• osmanlı devletinde savaşlarda ve devlet içinde yararlılık göstermiş insanlara belirli bir bölge tahsil edilir. bu kişiler buranın vergilerini toplama hakkını elde ederler. aldıkları vergilerin bir kısmıyla asker yetiştirirler (has ve zamet sahipleri 4 bin akçeye, tımar sahipleri 3 bin akçeye asker yetiştirirler), geri kalanını da merkeze yollarlar, barış zamanında bölgenin güvenliğini sağlayıp, savaş zamanında savaşa katılırlar. hazineden para çıkmadan asker yetiştirildiği, devletin güvenlik sağlamak için ek bir güç sarfetmediği ve vergiler kolayca devletin eline geçtiği için klasik dönemde çok faydası görülen bir yönetim sistemidir.
    17. yydan itibarense dirlik sistemi merkezi otoritenin sarsılmasıyla bozuldu. tımar ve zeametler devlet adamları arasında paylaştırılmaya başlandı. tımar sahipleri halktan aldıkları vergileri arttırdılar ve buna rağmen yetiştirmek zorunda oldukları askerleri yetiştirmediler, yetiştirdiyseler bile savaşa yollamadılar. bu sistem bozulunca bir zincir halinde; asker yetiştirilmediği için ordudaki asker sayısı azaldı tımarlı askerler azalınca kapıkullarına yüklenildi. kapıkulları da paralı askerlerdi, onlara para ödenmesi gerektiğinden bu sefer maliye bozuldu. kapıkulları devşirmelerden seçilirdi. sayıları arttırılınca reayadan asker alımı başladı, bu sefer de reaya topraklarını işleyemedi, tarımsal üretim azaldı.
    ayrıca tımarlı sipahiler kapıkularına karşı bir denge unsuruydular, tımarlı sipahiler azalınca, bu denge de yok oldu. kapıkulları rahatça isyan çıkarmaya başladılar (ne de olsa bastıracak sipahiler yoktu).
  • has
    zeamet
    tımar
    olmak üzere gelirlerine göre ayrılan temel toprak sistemidir.
hesabın var mı? giriş yap