hua mulan

• (bkz: mulan)
• disney'in piremses olmayan nadir kadın karakterlerinnden birinin yaratılmasına olanak vermiş olan efsanevi kadın savaşçı. animasyonu çok sevmekle beraber kendisinin gerçek bir karakterden esinlenildiğinden haberim yoktu. ta ki youtube'da şu videoyu görene kadar: https://www.youtube.com/watch?v=c5fmugnxsri
  videonun sonunda okudukları şiir çok hoşuma gitti. onu da arayıp buldum:
  
  tsiek tsiek and again tsiek tsiek,
  mulan weaves, facing the door.
  you don’t hear the shuttle’s sound,
  you only hear daughter’s sighs.
  they ask daughter who’s in her heart,
  they ask daughter who’s on her mind.
  “no one is on daughter’s heart,
  no one is on daughter’s mind.
  last night ı saw the draft posters,
  the khan is calling many troops,
  the army list is in twelve scrolls,
  on every scroll there’s father’s name.
  father has no grown-up son,
  mulan has no elder brother.
  ı want to buy a saddle and horse,
  and serve in the army in father’s place.”
  
  ın the east market she buys a spirited horse,
  ın the west market she buys a saddle,
  ın the south market she buys a bridle,
  ın the north market she buys a long whip.
  at dawn she takes leave of father and mother,
  ın the evening camps on the yellow river’s bank.
  she doesn’t hear the sound of father and mother calling,
  she only hears the yellow river’s flowing water cry tsien tsien.
  
  at dawn she takes leave of the yellow river,
  ın the evening she arrives at black mountain.
  she doesn’t hear the sound of father and mother calling,
  she only hears mount yen’s nomad horses cry tsiu tsiu.
  she goes ten thousand miles on the business of war,
  she crosses passes and mountains like flying.
  northern gusts carry the rattle of army pots,
  chilly light shines on iron armor.
  generals die in a hundred battles,
  stout soldiers return after ten years.
  
  on her return she sees the son of heaven,
  the son of heaven sits in the splendid hall.
  he gives out promotions in twelve ranks
  and prizes of a hundred thousand and more.
  the khan asks her what she desires.
  “mulan has no use for a minister’s post.
  ı wish to ride a swift mount
  to take me back to my home.”
  
  when father and mother hear daughter is coming
  they go outside the wall to meet her, leaning on each other.
  when elder sister hears younger sister is coming
  she fixes her rouge, facing the door.
  when little brother hears elder sister is coming
  he whets the knife, quick quick, for pig and sheep.
  “ı open the door to my east chamber,
  ı sit on my couch in the west room,
  ı take off my wartime gown
  and put on my old-time clothes.”
  facing the window she fixes her cloudlike hair,
  hanging up a mirror she dabs on yellow flower powder
  she goes out the door and sees her comrades.
  her comrades are all amazed and perplexed.
  traveling together for twelve years
  they didn’t know mulan was a girl.
  “the he-hare’s feet go hop and skip,
  the she-hare’s eyes are muddled and fuddled.
  two hares running side by side close to the ground,
  how can they tell if ı am he or she?"
  
  döneme dair açıklayıcı notlarla bezeli bir diğer çevirisi ise şuradan incelenebilir: http://tsoidug.org/literary/mulan_ballad_simp.pdf
• disney karakterlerinden birisi ama tarihte de savaşçı bir general olarak tanınıyor diyebiliriz. film daha yüzeysel ve duygusal yaklaşsa da güzel bir kadın generalin hikayesidir. bu arada avarlar bu kadar gaddar ve kötü müydü ya?
• tarihe dönüp baktigimda kendime en yakin buldugum karakterlerden birisi olarak kendi kayitlarima geçmistir efendim.
  
  efsaneye gore kendisi eski çin hanedanliklarinda büyümüs ve 12 yil boyunca cok basarili bir asker olarak yaşamini sürdürmüştür. ayrica bircok ödüle de layik görülmüştür. askere gitmesinin nedeni ise, eski yillarda çin`de sadece erkeklerin savaşa gitmesine izin verildigi için, savaşa çagirilan babasi yerine, ailevi görevini yerine getirmek ve onlara bakmakla yükümlü hissettigi icin kendi yasantisini feda ederek böyle bir maceraya atilir.
  daha sonra o da köyüne geri döner ve efsane bu şekilde son bulur ama benim kalbimde asla.
  şöyle de bir şeyler buldum, bu bölüm ballad adli şiir de mulan`a ithaf edilmiştir.
  "tavşanın bacakları daha fazla zıplıyor, dişinin gözleri biraz daha küçük, tarlada koşan bir çift gördüğünüzde, tavşan tavşanı kim ayırt edebilir?"
  
  p.s.mulan’ın saf iyilik, anne-babaya saygılı, cesur, sıkıntılara dayanıklı, şöhret ve serveti hafife alan karakteri, onun geleneksel kültürde seçkin bir kadın yaptı ve onun efsanesi nesiller boyunca aktarıldı.
  
  sevgiler..
• çin tarihinden bir halk kahramanı. kendisinin tarihi bir karakter mi yoksa bir efsane mi olduğu, hatta gerçek ismi konusunda tartışmalar olsa da adına şarkılar yakılmış bir savaşçı. yazılı bir eserdeki bilinen ilk bahsi "mulan baladı" isimli bir halk şarkısında geçiyormuş. o zamanın şarkıları tarih anlatıcılığı barındırdığından bence vardı bu kadın, tam olarak nasıldı, gerçekten general olacak kadar yükseldi mi bilmem ama bence vardı. wiki'de okuduğum yıldızlı bir makaleye göre mulan, han çinlisi olabileceği gibi bir ihtimal, anladığım kadarıyla çin'e bağlı, eskiden göçebe olan siyenpiler tarafından yönetilen vey (wei) devleti kökenli de olabilirmiş. öyle ki "mulan" aslında onun soy ismi ve "umran" isminin çinlileştirilmiş hali olabilirmiş. çünkü "mulan baladı" kuzey vey'de geçiyormuş. o zamanların siyenpi kadınlarının at binmedeki becerileri de bilinen bir şeymiş. her halükarda, venüs'teki bir kratere ona atıfta bulunarak "hua mulan" ismi verilmiş. düşünün ki kendi çağınızdan yüzyıllar sonra isminizin uzaydaki bir cisme verilmesine yol açacak bir iş yapmışsınız. sevgi ve cesaret eylemlerinin böyle bir kalıcılığı olabiliyor işte.
  kendisi disneyliler arasından en sevdiklerimdendir (pocahontas, john smith denilen zibidiyle gitmeyecekti!). bugün 2020 yapımı filmini ararken 2009'da çinlilerce yapılmış versiyonunu izledim yanlışlıkla. çok güzeldi. disneyin klasik yorumundan farklıydı. bir kadının savaştaki ''şaşırtıcı'' becerisi yerine askerlerinin uğruna can verebileceği bir kahramanın oluşumuna odaklanmıştı. izlenmesini öneririm.