kötü cin

• decartesin sürekli bir yanılgı içerisinde olup olmadığımızı anlamak için düşüncesinde yarattığı kötü cin.
  
  "içinde bulunduğumuz anda rüya görmediğimizden nasıl emin oluruz ?" sorusu ile "kendimin tam olarak bilincindeysem,varım." önermesinin arasındaki şey kötü cindir.
  
  buna göre kötü cin insanı istediği zaman yanılgıya sürükleyebilir fakar şu noktada yani var olmadığım zaman düşünmekte olduğuma inanmamı sağlamak bakımından hiç bir zaman yanıltamaz.
• dekart birinci meditasyonda en temel ve kesin bilgiyi araken her şeyden sırayla şüphe etmektedir... dekart'ın: "ya bu gördüğüm bi illüzyonsa, ya da halisünasyonsa... ya rüyadaysam... yok yok, rüyada da olsam mantığım var, aklım var, rüyada bile olsam üçgenin 3 köşesi olduğu inancım doğru bi inanç. ulaaaaan.... ya gücü her şeye yeten kötü bi cin beni ağına düşürmüş de aklımla oynuyorsa... en temel bilgilerimi bile kurcalayıp beni olmayan şeylere inandırıyorsa... üçgenin 3 köşesinin olduğundan, 2 kere 2nin 4 olduğundan şüphe edemiyorum ama ya bunları bana kötü cin doğru gibi gösteriyorsa da bunlar bile doğru diğilse... şimdi sıçtık..." şeklindeki düşünce deneyinde rol alır.
  
  bu kötü cin'in bile dekart'ı kendisinin varlığı hakkında kandıramayacağını farkeder sonra dekart. çünkü dekart var olmasa, kötü cin onu var olduğu hakkında kandıramaz: kandırılıyorsa bile vardır (bu versiyon "yanılıyorum, öyleyse varım" şeklinde aziz augustinus tarafından çok önceden dile getirilmiştir bu arada). ama daha sonra dekart, "düşünüyorum öyleyse varım" diye özetlediği, kötü cinin bile etkileyemeyeceği o en sağlam inançtan yola çıkarak tanrının varlığını da o sarsılmaz inançlar listesine ekler. tanrının varlığını kanıtlamak önemlidir dekart için, çünkü mükemmel ve bizim kandırmayacak bir tanrının varlığı bizim de dış dünya hakkında yanılıyor olmamamızın garantisidir dekart'a göre.
  
  dekart kendi varlığını en temel ve sarsılmaz gerçek olarak ortaya koydıktan sonra tanrının varlığını aristoteles'in "etken sebep" kavramına dayanarak, "zihnimizdeki mükemmel tanrı kavramının sebebi de en az o kavram kadar mükemmel olmalıdır" diye savunur. ama tabii ki çok hatalıdır bu argüman. aristoteles'in "etken sebep" kavramının doğruluğu konusunda onu kandırmış olamaz mı kötü cin? kaldı ki, dekart zaten mantıktan da şüphe ediyorsa nasıl herhangi bir çıkarım yapabilir? ayrıca (bkz: ontolojik kanıt)