ispanyol rapsodisi

• ispanyol rapsodisi (rapsodie espagnol, 1907), ravel'in orkestra icin tasarladigi tek yapitiymis aslinda. diger taninmis ravel yapitlari ilk basta daha cok ya bale olarak ya da piyano icin bestelenmislerdir. ispanyol rapsodisi su bölümlerden olusmaktadir:
  
  1. prélude à la nuit
  2. malagueña
  3. habanera
  4. feria
• diger bir daha az taninmis ispanyol rapsodisi isimli eser, franz liszt' e aittir. kendisi solo piyano eseri olarak, birden fazla bolumlu, (yerel ezgileri de dahil ederek), epeyce piyanistik gucluklerle dolu olan bu eseri olusturmus, fakat marketing kisminda yanlislik yapilmis, yayinci abiler bu eseri macar rapsodileri ile beraber basinca, bu onlarin arkasinda kaynamis, ayri bir eser oldugu anlasilamamis.
  taa ki busoni'ye kadar surmus bu anladigim kadari ile. busoni'nin bu eseri orkestra-piyano icin duzenleyip, bir piyano concertanti yarattigini, elime mp3'u gecene kadar hayal edemezdim.dikkat cekici olmustur diye tahmin ediyorum muzik camiasinda. eserin dunya capinda une kavusmasi aslinda pek gerceklesmis de sayilmaz, o yuzden busoni'nin bir "cabasi" olmus diyelim yalnizca. acaba garip bir sekilde teknik acidan zor oldugu icin mi diyorum icin icin, ama sanmam.
  
  bu eseri (ne orkestral, ne de solo piyano) turkiye'de dinlemedim, veya bir cd'ye de dahil edilmemis bir turk sanatcisi tarafindan; maalesef herhangi bir sekilde bir yerde vs calani da tanimiyorum (turk). o yuzden sanki turkiye promiyerini ben yapacakmisim gibi oldu.
  yurtdisinda (amerika'da o da, avrupa'da da cok cok iyi bilinmiyor anladigim kadari ile) da cok cok iyi bilinmiyor, ancak birkac tane "iyi" yorumcudan dinledim. emil gilels var, daha eskisi claudio arrau var; ama sanirim mukemmel diyebilecegim yorum kissin'e^* ait.
  
  enteresan bir bonus da su: bu eseri ilk calistigim zamanlarda "aa bakayim baska baska ne gibi ispanyol baslikli piyano eserleri var" konu baslikli taramalarimda, gottschalk ^* isimli yine amerika'da solo piyano eserleri ile taninan bir amca tarafindan yazilmis bir solo piyano esercigi buldum. jota aragonesa (bir ispanyol yerel dansi) basliginda, liszt'teki melodinin aynisini, asagi yukari ayni sekilde kullandigini gordum. tarihlere bakinca, liszt diger amcadan kopya cekmis gibi geldi, cunku liszt'in spanish rhapsody'si 1867 tarihli, digeri ise 1852. ama tabii yerel melodi olunca, kopyadan sayilmiyor. heyyt liszt de bir yerde "esinlenmis" dedim, yakaladim diyerekten.
  
  edit: aralik 2005 itibari ile simon barere kaydini da ele gecirmis bulunuyorum. dinledigim en ilginc kayitlardan biri, taklit edilemez bir kayit.