hazini

• 12. yüzyılda türkistan’da yetişen hazini, aslen yunanlı bir köle olan ancak daha sonra islamı seçen yerçekimi ve terazilerle ilgili yaptığı çalışmalarla tanınan bilim insanı. hazini, newton’dan 500 yıl önce, ’her cismi yer kürenin merkezine doğru çeken bir güç’ olduğunu söylemiştir. roger bacon’dan yüz yıl önce de, dünyanın merkezine doğru yaklaştıkça, suyun yoğunlaştığı fikrini ortaya atmıştır. ayrıca birçok islam şehrinde kıblenin nasıl bulunabileceği konusunda çalışmalar yapmıştır.hazini, ışığın kırılma prensiplerini de incelemiş ve gökyüzüne temas eden güneş ışınlarının dünyaya doğrudan doğruya dik olarak değil, kırılarak ulaştığını saptamış. hazini, kimyasal maddelerin yoğunluk ve özgül ağırlıklarını ölçmek amacıyla icat ettiği hassas terazilerle, kimya biliminin gelişmesinde rol oynamış. icat ettiği hikmet terazisi adlı hassas terazi ile yaptığı yoğunluk ve ağırlık ölçümleri, günümüz teknolojisi kullanılarak yapılan ölçümlerle oldukça yakın değerlere sahipmiş. ayrıca astronomi alanında da eserleri bulunuyor. pek çok anlamda zamanını aşmış bir bilgin, deha.
• selcuklu imparatorlugu doneminde merv sehrinde yasamis bilimadamidir.
  yercekimi konusunda calismalar yapmis, havanin agirligi oldugunu ve yukseldikce havanin yogununlugunun azaldigini da o devirde kitaplarina yazmis saygideger bilim insanidir.
• 16. yüzyıl'da osmanlı tasavvuf edebiyatı'nın gelişiminde katkıları bulunan tacik yesevi üstadı. orta asya'dan anadolu'ya [istanbul] gelmiş, buralarda yesevilikle ilgili faaliyetlerde bulunmuştur. sultan üçüncü murat han hazretlerine cevahirü'l-ebrar'ı takdim etmiştir, asıl adı sultan ahmet'tir, istanbul'da vefat ettiği düşünülmektedir. kimi eserleri; câmi-i mürşidîn, menbau'l-ebhâr fî riyâzi'l-ebrâr, tesellâu'l-kulûb, du mersiye, huccetu'l-ebrâr.
  
  (bkz: cevahirü'l-ebrar min emvac-ı bihar)