homoloji

• ortak atalık yoluyla, türler arasında oluşan yapısal benzerliklere verilen ad. homoseksüellikle alakası olmadığı birtürlü anlatılamayan kelimedir aynı zamanda.
• homoloji terimi ilk olarak poincare tarafindan matematik biliminin bir alt dali olan topoloji baglaminda kullanilmistir. homoloji bir (bkz: manifold) icerisinde yer alan manifoldlarin arasindaki iliskidir. bu sekildeki manifoldlar daha yuksek boyutlu manifoldlar olusturduklari takdirde, bu olusuma homoloji grubu denir. genel bir homoloji veya ko-homoloji teorisi mutlaka eilenberg-steenrod aksiomlarini - boyut aksiomlari disinda - (topolojik alan) kavramalidir.
  (bkz: topoloji)
• bir uzayın bu fundamental group denen cebirsel uzantısının kertesi uzayın boyutu ile birlikte artarsa hesaplanması amele işidir, ayrıca bu grup genelde değişmeli grup olmaz. bunun yerine uzaya üçgensel yapılar giydirilmeye çalışılır^**, her zaman değişmeli gruplar elde edilir. boyut düşürülür, uzayın iskeleti denen yapılara da bakılır, birinci boyuta kadar inilir. bu da yetmez, uzaydan bir kısım alt uzaylar hesaplama kolaylığı adına aradan çıkartılır. arada düşen gruplardan bazılarına homoloji grupları denir. birinci kerteden temel grubun ayıramadığı uzaylar ayrılır, mutlu olunur.
  
  misal, üç boyutlu uzayla dört boyutlu uzay arasında hem kendisi hem tersi sürekli olan fonksiyon yoktur.
  
  (bkz: başımın belası)
• (bkz: homoloji com)
• biyolojik anlamda homolojinin en guzel orneklerinden biri, tum quadrupedlerde (dort ayaklilarda) bulunan bes parmakli "el" yapisidir. insan elinden yarasa kanadina, kurbaga elinden beygir toynagina, balina yuzgecinden kus kanadina, hepsinin iskeletinde bes parmak bulunur. parmaklarin uzunluklari ve birbirlerine gore pozisyonlari hayvandan hayvana degisse de, ve hayvanlarin bazilarinda bazi parmaklar gelisim sirasinda kaybolsa da, temel yapi hepsinde aynidir. bu da tum bu hayvanlarin bes parmakli el yapisi olan ortak bir atadan turedigine isaret eder. (bkz: evrim teorisini destekleyen kanitlar)
• eşcinsel sözlüktür. tarafsız olma iddiası taşımayan, aksine taraflılığını cesurca ortaya koyan bir oluşumdur. tuttuğu taraf eşcinsellerin tarafı olup homofobiye ve ayrımcılığa hoşgörü sıfırdır.
• benim bir zamanlar yazar hesabım vardı orda, buraya başlamadan önce. sonra şifresini unuttum, yalan oldu. galiba artık homoloji sitesi yok.
• balina yüzgeci, yarasa kanadı ve insan elindeki (iskelet yapısı açısından) yapısal benzerlikler homolojidir. kökensel ortaklıklar ve fonksiyon açısından değişik düzeyde farklılaşma olsa da benzer işleri yapmalarından dolayı (hepsi de canlının kendisini veya bir şeyleri hareket ettirmeye yarıyor) görülen benzerliktir. homology yedek link.
  
  bunun benzeri fakat daha farklı bir yapısal benzerlik ilişkisi ise analoji veya isomorphism/izomorfizm diye geçiyor. bunda da köken olarak bir ilişkileri olmadığı halde benzer işleri yapmak, benzeri çevreye uyum sağlamak zorunda oldukları için, sonuçta ulaştıkları aşamada benzeşen sistemlere canlılara da analog ("benzeyen" anlamında, dijital olmayan anlamında değil) deniyor. mesela uçması gereken yarasa gibi bir memeli, uçan balık ve herhangi bir tür kuşun kanadındaki özelleşmiş yapılar ortak atalarından aldıkları değil. ortak omurgalı atalardan gelip farklılaşıp, sonra uçma konusunda özelleşen bun canlılarda benzer şekilde gelişmiştir. hepsinin kemik yapısı, eklem sayısı, yeri, tüyü vs. farklılaşsa da, dışardan bakınca havayı kaldırma ve onun gücünü kullanmaya yönelik yüzeyler olarak çok benzerler. bu da izomorfizmdir.
  
  bu homolji -- (izomorfizm/analoji) konusu sadece canlılar için değil, zaman içinde evrimleşen ve çevreye uyum sağlaması gereken tüm sistemlerde de görülebilir. mesela, modernleşmenin verimlilik ve kontrol konusunda yüksek performans beklemesi sonucu birçok farklı kurum benzeri şekilde çalışır. kışla, hastane, fabrika, hapishane. giriş çıkışlar ve insanların nerde olduğu konusunda bilgi ve kontrol sahibi olmak ve kayıt tutmak gibi. bir yerde tutan sistem, diğer organizasyonlar da aynı verimliliği ve kontrolü elde etmek için çalışma prensibini kopyalamışlar... bunlara mesela fabrika ordudan çıkmadığı, askerde gördüğü sistemi uygulayan patrondan sonra öyle olduğu sürece izomorfizm deriz. ama bir yerde ilk modern hastane askeri tıbbiye olarak kuruldu ise homoloji de denebilir diyenler olacaktır.
• iki türdeki benzer özelliklerin, söz konusu iki türün ortak atasında da bulunmuş olmasıyla açıklanması.
• bourdieucu yaklaşımla farklılıktaki benzerlik demektir.