crop factor

• digital fotoğraf makinelerinin algılayıcı boyutlarındaki daralma nedeniyle ortaya çıkan bir kavram. melih özbek, "görüntü alanı daralması" olarak çevirmiş türkçeye.
  
  full frame olmayan makinelerde takılan lensin odak uzaklığı üzerinde yazan değil de makinenin crop factor'u ile çarpılmış değer oluyor. bu değer yaklaşık 1.5 civarında.
  
  konu ile daha fazla kafa kaşımak isteyenler için adresler:
  - http://www.melihozbek.com/…=crop.htm&m=fotomenu.htm
  - http://www.fotokritik.com/…goster.php?konu_id=31837
• aletin sensöründeki pixel algilayicisi sayisi arttikça 1'e yaklaşması muhtemel oran. literatürde focal length multiplier olarak gecmektedir. örnegin canon eos 350/400d de 1.6'dır. crop factor'ü 1 olmayan bir makineye taktiginiz objektifin, full frame alete taktığınızda elde edeceğiniz eşdeğer odak uzaklıklarını bulmak için crop factor'le carpmaniz yeterlidir. örnegin, canon eos 350d ile gelen ef-s serisi 18-55 zoom objektifin full frame eşdeğeri 18x1.6-55x1.6'dır.
• lensin ürettiği görüntü alanının algılayıcı boyutundan büyük olduğu durumlarda orataya çıkan odak uzaklığı meselesidir. algılaycının 35mm film boyutuna göre oranı ile lensin odak uzunluğunun çarpılması bize lensin 35mm odak uzunluğu eşleniğini verir. genellikle lenslerin keskinliğinin merkezden kenara azaldığı göz önüne alındığında aslında fena bir şey değildir, eğer uzun odak aralıklı lens kullanıyorsanız yine fena değildir lakin lensinize servet yatırdıysanız ve geniş açı ya da balık gözü lensleriniz de varsa çok fecidir. bir tür üreticinin tüketiciyi yolma/çarpma şekline odak olması durumudur.
  
  * oldukça karmaşık olan bu durumu basitçe anlatmak gerekirse: 35mm film boyutu için üretilmiş bir objektifin arka optik elemanının ürettiği dairesel görüntü alanına, 36*24mm boyutlu olan filmimiz köşeleriyle değer. aps-c boyutlu algılayıcılar da ise yaklaşık 24*16mm olan boyutlarıyla bu görüntü alanı içinde yüzmektedirler. bu fazladan oluşturulan görüntü algılayıcının üzerine düşürülemez ve elde edilen görüş açısı, aps-c nin full frame'e olan boyutuna oranından hesaplanır.
  örnek vermek gerekirse
  ff üzerinde 50mm odak uzunluğu 46 derecelik bir açı sağlarken
  aps-c üzerinde, canon olduğunu var sayarsak 80mm bir odak uzunluğuna ve yaklaşık 30 derecelik bir açıya sahip olacaktır.
  
  üreticiler buna da bir çözüm bulmuşlar ve aps-c için arka optik elemanının algılayıcıya köşelerden değecek şekilde görüntü oluşturacak objektifler üretmişlerdir. nikon için dx, canon için ef-s objektifler buna örnektir. fakat arka optik elemanın aps-c boyutlu algılayıcı için görüntü oluşturması bu objektiflerin ff üzerinde kullanıldığında görüntünün küçük gelmesine ve objektiflerin tam performansla kullanılamamasına neden olurlar.
  bir diğer üretici çakallığı da isimlendirmeden gelmektedir.
  örnek vermek gerekirse aps-c üzerinde çok kullanılan bir aralık olan 24-70mm'ye denk bir aralık elde etmek için 15-50mm adını verdikleri objektifler üretmektedirler, dx, ef-s ya da üretici artık her ne ad verdiyse bu objektifler aslında üzerlerinde yazan odak aralığının karşılığı açıları aps-c üzerinde oluşturmazlar.
  bu isim karmaşasına mazeretleri ise ff için üretilen objektiflerle aps-c objektiflerin karıştırılmasının önüne geçilmesidir.
  
  http://en.wikipedia.org/wiki/crop_factor
  http://www.nikonusa.com/…the-dx-and-fx-formats.html
• kıl bir olaydır. aldığınız lensin odak uzaklığını 1.6 ya da 1.5 ile çarpmanız gerekir, makinenizdeki değere göre değişir. yani elinizde bir canon ef-s 10-22mm f/3.5-4.5 usm var diyelim, makinenizde crop factor derdinden muzdarip. o lens size asla minimum 10 mm veremeyecek, 1.6 çarpan varsa, 16 mm göreceksinizdir. odak uzaklıkları büyüdükçe crop factor işi sıkıntı yaratır. canon ef 50mm f/1.8 ii ile yakından çekim yapmak işkence olur, çünkü 50 mm olan uzaklık size crop factor sebebiyle 80 mm olarak dönecektir. full frame makineler ise genelde pahalıdır, nikon'u bilmem, canon, eos x00d, x0d serilerinde hep crop factor kullanmıştır, hatta canon 7d gibi bir istisna bile vardır. full frame istiyorsanız 1d ve ya 5d serilerine bakmanız gerekir, onlar zaten profesyonel ve pahalı kameralardır. (bu serilerden birisinde de 1.3 crop factor vardı, tam full frame değil yani, hangisi hatırlayamadım.) ayrıca, canon'un ef-s lensleri crop factor makinelere özeldir, full frame ile kullanılmaz. yani zaten crop factor makinelere alacağınız lenslerde göreceğiniz değerler hüsrandır biraz...
  
  tamam, teknik kısıtlama, maliyet, şu bu falan ama insan cidden kazıklanmış gibi hissediyor. düşük maliyete daha uzak odak elde ediyoruz belki ama iso başarısı ve yakalanacak detaylardan feragat ediyoruz. ha, birde yakında poz veren 3-4 kişiyi 50 mm ile kadraja sığdıramayıp, geriye gidince, arkadaşlardan "aaaa hadi ama yaa, bi fotoğraf çekemediiiinnn!!!" gibi saçma salak lafları duyabiliyoruz, ayrı mesele. alem blackberry'dan iphone'dan çat diye çekmeye alışmış. crop factor falan ne bilsin.
• insanı full frame makine almaya yönelten boktan bir durumdur.
• crop factor dediginiz sey ne kameranin kac megapiksel oldugu ile alakalidir lensin odak uzunlugu ile. olay goruntulemeyi yapan sensorun buyuklugunden ibarettir. o kadar. nikon'lu croplu sensorlerinin full frame 35mmye orani 1.5tur, canon'unkiler 1.6.
  
  simdi eskiden bir lensin odak uzunlugu verildiginde insanlarin kafasinda o lensin ne kadarlik bir aciyi goruntuleyecegi belliydi cunku herkes 35mm film kullaniyordu. 24mm lens denildiginde cok genis aci, 300mm lens denildiginde uzak zoomlu lensten bahsedildigini herkes anliyordu. ya da adam eline 85mm lens aldiginda tam boy portre cekecekse, kisiden kac metre geriye acilmasi gerektigi az cok belliydi kafasinda.
  
  bu croplu makinelerde lenslerin odak uzunlugunda degisen birsey yok. yok 35 mm full frame lensi nikon croplu makineye takarsa o lens 50mm olur diyenler yalan soyluyor. lensin odak uzunlugu neyse odur. degisen gorus acisidir. croplu makinelerde sensor boyutu kuculdugunden daha dar gorus aciniz olur. lise 1 geometri dersinden benzer ucgenlerin oranlarini kullanalarak full frame lensin gorus acisi vs croplu makine gorus acisini hesaplayabilirsiniz. bu yuzden crop factoru biliyorsaniz ve lensin odak uzunlugu belliyse kafanizda az cok nasil bir aciyla cekim yapacaginizi hesaplayabilirsiniz.
  
  peki croplu makinelerde lens neleri etkiliyor? 1) isik yogunlugu, 2) odak derinligi.
  1) isik yogunlugu: piksel uzerine dusen isik yogunlugu sensorun boyutu ve piksel sayisiyla alakalidir. benzer pixel sayisina sahip full frame ve croplu sensorlerde full frame pikselleri daha buyuktur ve haliyle daha fazla isik toplayabilir. ornegin 24 megapixellik (6000x4000) full frame ve croplu makinalarimiz olsun. full frame'de bir pixel 6 mikrona 6 mikron iken croplu makinada 4 mikrona 4 mikrondur. insanlarin croplu makinada diyafram kuculur demelerinin sebebi bu. burada dikkat etmek gereken sey "benzer pixel sayisi" varsayimi. eger full frameli makina 24 degil de 54 megapixel (9000x6000) gibi olsaydi, iki makinanin pixel isik yogunlugu tamamen ayni olacakti. ornegin nikon d850 46 megapixel, nikon d500 20.5 megapiksel sensore sahiptir, hesaplamayi yaparsaniz full frame d850'nin isik yogunlugu acisindan d500'e gore bi avantaji yoktur.
  
  2) odak derinligi: simdi yukarida ne dedik, croplu makinada gorus acisi degisir dedik. 50 mm lensi croplu bi makinaya koydugunuzda 75mmlik bir lensin full frameli lensle ayni gorus acisina sahipsiniz. en basta odak derinligi olmak uzere geri kalan hersey 50mm'lik lensin ozellikleriyle ayni kalir. yani croplu makinada daha dar gorus acisi aldiniz diye elde edecegini bokeh daha kaliteli hale gelmez. eger birebir karsilastirma yapacaksaniz diyafram acikligini da crop faktoru ile carpmak gerekir. ornegin 50mm f2.8 croplu lensle bi fotograf cekin, yanina 75mm f4 full frame foto cekin ve koyup bir bakin, birbirine cok benzer iki bokeh gormeniz gerekir. tabi bu dunyanin sonu demek degil, resmi cektigini kisinin ya da kendi durduguz yeri degistirerek ayni tarz bokehyi iki kamerada da elde etmeniz mumkundur.
• crop factor ile bedavadan zoom' a sahip olabilirsiniz büyük bir balon. sensörün küçük olması vizorden gördüğünüz görüntünün - adı üzerinde - budanarak foto çekilmesi anlamına geliyor. 20mm lik full frame bir lens, 1.5 crop factor' lük bir makinede zoom yaptığından değil, full frame 30mm lik lensin ekrana düşürebildiği kadar geniş görüntüyü sensöre düşürebilmesi demek. full frame makinalerın sensör yoğunluğu daha yüksek olmasına rağmen crop factor' lü bir aynı makine ile aynı kabul edelim, 20mm' lik crop factor' lu görüntü zaten 20mm' lik full frame sensörün görüntü kapsamı içinde, bunu full frame çekilmiş bir fotoya bilgisayarda zoom yapıyor gibi düşünürseniz daha kolay anlayabilirsiniz. daha başka bir örnek - aynı kadrajı kıyaslamak için - full frame 30mm ile çekilen fotodaki kalite 20mm 1.5 crop' lu makinadan daha yüksektir, nedeni sensör büyük, dolayısı ise detay fazladır.