ivy bells

• 1970’te amerikan donanmasından james bradley’nin liderliğinde, okhotsk denizinde, kamchatka yarımadası ile sovyetlere ait uzakdoğu sahilleri arasında denizaltı ile rus iletişim kablosu arama, tespit ve bilahare bu kablolar üzerinden gerçekleştirilen görüşmeleri kaydetme girişimidir. gerçi bradley’nin hem seçmiş olduğu zamanlama kötüdür, hem de sadece bir kaptan sıfatı ile, onay alınması gereken makamlar çok fazladır; bir de donanmadan, deniz altında olduğu varsayılan, çok çok 10-15 santim kalınlığında bir kabloyu , 1970’lerin teknolojisi ile bulup, yine bu teknoloji ile bu iletişimi dinlemesini istemektedir.
  
  bir yandan da, sovyet topraklarına bu kadar yakınken yakalanmak, diplomatik bir felaketi de beraberinde getirecektir. nixon, tam stratejik silahların sınırlandırılması ile ilgili görüşmeler aşamasındadır; zaten 1969’da, tam üç defa amerikan ve sovyet denizaltı kazası yaşanmış, hatta bunlardan biri, nixon ve kissinger, helsinki’ye doğru yola çıkmadan birkaç gün önce gerçekleşmiştir. hatta sovyet donanması, görüşmelerde üstünlük elde etmek amacı ve amerikan denizaltı kalıntıları bulma umudu ile barrents denizine keşif gemileri göndermiş, bir şey bulamamalarına rağmen, görüşmeler son derece gergin geçmiştir.
  
  o yüzden bürokrasi çarkına girmek istemeyen kaptan, doğrudan kissinger’e gider. kissinger buna izin verir; zaten böyle şeylere de meraklıdır; mesela 1971’de, pakistan’dayken, çin'e kısa bir ziyaret için, iki gün süre ile “midesi bozulmuştur”. böylece, halibut ismindeki denizaltı, gerekli ekipman, alet, edevat ile yola çıkar.
  
  okhotsk sahillerine gelindiğinde, bir hafta içinde, pek de denenmemiş helyum tüpleri ile dalarak kabloları bulurlar. planları, bir deneme cihazı takarak, sadece birkaç hattı kontrol etmek ve kaydın mümkün olduğu ispatlandıktan sonra, bir sene boyunca kayıt yapabilecek başka bir cihaz ile gelmektir.
  
  bell labs tarafından yapılan bu yeni cihaz, altı metre uzunluğunda, yirmi ton civarında bir kayıt cihazıydı ve birçok telefon hattını, uzun süreler boyunca kaydedebilmekteydi. dalgıçların, son derece soğuk sular altında (zaten özel sıcak su tüpleri ile dalıyorlardı) yirmi tonluk bir cihazla çalışmalarının getirdiği zorluğun yanısıra, bir de sovyet sularında, otomobil ebadında, amerikan yapımı bir cihaz bırakmalarının getirdiği tedirginlik vardı.
  
  halibut, 1972’nin son aylarında bu cihazı yerleştirir. daha sonra, dinlenen mesajları deşifre görevini nsa üstlenir; devam etmeye değecek denli de faydalı bilgiler elde edilir.
  
  ivy bells projesi 1981 yılına kadar devam eder; 1981’de ise, amerikan uydu fotoğrafları, deniz dibindeki kabloların üzerine takılmış cihazların tam olarak yer aldığı noktada sovyet kurtarma gemilerinin durduğunu tespit eder. 1976’da halibut’un yerine geçmiş olan parche isimli denizaltı da, cihazı yenilemeye gittiğinde, artık cihaz yoktur. ne donanma, ne de diğer istihbarat birimleri, o tarihte, projenin nasıl ve tam olarak ne zaman durdurulduğunu tespit edemezler.
  
  bilahare, nsa analisti ronald pelton'un kgb ajanı olduğu ortaya çıkıp tutuklandığında, suçlarını itiraf ederken, bu bilgileri ocak 1980’de (hem de sadece 35.000 dolara) sovyetlere sattığını da açıklayacaktır.
  
  kayıt cihazlarından biri, moskova’da, müzeye dönüştürülen eski kgb merkezinde görülebilir.