bugut yazıtı

• (bkz: #17833353)
• göktürklerin ikinci hakanı mukan kağan dönemini anlatır. soğdca yazılmış olan bu metin, aslında soğdların, türkler üzerinde nasıl bir etki yaptıklarının en açık delilidir. özellikle, bozkır egemenliğinin göktürk hanedanlığına geçtiği dönemlerde, bu etki en üst düzeye varmıştı. o dönemlerde, kağanlar yanlarında soğdlu danışmanlar bulundururdu. hatta, istemi yabgu'nun önce akhunlara^*, sonra sasanilere yaptığı seferler üzerinde soğdlu danışmanlarının etkisi büyüktür.
  
  kısacası, türkler^* soğdlarla yakın etkileşimde bulunmasıydı, belki de bugün türkçe konuşan topluluklara verilen türk isminin nedeni olan bu türk klanı^* , bu kadar baskın bir rolü türkçe konuşan topluluklar üzerinde sağlayamacaktı. yani şöyleki, bugün belki de türkçe konuşan tüm topluluklar^*, türk olarak değil de, atıyorum kırgız olarak adlandırılabilirdi.
• sogdça yazılan ve bir kaplumbağa üzerine konulmuş yüksek bir dikilitaştan oluşan türk yazıtı.
  
  ''türklerin budistliği bugut yazıtlarının doğrulamak istediği bir söylencedir. fakat bu yazıtlar ne kompozisyon ne üslup ne de cümle kuruluşlarıyla budist bir metnin özelliklerini taşımaktadır. söz dağarcığı çok açık biçimde mazdeist söz dağarcığıdır. yazıtın bulunduğu mezar anıtı tamamen türk çoktanrıcılığının izlerini taşır.''
• *ı. göktürk dönemine ait en eski yazıttır.
  *mukan kağanın mezat taşıdır, ilk 4 göktürk kağanını anlatır.
  *581 yılında dikilmiştir.
  *3 yüzü soğdca, 1 yüzü sanskritçedir.
  *orhun yazıtları gibi kaplumbağa kaide üzerine oturtulmuştur,göktürklerin türeyiş efsanesini anlatan başı kurt ayakları insan şeklinde kabartma vardır..
• bildiğim kadarıyla birinci göktürk kağanlığı döneminde günümüzde moğolistan'da orkun yazıtları gibi kaplumbağa kaide üzerine dikilmiş soğça türk yazıtıdır. yanlış anımsamıyorsam bu yazıtta devletin kurucusu bumin kağan'ın ang töreni ile ruhunun çağırıldığı, kendisiyle konuşulduğu, bir maniheist ya da budist(aklımda kalmamış) tapınak yapma önerisi aldıkları yazılıdır. daha fazla yazmak isterdim ancak yazıtın içeriği ile ilgili pek az şey biliyorum ne yazık ki.
• şu ana kadar tespit edilebildiği kadarıyla günümüze orijinal hâliyle ulaşıp da türk adının geçtiği en eski yazılı belge bugut yazıtı'dır. kelime yazıtta tr-’wkt (türkler) şeklinde geçmektedir. m.s 581 ya da 582 yıllarında.
• bugut, geyik anlamına geliyormuş.^* taspar kağan döneminde budizm etkisiyle dikilmiş. geyik buda'nın kutsal hayvanı imiş. yazıta bakıldığında kaplumbağa kaidesi üzerine oturtulmuş olduğu görülüyor.
  
  kaplumbağa neden seçilmiş olabilir diye baktığımda; evini sırtında taşıyan kaplumbağa türk inancında uğurlu ve kutsal olarak görülüyor çünkü devletin gücünü, koruyuculuğu, ölümsüzlüğü, bilgeliği, mutluluğu, azmi, simgeliyormuş.