• 15 ve 17. yy arasinda iznik'de uretilmis hamuru yuksek quartzli cini* tipi. bolge her zaman bir canak comlek merkezi olmasina ragmen halen tam bilinmeyen bir sebeple, birden alevlenen birden sonen bir akimdir. bir de bu cinilerdeki mercan kirmizisinin bir daha elde edilememesi efsanesi vardir. bilinen iznik cinilerini kataloglayan bir kitap, ve bu kitabi * cikaranlar tarafindan kurulmus vakfi vardir.* en cok cesidini british museum ve victoria and albert museum kapmistir bunlarin.
  • fatih sultan mehmet’in -deyim yerindeyse- sponsorlugunda acilan atolyelerde, 15.-17. yuzyillar arasinda uretilen ozel bir tur cininin gunumuzdeki adi. zamaninda markalasmis ve ihrac edilmis ender urunlerden biridir. sultanin hamiliginde ve saray siparisleri icin ozel tasarimlar yapildigindan, ozellikle 15. ve 16. yuzyillarda en parlak donemini yasamistir. fatih sultan mehmet, ii. bayezid, yavuz sultan selim ve kanuni sultan suleyman donemlerinde topkapi sarayi basta olmak uzere, bircok cami ve turbe icin envai cesit ve uslupta duvar panosu uretilmistir. burada hemen cini ile seramik kavramlarinin farkini belirtelim: cini, bu teknigin adi olmakla birlikte, duvar panosu ya da mimari susleme ogesi olarak kullanilan ciniye “cini”, gunluk kullanima yonelik kap kacaga “seramik” denmektedir.

    iznik cinisi hamurundan, boyasina, sirlanmasindan firinlamasina kadar cok ustun bir kalitede uretilir. suslemelerinde de ince bir iscilik ve bircok uslup gorulur. iznik seramikleri zamaninda cin porselenleri ile boy olcusecek denli ozenli bicim ve bezemeleri ile dikkat ceker. bugun her bir obje (kandil, aski top, legen, tabak, kase, bardak, masrapa, ibrik, surahi... *) bir koleksiyon parcasidir. turkiye’de ve dunyanin bircok ulkesindeki muzelerde iznik cini ve seramik orneklerine rastlamak mumkundur. maalesef, dunyadaki en buyuk koleksiyon turkiye’de degil, british museum’dadir.
  • ebru, hat gibi çini de sabır sanatıdır. bir tek bisküvi adı verilen quartz(kuvars) tablanın kuruması bile 70 saatten daha uzun sürer.
    çininin esas olayı bir tek ustanın elinden çıkmamasıdır. "eve gidip iki çini yapayım" diye bir şey olamaz. kırmızının, mavinin hatta renkleri birbirinden ayıran ve kontür adı verilen çizginin bile kendi ustası bulunur. kırmızıyı boyayan usta hayatının sonuna kadar kırmızı boyar. onu da yapayım, bunu da yapayım şeklinde bir ustalık yoktur çinide. tabii bütün bu incelikler vakfın canlandırdığı çini sanatı geleneğinde yer alır. yoksa gidersin tahtakaleye 1 milyon tl (ytl bile değil) verip güzel bir parça alırsın. ama güzelliğini eve gidene kadar muhafaza edeceği de garantidir. ondan sonra çöp kutusunu süslersin.
  • çin porselenleri camsı yapısı, desenleri ve zarifliğiyle tüm dünyada çini sanatının en nadide parçaları olarak bilinse de, özellikle 16. yüzyılda iznikli ustaların ürettikleri eserler çini sanatının zirvesi olarak görülür. iznik çinisinin önemli özelliklerinin başında geniş renk uygulamaları gelir. yeşilin maviyle dans ettiği turkuaz mavisini iznikli çini sanatçılarına borçluyuz. bu renk tüm dünyada türk mavisi olarak tanınır. tüm seramik sanatlarında tutturulması en zor renk olarak bilinen "mercan kırmızısı"nın en güzel örnekleri de iznik' te yaratılmıştır.

    mercan kırmızısıyla boyanan lale desenleri bugün türkiye' nin gayrıresmi simgesi halindedir.

    iznik çiniciliği istanbul destekli bir sanattı. altyapı, renkler ve sır iznik' te üretiliyordu, desenler ise genellkile sarayın nakkaşhanesinden geliyordu.
    iznik çinisinin narin görünümüne karşın, kırılmasının zor olmasının nedeni kuvarstır. iznik çinisinde hammadde yüzde 85 oranında kuvarstır.

    bugün bilinen en büyük çini plaka topkapı sarayı' nda sünnet odası' nın duvarında bulunan ve deseni nakkaşbaşı şahkulu tarafından çizildiği tahmin edilen 127-34 cm'lik tek parça iki çini levhadır. çağdaş çinicilikte ulaşılan en büyük parça ise mahmut usta ve mavi çini atölyesi ekibinin ürettiği 40-80 cm'lik plakadır.
  • 1260 derecede pisirilir. yari porselen sayilir.
  • çinicilik sanatı en üst seviyesine 15. – 17. yüzyıllar arasında iznik’te ulaşmıştır. çiniciliğin en önemli iki esası sağlamlık ve renktir. ikisinde de iznik, döneminin çok üst seviyesindedir. hatta iznik çinilerinde kullanılan kırmızı tonunun, günümüz bilimsel verileriyle yapılan ar-ge’ye rağmen henüz bulunamadığını, bizzat bu çalışmayı yürüten şahıslardan işittim.

    osmanlı’da lonca sistemi olduğu için günümüzde o dönemin tekniklerine dair hiçbir belge bulunamamıştır. çünkü loncada üretim teknikleri ‘sır’dır. ahilik yeminine bağlı olarak ustadan çırağa aktarılmak suretiyle ilerlemiştir. 17. yüzyılda saray desteğinin kesilmesiyle, iznik çinisi maalesef, birdenbire yok olmuş, sır olarak tarihe karışmıştır.
  • iznik, hem roma, hem de osmanlı tarihinde özel bir şehirdi. roma imparatoru konstantin, hristiyanlığın esaslarını belirlemek üzere ilk konsili, o dönemde nikaea adıyla bilinen iznik şehrinde toplamıştı. (m.s. 325)

    iznik, 1331 yılında bir osmanlı şehri oldu. osmanlı öncesinde de bir çömlekçilik merkezi olan kent, osmanlı tarihi boyunca imparatorluğun en üst kalite çini panolarını üreten yer olarak isim yaptı. iznik’in çömlek atölyeleri osmanlı egemenliği ile birlikte, üretimlerini islam geleneğinin beğenisine uyarladılar.

    iznik çinilerinin zirve yaptığı dönem ise mimar sinan dönemidir. bu dönemde osmanlı klasik mimarisi de ihtişamının doruğuna ulaşmıştır.

    iznik çinileri ile ilgili kısa ve öz bir yazı okumak isterseniz şuna bir bakın derim.
  • 400 yıl sonra ilk kez kamusal alanda, 4. levent-taksim metrosunda kullanılmıştır.
    keşke daha çok olsaydı ve sonraki istasyonlarda da kullanılsaydı.

    taksim istasyonu için “istanbul'un fethi’ni canlandıran panolar”, “kadırgaların geçişi minyatürü”;

    osmanbey istasyonunda, osmanlı padişlahlarının av sahası olduğu için “av sahneleri minyatürleri”;

    şişli ve nişantaşı’nın geçmişte meyve bahçeleri ile kaplı olması nedeniyle “meyveli panolar”,

    levent istasyonu için “osmanlı levendleri”, “kalyonlar” aynı zamanda “akdeniz’in osmanlı dönemindeki haritası” ve “piri reis haritası”,

    gayrettepe istasyonu için “çintemani desenli panolar" kullanıldı. (kaynak: vikipedi)
  • sultanahmet cami'nin içinde 23 bin çeşit iznik çinisi bulunmaktadır. bu yüzden buraya mavi cami de denmiştir. ayasofya'da da aynı çinilerden bulunmaktadır.
hesabın var mı? giriş yap