hasan basri alp

• şair. niksar'da doğdu. bir süre ankara üniversitesi ziraat fakültesi'nde, sonra istanbul üniversitesi edebiyat fakültesi felsefe bölümü'nde öğretim gördü. 1944 yılında ilerici gençler birliği ile ilgili tutuklamalar sırasında istanbul emniyet müdürlüğü'nde öldü.
  
  nazım hikmet sonrası genç kuşak içinde dönemin toplumcu dergilerinde konuşma dili özellikleri taşıyan özlü şiirlerden örnekler verdi. şiirinde orhan veli'den ve 1940'lı yılların toplumcu şiirlerinden etkilenmeler görülür.
• (bkz: mahsul/@kan ve para)
• ikinci cihan harbinin en karanlık günlerinde chp li faşist saraçoğlu hükümetinin komünist gençlere yönelik tevkifatında, istanbul emniyetindeki sorgusunda işkence edilerek öldürülmüştür.
• vedat türkali, "güven" romanını hasan basri alp'in yüce anısına diyerek başlatır.
• “yatırdılar selimi yere
  selim kalktığı zaman
  basamıyordu döşemelere
  yatırdılar selimi yere
  selim kalktığı zaman
  göremiyordu önünü artık.
  yatırdılar selimi yere
  selim kalktı ve yığıldı.
  selimin koltuklarına girip
  karanlık bir odaya götürdüler
  ve duvarda bir çiviye bağladılar saçlarından
  o suretle ki
  döşemeye ancak parmaklarının ucu dokunuyordu.
  bir tramvay geçti sokaktan gıcırtılarla
  yakın bir yerde yarısı ezanı okunuyordu.
  çözdüler selimi çividen
  yatırdılar selimi yere
  ve selim kalktığı zaman
  bir pencere gördü uzaktan
  çok uzaktan ama
  perdesiz karanlık bir pencere
  atıldı ona doğru
  camlar kırıldı şangırdayarak
  ilkönce kayboldu bir insan başı
  sonra kayboldu iki ayak..” - nâzım hikmet
• attila ilhan'ın yasak sevişmek şiiri kendisi için yazılmıştır.
• hasan basri, başında hamdi özdemir'in ^* bulunduğu b masası'nın elindeyken hayatını kaybetmiştir. resmî kayda göre, b masası'nın caddeye bakan odalarından birinde, pencerenin kenarındaki bir masaya oturmuş olan hasan basri alp, nöbetçi memurun usûlen önüne koyduğu kâğıda itirâfâtını yazarken yüzü sararır, elleri titremeye başlar; oradakiler ne olduğunu anlamadan oturduğu sandalyeden kalkıp kendini dördüncü katın penceresinden aşağıya atar. nöbetçi memurlar koşuşturarak indiklerinde hasan basri'nin parçalanmış cesedini bulurlar. ceset, tanınmayacak durumdadır.
  
  mihri belli, hasan basri'nin işkencedeki üçüncü gününde öldüğünü söyler:
  
  ” … kendisine iki gün iki gece sürekli işkence edilmiş, üçüncü gün sansaryan hanı'nın en üst katından atlayarak intihâr etmişti. ” ( insanlar tanıdım, c.ı, s.232, 1988 )
  
  vedat türkali ise sansaryan hanı'nın en üst katından atıldığını söyler ( komünist, s. 101, 2001 ).
  
  hasan basri'nin mezarı kayıptır.
  
  cahit ırgat 1947'de yazdığı ve hakkında ceza yasasının 142. maddesine göre dava açılan “rüzgârlarım konuşuyor” adlı şiir kitabında ondan şöyle söz etmiştir:
  
  " selam, alın teriyle ekmek yiyen herkese
  
  selam, bu günü hazırlayan ölüye
  
  selam saçlarından asılan
  
  tabanından çivilenen diriye
  
  selam, seksen ayak merdivenli
  
  kara yüzlü binanın
  
  üst katından atılan
  
  berrak gözlü
  
  paramparça cesede
  
  giden gitti, kalana sabır
  
  bu kara kışlara, açlığa sabır
  
  sabır sürgündeki, zindandaki dostlara
  
  yeni bir gün doğuyor"