kaan

• hakkındaki birçok entry'den anladığım kadarıyla bu kelime konusunda bir bilgi eksikliği ve kafa karışıklığı var. tek tek açıklayalım.
  
  kelimenin türkçesi "kağan"dır. kaan, aynı kelimenin moğolca hâlinin bir yaklaşığı oluyor. sözcüğün moğolcasında ğ sesi yok. ancak baştaki ses de k değil. kh yahut x olarak da yazabileceğimiz, hırıltılı h sesi.
  
  dolayısıyla kelimenin türkçesi kağan, moğolcası haan (khaan, xaan) oluyor.
  
  kelimenin nihai kökeni muhtemelen türkçe değildir. bilinmeyen bir iç asya dilinden alınmış olması kuvvetle muhtemeldir. unvanlar toplumlar arasında sıklıkla el değiştirir, bu da bunlara bir örnektir.
  
  eski çin imparatorlarının unvanı değildir. çin imparatorlarına kağan diyen, çinliler değil, türklerdir. unvanı ilk kez kullananlar kimlerdir bilmiyoruz fakat siyenpi (hsien-pi, şiyenpi) hükümdarlarının bu unvanı taşıdığını biliyoruz.
  
  türkçe ve moğolca versiyonları arasındaki fark nedeniyle, cengiz kağan değil (cengiz adına değinmiyorum şimdilik) cengiz kaan veya cengiz han, bilge kaan değil, bilge kağan demek gerekir.
  
  mete'nin unvanı da değildir. mete'nin (yine mete kelimesine değinmiyorum) unvanı şanyü'dür, (ve büyük ihtimalle) tengrikut'tur.
  
  "fetheden" anlamına geldiği iddiasının nereden çıktığını ise bilmiyorum. kelimenin yapısı ve kökeni bilinmiyorken anlamının bilinmesi de pek mümkün değil.