doğal deney ^*

• bağımsız değişken ve kendiliğinden ortaya çıkan bir deney türü. beklenmedik bir anda olur. soru sorma ve gözlem tekniklerinden yararlanılır.
• ingilizcesi: natural experiment
  
  araştırmacının doğal koşullara müdahale etmediği, dolayısıyla da etkisi incelenmekte olan değişkenler haricindekileri (confounding variables) sabit kılmayıp herşeyi doğal akışında incelediği deneylerdir.
  
  ancak, doğal deneylerde sabitleme/kontrol yapmanın da dereceleri vardır. daha çok vaka seçimi (case selection) ile ilgili olan bu duruma iyi bir örnek için bkz: posner, daniel n. 2004. "the political salience of cultural difference: why chewas and tumbukas are allies in zambia and adversaries in malawi." american political science review 98: 529-545.
  
  kültürel farklılıkların hangi şartlar altında siyasi anlamda belirginlik kazandığı sorusunu yanıtlamaya çalışan bu makale, bu soruyu yanıtlama adına, zambiya ve malawi arasındaki sınırın iki yanında yaşayan chewa ve tumbuka komünitelerini inceliyor. bu komünitelerin özelliği, iki ülke arasındaki sınırın suni (etnik gerçekliklere karşılık gelmeyen) bir şekilde çizilmiş olmasından ötürü sınırın iki tarafındaki gruplar arasında hiçbir etnik farklılığın olmaması. ancak her iki grubun da sınırın ötesindeki üyeleri ile aralarında kültürel farklılık olmamasına rağmen iki grup arasındaki ilişkiler zambiya ve malawi’de farklılık gösteriyor. posner bunu zambiya’nın büyük, malawi’nin ise küçük bir ülke olmasıyla açıklıyor. zira küçük bir ülke olan malawi’de chewa ve tumbuka komüniteleri siyasi anlamda önemli bir büyüklükte olduklarından siyasi elitler tarafından mobilize edilmeye değer bir kitleye karşılık geliyorlar ve neticede birbirlerini siyasi müttefik olarak görüyorlar. büyük bir ülke olan zambiya’da ise bu iki komünitenin nisbi önemi çok düşük olduğundan böyle bir durum yaşanmıyor.
  
  ilgili diğer tasarım ve deneyler için (bkz: deneysel tasarım/@derinsular) (bkz: gözlemsel çalışma/@derinsular)
  
  tema:
  (bkz: bilim felsefesi/@derinsular)