donatizm

• 4 ve 5. yüzyıllarda kuzey afrika'daki berberi halklar arasında yaygın olan bir hıristiyanlık mezhebi. adını bu mezhepten önemli bir din adamı olan donatus magnus adlı adamdan almış. diocletian dönemindeki hıristiyanlara karşı yapılan sistematik baskı süresince (takiyye stili) inancını reddeden hıristiyanlara karşı, diğer hıristiyanlara göre daha dışlayıcı bir tavırları varmış. ve anladığım kadarıyla ana farkları buymuş, böyle mezhep mi olur lan?
• donatizmin ortaya çıkışını doğuran sorun aslında hristiyanlığın konstantin tarafından resmi din kabul edilmesiydi. herkesin rahatça hristiyan olabildiği bu durumda, daha önceden devlet baskısıyla dinlerinden vazgeçenlerin durumu tartışılmaya başlandı. bu kişiler hristiyan sayılacak mıydı? imanlarını sebatla koruyanlarla eş statüye gelecekler miydi? yahut bu kişilerin tekrar dine dönüp imanını sebatla koruyanlara din konusunda önderlik edecek papazlık konumlarına gelmeleri mümkün müydü? bu sorular imparatorluğun kuzey afrika bölgesinde problemler ortaya çıkardı. roma bu konuda ılımlı yaklaşıyordu. onlara göre hristiyanlığın tövbe anlayışına göre bu meseleler çözülebilirdi. çözülemeyeceğini iddia etmek dine aykırılıktı.
  
  kuzey afrikada bazı problemler olmuştu. çünkü kuzey afrika'da seçilen rahiplerden biri eskiden baskıyla dinini değiştirmiş veya dine aykırı şeyler yapmış biriydi. donatus ve destekçileri buna karşı çıktı ve böyle birinin rahip olmaması gerektiğini savundular. roma kilisesi ise ilk seçilen adayın papaz olarak kalması gerektiğini savununca roma ile kuzey afrika kiliseleri arasında büyük bir tartışma patlak verdi.
  
  donatus bu tartışmaları sonlandırması için imparator konstantin'e bir mektup yazdı. hristiyanlık tarihinde ilk defa imparator kilisenin işine el attı ve bir yargılama tertip etti. bu yargılamanın adil olması için de yargılamayı yapan konsiller kendi seçti. sonrasında romanın konsülü gizlice başka konsüller de getirerek donatus'u kafir ilan edip kiliseden kovdu. donatus tekrar konstantin'e yazdı. konstantin yeni bir yargılama tertip etti, ama bu sefer de kendi aralarında anlaşan konsiller yine aynı sonucu söyledi. donatus son defa tekrar konstantin'e yazdı ve yine sonuç alınamadı. çok sinirlenen konstantin meseleyi çözmeleri için baskı yapdıysa da o sırada patlak veren bir iç savaşla meselenin üstü örtüldü.
  
  sonrasında donatizm roma'nın problemli bir meselesi olarak kaldı. kuzey afrika'da imparatorluğa karşı çıkan isyanlarda önemli bir rol aldı. aynı zamanda bazı tarihçilere göre bölgeyi roma imparatorluğundan koparıp zayıflattığı için bölgenin arap istilalarında kolayca düşmesine sebep oldu.
  
  (early christian schisms - the woes of constantine - extra history - #2-3)