• chp'nin 1959 yılı ocak ayında yaptığı 11. kurultayda alınan kararlara verilen ad. anayasanın değiştirilmesi, anayasa mahkemesinin kurulması vb. önerileri kapsayan bu beyanname 1961 anayasasına kaynaklık etmiştir.
  • "türkiye’de gelişimi durduran, gerileten bütün anti-demokratik yasalar, yöntemler ve uygulamalar kaldırılacaktır.” cümlesiyle başlayan bildiride yer alan başlıklar genel olarak şunlardır:

    1. eşit muamele
    2. ii. meclis
    3. anayasa mahkemesi
    4. nisbi temsil usulü
    5. yüksek hakimler şurası'nın kurulması
    6. memurlar kanunu'nun düzenlenmesi
    7. baskıdan uzak tutulan bir basın rejiminin kurulması
    8. üniversite muhtariyeti
    9. sosyal güven ve sosyal adalet esaslarının teminat altına alınması
    10. yüksek iktisat şurası'nın kurulması
  • "1. demokratik gelişmemizi durduran, gerileten bütün antidemokratik yasalar, yöntemler, zihniyet ve uygulamalar kaldıralacaktır.

    2. anayasamız, çağdaş demokrasi ve toplum anlayışına uygun, halk egemenliği, hukuk devleti, sosyal adalet ve güvenlik ilkelerine dayanan bir devlet düzenine göre değiştirilecektir.

    bu anayasa'da

    a) irk, cins, din, mezhep, politik düşünce, toplumsal kök, doğuş ve varlık farkı olmaksızın bütün türklerin ortak malı olan ana hak ve özgürlükler yer alacaktır.

    düşünce ve söz özgürlüğü, basın özgürlüğü, bilim ve sanat özgürlüğü, din ve vicdan özgürlüğü, kişi ve konut dokunulmazlığı, toplanma ve dernek kurma özgürlüğü, mal ve mülk güvenliği, çalışma ve ekonomik girişim özgürlüğü, grev hakkı, sendika ve meslek örgütleri kurma hakkı, yasalar önünde eşit işlem görme ve kamu hizmetlerinden eşit olarak yararlanma hakkı, devlet yayın araçlarının tarafsızlığı gibi içinde bulunduğumuz uygar dünyanın kabul ettiği bütün insan hak ve özgürlükleri ve hukuk devleti prensipleri türk vatandaşlarına sağlanacak ve bu haklar açık biçimde tanımlanarak güvence altına alınacaktır. bir anayasa mahkemesi kurulmak suretiyle anayasa'da yer alan bu hakların diğer kanunlarla daraltılması ve iptal edilmesi önlenecektir.

    b) ulusun bütünlüğünü ve devletin devamlılığını temsil eden devlet başkanlığı, bu temsilin ve ulusal birliğin gerektirdiği tarafsızlığa kavuşturulacaktır.

    c) yasama organının yürütme üzerindeki denetimi eylemli ve etkin bir hale getirilecektir.

    d) yasaların yapılışında uyumun ve dengenin sağlanması için ikinci bir meclis kurulacaktır.

    e) devletin ve özgürlük düzeninin temeli olan bağımsız mahkeme ve her türlü etkiden kurtulmuş hakimlik kurumunun zorunlu kıldığı bir "yüksek hakimlik şurası" kurulacak ve hakimlerin güvencelerine etkili olan bütün işlemler bu şuraya bırakılacaktır.

    f) bir kişinin, zümrenin veya politik örgütün değil, devletin ve bütün halkın hizmetlerinde tarafsız ve yasalara bağlı bir yönetimi sağlayan hukuksal ilkeler yürürlüğe sokulacak, yargı denetimi bütün yürütme işlemlerini kapsayacaktır.

    g) toplumsal adaletsizlikten ve dengesizlikten uzak, imar edilmiş, refah içinde bir türkiye'nin doğması için bütün fertleri maddi gereksinmelerin baskısından kurtarmak, herkese bedensel ve sosyal gelişme olanağı sağlamak, toplumun temel unsuru olan aileyi korumak hedeflerine yönelten sosyal haklar tanınacaktır.

    3. yasalar yukarıda sayılarn ilkelerin ve kurumların ışığı altında değiştirilip islah edilerek demokratik düzenin verimli bir biçimde işlemesi sağlanacaktır.

    a) seçimlerin yasalar ve işleyiş olarak özgür, eşit ve dürüst şartlar altında yapılması sağlam yaptırımlara bağlanacak, ulusal bünyemize uygun bir nisbi kemsil yöntemi kabul edilecektir.

    b) meclis içtüzüğü ulusal denetimin gereklerine göre değiştirilecek, meclis başkanlık divanının tarafsızlığı sağlanacak, mecliste temsil edilen siyasi partilerin hakları açıklığa kavuşturulacak, milletvekillerinin konuşma özgürlüğü ve dokunulmazlığı, soru, gensoru, meclis soruşturması gibi kurumlara gerçek hüviyetleri kazandırılacaktır.

    c) yönetim ve politika hayatımızda ahlakı egemen kılmak ve her türlü suistimali önlemek amacı ile kamu görevi gören her kişinin görevi ile ilgili hareketlerinin denetlenmesi için alınacak önlemler arasına ispat hakkı ve mal beyanı yer alacaktır.

    bütün zorlukları yenmesini bilen ulusumuzun çok yakın bir gelecekte demokratik rejim davasını da tam olarak gerçekleştireceğine;

    tahakküm ve baskı zihniyetinin ulusal irade tarafından tasfiye edileceğine;

    hakkın, adaletin, özgürlüğün mutlaka zafere ulaşacağına kesin olarak inanmaktadır."

    kaynak: suna kili
    "1960-1975 döneminde cumhuriyet halk partisinde gelişmeler- siyaset bilimi açısından bir inceleme"
    istanbul, boğaziçi üniversitesi yayınları, 1975

    (bkz: 1961 anayasası)
  • (bkz: 28 şubat 2022 millet ittifakı açıklaması)
hesabın var mı? giriş yap