kür şad

• 40 asilzadeyle çin imparatorluk sarayını basan, benzersiz kahraman.
  
  (bkz: kür şad ihtilali destanı)
• (bkz: kürşad)
• (bkz: kürşad)
  
  nihal atsız tarafından 1946'da yayınlanan "bozkurtların ölümü" adlı romanda konulan isim. aslında ismin ortaya çıkışı için biraz daha erkene gitmek gerekiyor ama.
  1936 yılında sabahattin ali türk ocaklarından tanıdığı atsız'ın adeta bir talebesi konumundadır. ali atsız'dan bir kahramanlık hikayesi ister ve atsız da kürşad'ı anlatır. ali varlık dergisinde "esirler" adlı bir piyes yayınlar ve bu piyeste kürşad ismine yer verir.
  atsız bunu beğenir mi?
  pek tabii beğenmez ve yıllar sonra bozkurtların ölümü'nü kaleme alarak kürşad ismini türk milletine armağan eder.
• (bkz: kürşad)
  
  doğrusu bitişik yazılmasıdır. kür şad şeklinde yazılınca şad olan kür adında biri olduğu anlamına gelebilir. gelmeyedebilir
  (bkz: bilemiyorum altan)
  
  kürşad h.nihal atsız'ın yarattığı bir roman karakteridir. bu karakter gerçekten esinlenilerek yaratılmıştır. tam emin olmamakla beraber 'çen çu şuay' benzeri bir telaffuzu var ihtilali yapanın. tabii bu çin kaynaklarındaki isim, türkçe ismini bilemiyoruz. (bkz: ahmet taşağıl)
  
  ayrıca kürşad karakterinin üzerine kurulu bozkurtların ölümü romanı türk edebiyat tarihi için büyük bir önem taşımaktadır.
  (bkz: yamtar)
• doğrusu ayrı yazılanıdır. yani kür şad şeklinde bu ismin babası atsız bey en azından böyle yazmıştır.
• gerçektir, (bkz: chie shih shuai)
  kür şad'a bu ismi veren türk tarihçiliğindeki ilk isim de atsız'dır.
  
  nihal atsız ile sabahattin ali'nin aralarının kötü olmadığı zamanlarda (o zamanlar sabahattin ali'nin milliyetçi olduğu bilinir) sabahattin ali, atsız'dan yazacağı piyes için tarihi bir konu öğrenmek ister, atsız da kendisine kür şad ihtilali destanını anlatır. sabahattin ali bu konudan etkilenir ve esirler isimli oyununu, varlık dergisinde yayımlamak üzere yazar. fakat bu oyun çok zayıftır. kür şad âciz bir karakter olarak sunulur. olması gereken epiklik, kahramanlık hiç yoktur ve atsız da haliyle bu oyundan hiç memnun kalmaz.
  
  artık atsız, bu konuyu güzelce ele alacağı bir roman yazma ihtiyacı duymaktadır çünkü elde olan türkçe eser (esirler) yetersizdir. bunun üzerine bozkurtların ölümü ile kür şad'ı gerektiği gibi, hakkıyla, tüm ihtişamıyla anlatır.
  
  kür şad, aşina ailesinin mensubudur. bir fan-chiang'tır.
  
  atsız-sabahattin ali geriliminin tavan yaptığı sıralarda atsız, içimizdeki şeytanlar isimli, sabahattin ali'yi eleştirdiği, on altı sayfalık bir çalışma hazırlamıştır. bu broşürde kür şad mevzuuna da yer vermiştir.
  
  ayrıca hüseyin nihal atsız'ın çıkardığı kür şad isimli bir türkçü dergisi de vardır. bu derginin birinci sayısında "en büyük türk kahramanı: kür şad" başlıklı yazısını bu ulu, hikâyesiyle son derece etkileyici şahsa ayırmıştır. ilgili yazı burada mevcuttur: http://www.nihal-atsiz.com/…rsad-h-nihal-atsiz.html
  
  tüm bunlarla beraber, ilerde oğlum olursa vermeyi düşündüğüm isimdir.
• osman fikri sertkaya anlatıyor:
  
  atsız'a bu sohbet anlarından birisinde kendisine kür şad kelimesinin hangi kaynakta geçtiğini sordum. “böyle bir kaynak yoktur” diyerek bana özetle şunları söyledi:
  
  ‘senin de bildiğin gibi shih-pi k’o-han yani çuluk kağan’ın iki oğlu vardı. büyük oğlu t’u-li tigin, küçük oğlu cie şı şuay tigin. kağan’ın çinli hatunu tarafından zehirlenerek öldürülmesinden sonra büyük oğlu t’u-li tigin’in kağan seçilmesi gerekiyordu. fakat kurultay kağan’ın büyük oğlu t’u-li’yi değil kardeşini “il kağan” unvanı ile kağan seçti. bundan sonra t’u-li ve kardeşi 627 yılında çin’e geldi. hanedandan olanlara da çin sarayında görevler ve çince unvanlar verildi. göktürk tahtının varisi t’u-li tigin amcası il kağan’ın ölümünden bir yıl kadar sonra 631 yılında, 29 yaşında iken, çin’de öldü.
  
  il kağan ise 630 yılında çinliler tarafından mağlup ve esir edildi. 100.000 kadar türk de esir edilerek çin’e getirilip çeşitli bölgelere yerleştirildi. il kağan çin’in esareti altında iken kederden öldü.
  
  639 yılının nisan ayında cie şı şuay, t’u-li’nin oğlu ho-lo-ko (= türkçesi belki urku) tigin’i de yanına alarak çin sarayını basıp, çin imparatorunu esir alıp, göktürkleri esaretten kurtarmak ve ağabeyi t’u-li’nin oğlu ho-lo-ko’yu kağan ilân etmek istedi.
  
  ben çin kaynaklarında geçen chieh-shê-shuai = chie shih shuai = cie şı şuay adının türkçesinin ne olabileceğini çok düşündüm. bir defa kağan çocuğu olmasından yani “tigin” olmasından dolayı alacağı son idari unvan “şad” olabilirdi. geriye bu unvandan önceki ismi tahmin etmek kalıyordu.
  
  1893’te vilhelm thomsen’in göktürk alfabesini çözmesinden sonra kül okunan kelimenin varyantı olarak kür kelimesi düşünülmüştü. yani bir l ~r alternansı olabilirdi. bu alternansa göre kül kelimesinin varyantı kür kelimesi idi. bu kelime türkiye türkçesi’nde “gür” şeklinde yaşamaktadır. bir insanın “saçı, kaşı, bıyığı, sakalı” gür olabilir. “ses, su” gür olabilir. örnekleri çoğaltmak mümkündür. bu yüzden ben çince cie kelimesinin eski türkçe karşılığının kür kelimesi olduğunu düşündüm ve çince cie şı ibaresinin türkçesinin kür şad olabileceği kanaatine vardım. bu yüzden bozkurtların ölümü adlı eserimde roman kahramanının adını kür şad olarak koydum. bana göre de çok yakıştı. sen türk ansiklopedisi’ndeki kül tegin ve kür şad maddelerini biliyorsun.
  
  burada sana söylediklerimin bir kısmını da bu maddelerde yazmıştım. istersen bu maddelere bir kez daha bak’