gümüş motor

• (bkz: pancar motor)
• cumhuriyet gazetesinden özlem yüzak’ın makalesinde yer alan seri yerli otomobil üretimi gerçekleştirebilecekken bir kenara atılan, unutulan değer.
  http://goo.gl/jtmol
  
  --- cumhuriyet gazetesi ---
  
  birkaç gün sonra pancar motor olayı patlak verdi. üstelik tam da “yerli otomobil” ve “yerli marka” kavramlarının tartışıldığı bir dönemde. motoru ve şasisi fiat’tan otomobilin nasıl“yerli” sayılabileceği sorgulanırken... bildiğiniz gibi pancar motor türkiye’nin ilk yüzde 100 yerli motor fabrikası. sevelim sevmeyelim, o ayrı bir konu, merhum necmettin erbakan’ın önderliğinde türkiye’nin dizel motor ihtiyacını karşılamak için 1956 yılında devlet tarafından kuruldu. ilk kurulduğunda adı “gümüş motor”du, 1965 yılında pancar motor olarak isim değiştirdi.
  
  kısa zamanda marka oldu. yıllar yılı anadolu’nun her köşesinde çiftçinin sağ kolu oldu: tarlaları suladı, küçük traktörlere güç verdi, jeneratörleri çalıştırdı. anadolu da ‘pat pat’ diye adlandırılan pikap gibi römorkların üzerine varıncaya kadar her anlamda tarımına, sanayisine hizmet etti.
  
  yerli araç
  
  1964 yılında fabrika türkiye şeker fabrikaları ve pancar kooperatifleri’nin sahipliğine geçip özelleşti. geçen 56 yıl içinde iki kez iflas etme noktasına gelen fabrika, 1980’li yıllarda devlet yardımıyla, 1990’lı yıllardaki krizde fabrika arazisini satarak ayakta kalabildi. 2009 yılında markayı yeniden diriltme çabaları sonrasında pancar motor, borçlarını yapılandırıp yeni modeller çıkardı. çin ve uzakdoğu rakiplerin yanı sıra türkiye’de üretim yapan italyan lombardini’nin pazar payını artırması pancar motor’u da yeni arayışlara yöneltti. öyle ki son üretilen alüminyum gövdeli motor eski hantal gürültülü motorun yerini aldı üstelik çok daha düşük bir maliyetle. bununla da yetinilmedi. 2008’de bir kamyonet üretilmesi fikri oluşmuştu. at arabalarının yerine alabilecek hafif bir ticari araç. fabrikada örgütlü birleşik metal-iş’in işyeri temsilcisi murat özden’e konuyu sorduğumuzda şunları söyledi: “evet bir deneme üretimi yaptık. maliyet biraz yüksek çıktı bu yüzden seri üretime geçilemedi. ancak yönetim de işin üzerine gitmedi. devlet desteği alınabilir, ar-ge çalışmalarıyla maliyet kesinlikle aşağıya çekilebilirdi. şu anda ülkede bu tarz hint malı, çin malı araçlar dolaşıyor...”
  
  ancak 2002-2007 arasındaki kira borçları yüzünden 2 ay önce pancar motor’a tahliye davası başlatıldı. başlatan kurum arsanın sahibi kayseri şeker. ancak çalışanlar pancar motor’un yönetim kurulu başkanı aynı zaman şirketin en büyük hissedarı konumundaki eskişehir pancar ekicileri kooperatifi başkanı halil ünal’ı da suçluyor. birleşik metal iş 2. no’lu şube başkanı yılmaz bayram ile telefonda konuştum. bayram, fabrikanın bu duruma gelmesinde 12 yıldır yönetimde olan ve aynı zamanda eskişehirspor kulübü başkanı ünal ve ekibinin payı olduğu görüşünde. “ünal önce üretimi bitirdi, zarar eder noktaya getirdi, şimdi haciz işlemleri başladı. fabrikayı eskişehir’e taşıyacağını söylemişti onu bile yapmadı. makineleri satma peşinde” diyor.
  
  akp politikasinin sonucu
  
  sonuçta 56 yıllık pancar motor bayrampaşa’daki fabrikasını tahliye etmeye hazırlanıyor. fabrikanın 44 dönümlük arsası, istanbul emlak devlerinin iştahını kabartmış durumda. işin en acısı ise pancar motor’un batışı konusunda, yerli otomobil üretme iddiası taşıyan akp’li politikacılardan en küçük bir ses bile çıkmıyor olması. hatırlayın; amerikan otomotiv devi general motors tam iflasın eşiğine gelmişken abd devleti bu büyük markanın yok olmasına razı olmamıştı. abd yönetimi 2009 yılında 52 milyar dolarlık destekle iflastan kurtarmıştı. abd hazinesi gm’nin yüzde 32 hissesine sahip.
  başta da dediğim gibi dünyada fırtına gibi esen bir model var: devletlerin kendi markalarına sahip çıkmaları ve küresel rekabette ellerini güçlendirmeleri. biz ise elimizdeki değerlerin farkında bile değiliz. bir yerlerde sessiz sedasız bir yerli araç üretiliyor. üstelik yüzde yüz yerli bir motor ile... biz ise onu geliştirip güçlendireceğine elinin tersi ile iten mantık ile nereye koşuyoruz o da belli değil..
  http://goo.gl/jtmol
  --- cumhuriyet gazetesi ---
• gümüş motorun üretilmesini engelleyenler bugünkü koç ve fiat=tofaş topluluğudur. o dönemde bizler bu sanayi devrimini gerçekleştirmiş olsaydık bugün koçun yıllık 1.000.000 araç ihracatını yerli üretim olan gümüş motor yapıyor olacaktı.
• anladığım kadarı ile hala konya'da pancar motor adı altında faaliyet gösteren şirket. yerli markalara sahip çıkılsın tabi, sonuçta bu tür şirketler bu toprakların endüstriyel mirası. ama bu şirketler de çağa ayak uydurmayı, inovasyonu, rekabet edebilmeyi, kurumsallaşmayı vesaire öğrenmeliler. yoksa 50 yıldır ne uzayıp ne kısalan şirketleri fonlamanın bir anlamı yok, astarı kılıfından pahalıya geliyor.
• üretilmesini koç holding falan engellememiştir. sonraki adı pancar motor olan bu fabrikayı, akpliler değerli arazisinden sebep kayseri şeker fabrikası ile elele verip bilerek iflâsa sürüklettirerek kapanmasını sağlamıştır.
  
  şimdi de üstüne millet bahçesi falan şey ediyorlar işte.
  
  dipnot: erbakan'ın icadı denilen bu motorlar da alman hatz firmasının lisanslı veya lisanssız kopyalarıydı. çoğu yerde, firmadan bahsedenler bu önemli detayı da atlıyorlar bilerek veya bilmeyerek. bunu da not düşelim.