• nobel odulu de almis biyolog. calismalarindan en onemlisi (sanirim nobel odulu de, unu de buna dayanmakta) dnanin cevresel kosullara bagli olarak verdigi tepkilerle ilgili olandir. calismanin bulgularinin hafiften bir paradigma kaymasina sebep olmasinin yanisira cok zekice planlanmis bir deney sistematigi kullanmasi hayranlik vericidir. (ben hayran olmustum en azindan)

    yeri burasi olmasa da kisaca ozetleyeyim. e-coli adli bakterinin glikoz olmayan ortamlarda laktozu kullanabilmesini saglayan enzimleri (yada bi tanedir, beta galaktosidaz olanini hatirlayabildim eger dogru yazdiysam) normal kosullarda transkripte etmesini (laktozun az oldugu glikozun var oldugu durumlarda) bir proteinle engeller. laktoz varoldugunda bu engelleyici protein uzaklasir ve enzim transkripte edilir.
    (transpozonlar filan biliniyor muydu o siralarda emin degilim, biyologlar kafayi fajlara takmislar uzun sure, neyse bu sonuclar sasirtici olmus olsa gerek)
    bu deneyi yaparken mutant e-kolileri caprazlayarak olusturdugu koloniyi kullanmis. cok zekice buldugum deney de bundan ibaret. mutantlardan birini beta galaktosidaz kodlayamadigini, digerinin ise bu gene sahip olmadigini hatirliyorum.
  • bu arada hayat konusunda "nihayetinde hersey kimyasal baglar" seklinde ozetlenebilecek bir gorusu vardir. hayatin (burda hayat genel olarak anlasilmalidir, tum canlilik olarak) bir amaci olabilecegi konusundaki goruslere karsi durur.
  • tam adı jacques lucien monod olan ünlü fransız hekim ve biyolog. 9 şubat 1910 - 31 mayıs 1976 yılları arasında yaşamıştır. 1953'de pasteur enstitüsü'nde hücre biyokimyası bölümünün başına geçti. 1959 yılında paris fen fakültesine profesör oldu. 1965'de pasteur enstitüsü'nden çalışma arkadaşları a.lwoff ve f.jacop ile nobel tıp ödülünü paylaştı. 1971 yılında pasteur enstitüsü müdürlüğüne atandı. aldığı birçok ödül ve madalya arasında şeref nişanı (legion d'honneur) da bulunmaktadır. "rastlantı ve zorunluluk: modern biyolojinin doğa felsefesi üzerine bir deneme" adlı eseri bir bilim adamı tarafından konunun uzmanları dışındakilere yönelik olarak yazılmış en düzeyli bilim kitaplarından bir tanesi olarak tanındı ve 17 dile çevrildi.
  • (bkz: lac operon)

    gen ifadesinin kontrolu uzerine calismalariyla anilan molekuler biyoloji nin agir abisi...
  • bir bilim adamı değil bir hayvandır. önünde eğilinesi değeri bilinmemiş bir dahi. lac operon'u ve allosterik enzim ve protein regülasyonunu teori halinde ortaya atmış, proteinlerin nasıl olup da dna sentezinde rol aldığına dair çalışarak mesajcı rna'ları keşfetmiş diyemesem de bu keşifte rol oynamış, böyle olmalı demiştir.

    iyi bir bilim felsefecisi olarak yazdığı rastlantı ve zorunluluk son yüzyılda yazılmış en önemli kitaplardan biridir. beni ilk sayfasından bu kadar etkileyen başka bir kitap okumadım desem abartmış olmam. kendi alanıma dair hayvani aydınlatmaları daha ilk 20 25 sayfadan sunmayı başarmış bir kitaptır. kendi alanım dediğim de monod'un teleonomik ve değişmezlik öğeleri olarak tanımladığı iki kavramın karşılık bulduğu zihin ve beden ilişkisi. monod'un değişmezlik dediği şey morfogenetik açıdan sahip olduğumuz ihtimallerin bir şekilde gerçeğe dönüşmesi. bunları anlatmanın yeri burası değil ama kısaca geçecek olursam, totipotent bir embriyodan gelerek şekillenen bütün memeliler kendi spesifik türleri içinde şekillenmeye devam ediyor ve bunu kendini yeniden üreten memelideki değişmezlik öğesi sağlıyor. yani iki köpek çiftleştiğinde kendi genetik bilgilerini değişmeyen bir şekilde yavrulara aktarıyorlar. bunu sağlayan şeylerin yapı taşı nükleik asitler olan dna'nın replikasyonu ile olduğunu biliyoruz. bu değişmezlik öğesinin çok kısa özeti.

    diğer taraftan teleonomik öğe var ki bu da amaçsal yasaların ulaştığı etki aslında. bu değişmezliğin sağlanmasında dışarıda etki eden faktörler ki bunları da yapı taşı amino asitler olan proteinler sağlamakta. kısaca vücuttaki iki önemli ayrı unsur ayrı olmasa ve tek bir yapının uzantıları olsa dahi farklı yapı taşlarından oluşan iki farklı temel maddenin etkisiyle şekillendiklerinden dolayı bazı ayrımlar ortaya çıkabiliyor.

    beyin morfogenetik bilginin değişmezliğiyle kodlanıyorken ve bu dna ile ilgiliyken, bunun sağlanmasını sağlayan teleonomik faktörler tamamen proteinler oluyor. bu hali daha makro bir şekilde düşünüp insanın bu değişmeyen genetik bilgi ile hayatında yapması gereken şeyleri düşündüğümüzde bunun da dna bazında kodlandığını düşünebilir ama bu yapılması gereken şeyler için oluşan zihnin ve ona bağlı davranışların tıpkı dna sentezindeki görev yapan proteinler gibi beyinden farklı göründüğünü ve bu anlamda açıkça teleonomik bir öğenin parçası olarak rol oynadığını belki de söyleyebiliriz.

    şunları bana düşündürttüğü için bile kendisini pek sevdiğim bir dahidir monod.
  • canlılık, cansızlıktan o kadar da bariz bir şekilde ayrıştırılabilecek bir şey değildir diyen kocaman bir beyin.

    mütevazilikten öldüren önsözünü geçip konuya girdiğinizde görüyorsunuz ki monod'nun rastlantı ve zorunluluk'u deneme adı altındaki harika bir felsefi çalışma. temelde ilk bölümünde, şu soruya cevap arıyor;

    hakkında hiçbir bilginiz olmayan bir gezegene gitseniz oradaki entitelerin hangilerinin canlı, hangilerinin cansız olduğunu nasıl anlarsınız?

    carbon-based olup olmadıkları hakkında fikriniz yok, varsaydığınız tek şey kapalı bir tek evrende* varolan her şey gibi fiziksel* olduğu. bu anlamda deneyimleyemediğiniz canlılık çeşitleri varsa dahi bunları bir kenara bıraktığımızda, bu bir düşünce deneyi sonuçta, deneyimleyebildiğiniz, görüp, koklayıp, dokunup, duyup, tadıp üzerinde çalışabildiğiniz entitelerin canlı ya da cansız olduğunu nasıl anlayabilirsiniz?

    evet, şans eseri bu isme tıklayıp burayı okuyan birkaç kişiye soruyorum bu soruyu;

    nasıl?
  • albert camus ile olan dostluklarının üzerine bir yazı:

    [http://www.acikbilim.com/…zorlayan-iki-dusunur.html http://www.acikbilim.com/…zorlayan-iki-dusunur.html]
  • ikinci dünya savaşı sırasında nazilere karşı direniş gösteren ve french forces of the interior organizasyonlarını örgütlemiş olan fransız biyokimyacı.
  • jacques (lucien) monod (9 şubat 1910, paris - 31 mayıs 1976, cannes), fransız biyokimyager.

    genlerin enzim bireşimini yönlendirerek hücre metabolizmasını düzenleyişini aydınlatan çalışmalarıyla 1965 nobel fizyoloji veya tıp ödülü'nü françois jacob ve andré lwoff ile paylaşmıştır.

    ayrıca monod le hasard et la nécessité (1970; rastlantı ve zorunluluk) adlı uzun denemesinde yaşamın kökeni ve evrim sürecinin olasılıklara dayanan çeşitli imkânların dahilinde oluştuğunu ileri sürdü.

    ıı. dünya savaşı sırasında nazilere karşı direniş gösterdi, french forces of the ınterior organizasyonlarını örgütledi.

    kaynak
hesabın var mı? giriş yap