ekrem zeki ün

• ilk müzik derslerini babası zeki üngör'den alan çağdaş türk müziği bestecisi, kemancı ve eğitimci ethem zeki ün 1910 yılında istanbul'da doğdu. müzik eğitimini paris'te ecole normal de musique te george enesco, georges dantelet ve jacques thibaut'nun öğrencisi olarak yaptı. yurda döndüğünde, ankara'da riyaseti cumhur orkestrası şef yardımcısı ve musiki muallim okulunda keman öğretmeni olarak görev aldı. daha sonra istanbul öğretmen okuluna atandı. çapa öğretmen okuluna bağlı olarak yıldız'da açılan ortaokul üstü altı yıllık müzik okulunda keman ve orkestra sınıfı öğretmenliği yaptı. uzun yıllar istanbul devlet konservatuarı'nda yaptığı keman; viola ve orkestra sınıfı öğretmenliğiyle türk müziği evrenine pek çok değerli kemancı müzisyen verdi. en son atatürk eğitim enstitüsü müzik bölümünde yine keman, viola, ve orkestra sınıfı öğretmenliği yaparak kırk çalışma yılını tamamladı.
  yaşamı süresinde eşi pianist verda ün'le birlikte yurdun çeşitli yerlerinde konserler verdi ve orkestralar yönetti. yetiştirdiği keman sanatçıları yanında eğitim alanında bilgi ve becerilerini aktardığı sayısız öğrencilerine türkiye'de müzik kültürünün gelişmesinde çaba göstermeleri için yön verdi. tek sesliliğin dar olanaklarından kurtulma ve evrendeki san'at akımlarına parelel bir çalışmayı öngörerek eserler verdi.
  türk folklörünün gerek melodik, gerek ritm alanındaki özelliklerini belirten ulusal karakterdeki yapıtlarının yanında yeni araştırmalara dayanan ve dinleyeni zihinsel çaba göstermeye yönelten eserler verdi.
  çalışmalarını sonuna dek sürdüren değerli ekrem zeki ün'e en büyük desteği eşi pianist verda ün verdi.
• 1910-1987 yılları arasında yaşamış kemancı, besteci, eğitimci ve orkestra şefi.
  
  istiklal marşı’nın bestecisi ve orkestra şefi osman zeki üngör ün oğlu olan ekrem zeki, 14 yaşındayken devlet bursuyla paris’e gönderilerek, ecole normale de musique de altı yıl öğrenim yapmış, line talluel, marcel chailley ve jacques thibaud ile keman, l. laurant ve alexander cellier ile armoni çalışmıştır. paris’teki son iki yılında ise georges dandelot ten kompozisyon dersleri almıştır. 1930 yılında yurda dönen ün, babasının müdürlük yaptığı musıki öğretmen okulu’na öğretmen olmuş, 1934 yılında istanbul’a yerleşerek öğretmenliğini sürdürmüş, 1938’de piyanist verda ün ile evlenmiştir. 1945 yılında istanbul belediye konservatuarı’nda keman öğretmenliğine getirilmiş ve konservatuar öğrenci orkestrasını yönetmeye başlamıştır. ayrıca istanbul şehir orkestrasını da konuk şef olarak yönetmiş, cemal reşit rey in çalışmalarına destek olmuştur.
  
  fransa’da öğrenciyken besteler yapmaya başlayan ekrem zeki ün, ilk yıllarda izlenimciliğin etkisindedir. daha sonra henri bergson un felsefesine yakınlık göstermiş, 1934 yılından sonra ise makamsal müziğimizden yararlanmıştır. besteciliğinin son dönemi kabul edilen 1965 sonrası yapıtlarında “doğu mistisizmi”ne özgün bir yaklaşım getirmiştir.
  
  ün’ün “eğitimci” yönü de önemlidir. sadece konservatuarda değil, istanbul’daki öğretmen okulunda, hatta ortaokul ve liselerde eğitimci olarak çalışmıştır. onun eğitimci anlayışı “uluslar arası düzey”i türkiye’de benimsetmeye yöneliktir. bu görüşünü yaygınlaştırmak amacıyla eğitsel amaçlı çok sayıda kitap yazmıştır.
  
  ün’ün başlıca yapıtları şunlardır:
  
  orkestra yapitlari
  1) “yurdum”, senfonik şiir, 1955.
  2) “rapsodi”, viyolonsel ve orkestra için, 1956.
  3) “suit”, solo obua, timpani ve yaylılar için, 1969.
  4) “rapsodi”, flüt ve yaylılar için, 1972.
  5) “beyaz geceler”, timpani ve yaylılar için, 1976.
  
  konçertolari
  1) “piyano konçertosu no:1”, 1955.
  2) “ingiliz kornosu için konçerto”, yaylılar orkestrası için, 1956.
  3) “keman konçertosu”, 1961 – 1981.
  4) “flüt konçertosu”, yaylılar orkestrası için, 1975.
  5) “piyano konçertosu no:2”, 1976.
  
  oda müziği yapitlari
  1) “yunus’un mezarında”, flüt ve piyano için, 1933.
  2) “ülkem”, viyolonsel ve piyano için, 1933.
  3) “andante”, solo keman ve yaylılar dörtlüsü için, 1933.
  4) “yaylılar dörtlüsü no: 2”, 1935.
  5) “yaylılar dörtlüsü no: 3”, 1937.
  6) “iki keman için parçalar”, 1951.
  7) “trio”, yaylılar için, 1952.
  8) “obualı kuartet”, 1954.
  9) “duo”, iki keman için, 1959.
  10) “sonat”, keman ve piyano için, 1963.
  11) “balkan havaları”,yaylılar dörtlüsü için, 1964.
  12) “oynak”, yaylılar dörtlüsü için.
  13) “sonat”, obua ve piyano için, 1971.
  14) “söyleşi”, obua ve klarnet için, 1977.
  15) “sonatin”, obua ve piyano için, 1973.
  16) “trio”, obua, klarnet ve piyano için, 1979.
  17) “sözsüz türkü”, viyolonsel ve piyano için, 1980.
  18) “bağdaşmazlık”, iki gitar için, 1982.
  19) “duo”, keman ve viyola için, 1985.
  
  şan ve piyano eserleri
  1) “la flüte de jade”, 1928.
  2) “les chanson de bilitis”, 1928.
  3) “kel emin türküsü”, 1932.
  4) “yosmanın türküsü”, 1932.
  5) “zile türküsü”, 1933.
  6) “iki melodi”, 1934.
  7) “ses ve piyano için üç parça”, 1963.
  8) “üç nefes”, 1970.
  9) “kozanoğlu, köroğlu, dadaloğlu”, 1970.
  
  koro eserleri
  1) “manastır türküsü”, 1959.
  2) “asya’dan geliş ve aydın türküsü”, 1971.
  3) “ölüm için ağıt”, koro, yaylılar ve vurmalı çalgılar için, 1971.
  4) “dağlar”, 1979.
  
  piyano eserleri
  1) “duyuş”, 1934.
  2) “iki piyano parçası”, 1934.
  3) “sonat”, 1956.
  4) “ilkel duyuş”, 1959.
  5) “prelüd”, 1959.
  6) “piyano için küçük parçalar”, 1960.
  7) “doğaç, güzelleme, yiğitleme”, 1962.
  8) “köçekçe”, 1962.
  9) “kaşık havası”, 1970.
  10) “çocuklar için”, 1970.
  11) “alp ertunga”, 1972.
  
  solo çalgi eserleri
  1) “fuga”, tartini’den düzenleme, keman için, 1934.
  2) “tema ve çeşitlemeler”, keman için, 1970.
  3) “yudumluk”, keman için, 1972.
  4) “sonatin”, klavsen için, 1976.
  5) “ardış”, klavsen için, 1978.
  6) “prelüd”, gitar için, 1982.
• (bkz: arabesk/#31001286)