gizem dinleri

• gizem dinleri, greko-romen kültür dünyasinda kamuya açik resmi dinler tarafindan saglanamayan bireysel dini deneyimler sunan çesitli gizli kültlere verilen addir. bu dinlerin kökeninin, ilkel insanlar tarafindan dünyanin çesitli yörelerinde uygulanan kabile törenlerinde bulundugu ileri sürülmüstür. ilkel kabile topluluklarinda hemen herkes inisiye olurken, grek dünyasinda gizem dinlerine inisiyasyon kisisel seçim konusudur. gizem dinleri, isa'dan sonra gelen ilk üç yüz yil süresince en yaygin olduklari dönemi yasamislardir; ama kökenleri grek tarihinin en eski dönemlerine kadar geri gider. etimolojik olarak, "mysterion" (gizem) sözcügü grekçe'de "gözleri ve dudaklari kapatmak" anlamini tasiyan "myein" (muein) fiilinden türemistir. gizem dinleri, daima adaylarin "inisiye" (içeri alinma) olarak girebildikleri gizli kültlerdir. inisiye olan kisiye "mystes", adayi öneren kisiye "mystagogos" (mystes'in önderi) adi verilir. kültün önderinin adi ise "hierophantes" (kutsali açiklayan) ya da "dadouchos" (mesale tasiyan) olmustur. bir gizem toplulugunun temel uygulamalari toplu yemekler, dans ve inisiyasyon törenleridir. ortak yasanan bu deneyimler kült içi bagliliklari güçlendirir.
  "gizem dinleri" (mystery religions) genelde yalnizca belirli bir toplumsal birimin üyesi olarak kabul edilen kisilere açik törenlerden olusmustur. yasama ve yasamin sürdürülmesine sikica bagli olan bu gizemlerin baskalarina açiklanmamasi temel kosuldur. gizem dinleri, gizemlere ulasan kisilere toplumsal anlamda degismez nitelikler ve özel bir statü verir.