık emeğin, yüz yıllık geçmişin toplandığı bir merkezdir bu müze. nasıl yok edilir?”.
  
  “ferruh doğan: bu girişimi yersiz, gereksiz buluyorum. hukuk devleti içinde yaşadığımıza inanıyorum. vasfi rıza zobu’nun kişisel girişimlerinin böyle bir düzende yeri olmadığı inancındayım. sayın kenan evren ve konsey üyeleri bu güne dek yaptıkları tüm konuşmalarda, tüm bildirilerde karikatüre karşı olduklarına dair herhangi bir şey söylemediler, belirtmediler. 12 eylül karikatürcülere karşı yapılmadı ki”.
  
  “haslet soyöz: dünyadaki dördüncü karikatür müzesiydi bu... bunu kapatıp yerine bir tiyatro müzesi açmak, herhalde dünyada ilk kez olacak. böylelikle birinciliği kimselere kaptırmamış olacağız anlaşılan”.
  
  “erdoğan bozok: kimseye kızmayalım. demek ki biz karikatürcüler müzemize yeterince sahip çıkamamışız. bugün dahi ağırlığımızı koysak, kimse dokunamaz, elimizden alamazlar”.
  
  “turhan selçuk: karikatür müzesi kültürel bir hizmet görüyor, sanatsal bir iş yapıyordu. gençleri yetiştiriyor, japonya’dan amerika’ya dünyanın dört bir yanında devletin yapamadığı propagandayı yapıyordu... vasfi rıza zobu’nun girişiminden sonra belediye yetkilileri bize başvurdu. görüştük. sorunun bir an önce çözülebilmesi için önce karikatürcüler derneği’nin yeniden faaliyetlerini sürdürebilmesi gerek”.
  
  “nehar tüblek: kızgınlığımdan ne diyeceğimi bilemiyorum. sanatçı geçinen biri bir başka sanat yuvasına nasıl göz diker, anlaşılır şey değil. bir zamanların büyük sanatçısı, her oyununu hayranlıkla izlediğim vasfi rıza zobu’dan böyle birşey beklemezdim. ama meğer beklenirmiş! tiyatro müzesi yapmak için başka yer mi yokmuş?”.
  
  “bedri koraman: böyle dönemlerde daima birileri çıkar, böyle işler yapar... sonra da yaşamı boyunca bu lekeyi taşır. bu bir vasfi bey olmamalıydı.komedyen olarak büyük ününü, yeteneklerinin mizaha dönük yanıyla elde eden , sanatçı mizaha ve karikatüre saldırmamalıydı... ülkesine şeref kazandıran bir karikatür müzesi’ni ortadan kaldırmak, zem zem kuyusunu kirletmek gibi hep bir leke olarak kalır adamın üstünde”.
  
  bu ve benzeri tepkilerden sonra “tiyatro müzesi” projesi gündemden düştü. aradan bir süre geçince tepebaşı’nda yeni imar düzenlemeleri yapıldı ve bu prefabrik bina da yıkıldı. karikatür müzesinin tüm eşyası, önemli belgeleri ve kolleksiyonları oradan oraya sürüklendi durdu.
  
  karikatürcüler derneği yöneticileri ve sanatçılar kapanan müzenin yeniden açılması için yoğun çalışmalar yaptılar. dönemin belediye başkanı bedrettin dalan’la sayısız görüşmeler sonunda 27 şubat 1989 tarihinde müze, gazanferağa külliyesi’nde ikinci kez yaşama döndürüldü.
  
  ne acıdır ki yakın geçmişte bir kapanma olayı daha yaşandı. bu kapatma girişimini istanbul büyükşehir belediyesi kütüphaneler ve müzeler müdürü yakup kuloğlu gerçekleştirdi. yakup kuloğlu; refah partili belediye başkanı tayyip erdoğan’ın atadığı müdürdü. işe başladığı günden beri bu müzedeki faaliyetleri hazmedemiyordu. 18 kasım 1994 günü müzeye gidenler kapının kilitli olduğunu gördüler. kapının üzerinde müzenin kapatıldığını belirten yakup kuloğlu imzalı bir yazı vardı.
  
  karikatürcüler derneği yönetim kurulu tüm sanatçılara ve demokratik kitle örgütlerine çağrıda bulunarak destek istedi. dernek başkanı semih balcıoğlu bir basın açıklaması yaptı; “ istanbul büyükşehir belediyesi karikatür ve mizah müzesi, sanat düşmanları ve örümcek kafalıların akıl almaz uygulamaları sonucu kapatılmış bulunmaktadır.
  
  karikatür müzemiz her hangi bir apartman katı veya modern bir binada olsaydı bu işlemin yapılması gecikebilirdi. ama 400 yıllık eski bir medrese olan gazanferağa medresesi’nde olunca aynı kafadaki kişiler ağızları sulanarak medreseyi elimizden aldılar.
  
  heykellere tüküren, balede müstehcenlik gören bu kafalar sanat dalları içinde her zaman ülkenin, toplumun yanında olan karikatüre dayanamadılar. yerel seçimler sonunda istanbul büyükşehir belediyesi yönetimi göreve getirdiği birtakım memurları vasıtasıyla (yukarıdan aldıkları emirler doğrultusunda) ilk günden beri gerek sultanahmet’deki dernek merkezi’mizde, gerekse müzemizde çeşitli şekilde rahatsızlıklara başvurmuşlardır. ancak bundan kısa bir süre önce halen yargılanmakta olan kütüphane ve müzeler müdürlüğü’ne gelen yakup kuloğlu kul olduğunu göstermiştir.
  
  bu kararı sadece günümüzde ve gelecekte karikatür çizen ve çizecek olan sanatçılara karşı alınmış olan çağdışı bir karar olarak algılamıyoruz. kararı bu büyük sanatın öncülüğünü yapmış ve çilesini çekmiş üstad cem’e, cemal nadir güler’e , ramiz gökçe’ye, ratip tahir burak’a, sedat nuri ileri’ye, abidin dino’ya, mim uykusuz’a, yalçın çetin’e, şadi dinççağ’a ve altan erbulak’a karşı da yapılmış büyük bir saygısızlık olarak da kabul ediyoruz.
  
  yarım yüzyıllık demokrasi geçmişimizde hiçbir iktidar karikatürcüyle başedememiştir. şimdiye kadar iktidar olamamış bu partinin yöneticileri de maalesef bu gerçeği öğreneceklerdir.
  
  savaş nasıl olur? demokrasi nasıl olur? halkla birlikte olmak nasıl olur? tüm ülke çizerleri çizgi, espri ve yergisiyle sizlere bu gerçekleri hergün göstereceğiz.”
  
  bu büyük tepkinin ardından istanbul büyükşehir belediye başkanı recep tayyip erdoğan kararı geri alarak, çalışmaların eskisi gibi devamı sağlanmış oldu.
  
  şu anda faaliyetlerini sürdüren müze, atatürk bulvarı üzerinde, bozdoğan kemeri bitişiğindeki gazanferağa külliyesi’nde bulunmaktadır. gazanferağa külliyesi; medrese, türbe ve sebilden oluşacak şekilde 16. yy. sonlarında mimar davut ağa tarafından yapılan değerli bir yapıdır. darüssaade ağalarından gazanferağa tarafından yaptırılmıştır. 1945 yılından sonra belediye müzesi olarak kullanılmış, 1988 yılında bu müzenin yıldız sarayı’na taşınmasıyla boşaltılmıştı.
  
  istanbul büyükşehir belediyesi karikatür ve mizah müzesi, gerek ülkemizin gerekse istanbul’un önemli simgelerinden biridir.
  
  karikatürcüler derneği ile istanbul büyükşehir belediyesi’nin birlikte sürdürdükleri müze çalışmalarında, müzede gerçekleştirilen tüm kültür ve sanat etkinlikleri karikatürcüler derneği tarafından planlanıp uygulanmakta, mekanın bakımı, korunması, giderlerin karşılanması belediyenin sorumluluğunda bulunmaktadır.
  
  müzenin işleri; karikatürcüler derneği’nin önerdiği, müze sorumlusu, kütüphane ve arşiv görevlisi ile özgün baskı uzmanının yanı sıra belediye elemanı bir bekçi, bir temizlik işçisi ve gece bekçileri ile yürütülmektedir.
  
  müzede değişken sergilerin açıldığı bir salon, türk karikatürünün 1860 - 1960 dönemini belgeleyen sürekli serginin bulunduğu bir başka salon, mizah kitaplığı ve arşiv bölümleri yeralmaktadır. ayrıca bir özgün baskı atölyesi, bir de çizgifilm atölyesi bulunmaktadır. bu atölyelerde uzmanlar gözetiminde, dileyen herkes ücretsiz olarak özgün baskı, çizgifilm ve karikatür çalışmalarına katılabilmekte, çeşitli teknikleri öğrenebilmektedir.
  
  mizah kitaplığında 900 adet kitap, albüm ve süreli yayın kolleksiyonu bulunmaktadır. bu kitaplık mekanında; söyleşi, panel, oda müziği konserleri gibi etkinlikler de yapılmaktadır.
  
  arşivde 1500 ü yabancı olmak üzere yaklaşık 8 000 adet orijinal karikatür vardır. arşivdeki bu eserler bir sınıflama ile dosyalanmıştır.
  
  “çok özel dosyalar” adı verilen kolleksiyonda ölmüş ustaların eserleri bulunmaktadır. bu ustalar; altan erbulak, burhan solukçu, cemal nadir güler,erdoğan özer, hulki onaran, mustafa uykusuz, nihat bali, nurettin atalay, orhan ural, osman filiz, ramiz gökçe, ratip tahir burak, sedat nuri ileri, şadi dinççağ, yalçın çetin , nehar tüblek ve ali ulvi ersoy dosyalarıdır.
  
  “özel dosyalar” kolleksiyonunda, yaşayan 110 türk karikatür sanatçısının karikatürleri bulunmaktadır.
  
  ayrıca karikatürcüler derneği tarafından, başta uluslararası nasrettin hoca karikatür yarışması olmak üzere düzenlenen yarışma ve sergilerin kolleksiyonları “sergiler” başlığı ile ayrı ayrı 51 kolleksiyon şeklinde arşivlenmiştir.
  
  bunlardan başka, 1500 adet yabancı ülke çizerinin eserleri de ülkelere göre sınıflandırılarak arşivde bulunmaktadır. arşivdeki bu eserler araştırmacılara gösterilebildiği gibi, zaman zaman sergiler şeklinde müze ziyaretçilerine de sunulmaktadır.
  
  ücretsiz olarak yararlanılan müzeyi yılda ortalama 15 000 kişi ziyaret etmektedir.
  ---
  (alıntı: atila özer / karikatür müzeleri, 1999)
• sanırım yeniden kapatılmış...
• of hakkında en son entry 2014 yılında girilmiş, o da kapatıldığı haberi.
  
  açıktır. yeri gazhane müzesi'ndedir.
  
  salı-çarşamba-perşembe-cuma sabah 9'da açılmakta akşam 6'da kapanmaktadır. cumartesi - pazar ise sabah 10'da açılmaktadır.
  
  ilgilenenler şu linke tıklayabilir.
  
  'müzeyi gezdikten sonra biraz kahve içer, kitap okurum.' diyenlerin oturabileceği mekanlar da varmış müzenin bulunduğu komplekste.
  
  özellikle osmanlı dönemi karikatürlerini görmek için ziyaret edilesi müzedir.