hava freni

• george westinghouse tarafindan 1868'te icat edilmistir.
• tren vagonlarında ve otobus,kamyon tarzı kara ta$ıtlarında yaygın olarak kullanılan siki$tirilmi$ hava ile calı$an fren sistemi..
  ayrıca ucakların veyahut yarı$ arabalarının kısa zaman icinde durdurulması icin aracların hava ile sürtünme yüzeyini büyüten donanımlarla havaya kar$ı direncinin azaltılması methoduna da genel ismi ile hava fren teknigi adı verilir..
• otomobillerde ve diger hafif tasitlarda hidrolik yagi ile calisir frenler. ancak agir vasitalarda hidrolik yaginin dayanimi yetersiz gelir. zira frenler asiri derecede isinabilir, hidrolik yaga binmesi gereken yuk fazla olabilir ve bu yag isinabilir vs. 260 dereceye kadar dayaniklidir hidrolik yaglar. bu nedenle hava basinci kullanilir agir vasitalarda. ana sebep budur yani. yaris araclarinin bazilarinda hidrolik de yoktur, kas gucuyle basilir frenlere. ancak bu durum malumunuz bir kamyon veya otobuste imkansizdir.
  
  8-12 bar arasinda bir basincta hava, tanklarda kompresor araciligi ile biriktirilir. yuksek basinc altinda gazlar sogur biliyorsunuz ki. yani havanin icindeki su buhari yogunlasmak suretiyle nem biriktirebilir. soguk havalarda bu nem buza donusur ve fren sistemini tamamen tikayabilir. bu nedenle bir de hava kurutucu sistem ve isitici vardir fren sisteminde. o duydugunuz cufsssss diye yuksek bir ses cikartan zamazingo budur. sistem maksimum hava basincina ulasinca dibindeki tum kiri pisligi ve nemi disari atar.
  
  normalde bu araclar yolculuga baslamadan evvel hava sizinti testine tabi tutulmalidir. ancak yurdum soforu bunu bilmez, bilse de sikine de takmaz. sonra freni patlayan kamyon diye haberler duyarsiniz. halbuki bu sisteme ek olarak bir de imdat freni(el freni) vardir ve hava basinci 5 bar altina dusunce bu fren otomatik olarak tam gucle arka tekerleri kitler. ustune bir de retarder vardir ama agirlik kurallarina uymaz okuzler, ustune balatalari degistirmez, ustune hava basinc kontrolu yapmaz, sizintili veya kompresoru bozuk aracla alir 40 ton yuk sonra kaza sonra felaket. dorsenin bile freni vardir halbuki. tırlarda o bağlantı noktasındaki kıvrımlı hortumlar hava hortumudur, dorsenin frenlerini ve varsa süspansiyon sistemini besler.