• britanya'nın ab'den çıkması.
  • guardian'ın hakkında şöyle kapsamlı bir makale yayınladığı hede.

    david cameron, 2015 seçimini kazanmaları* halinde 2017'de bir referandum gerçekleştireceklerini vaat etmiştir.
  • http://politikaakademisi.org/…nty-over-alternative/
  • muhafazakâr partinin 2015 seçimlerini tekrar kazanması ile birlikte david cameron'un seçim öncesinde verdiği sözü tutup 2017'de bir referandum düzenlemesi bekleniyor. yani, "ayrılık" yönünde 2017 yılında bir karar alınması olası.

    tanım: britanya'nın ab'den çıkışına ilişkin kısaltma.
  • birleşik krallık ab’den çıkacak mı?

    ülkede geçtiğimiz günlerde yapılan genel seçimleri 2017 yılında birleşik krallık’ın avrupa birliği üyeliğini referanduma götürmeyi vaat eden muhafazakar parti’nin kazanmasının ardından, ingiltere’de en önemli gündem maddesini ab ile olan ilişkiler ve birlikten çıkılıp çıkılmayacağı (popüler ifadeyle brexit) tartışmaları oluşturuyor. genel seçim sonuçları dikkatle incelendiğinde; ab yanlısı işçi partisi ve liberal demokrat parti’nin ciddi oy kaybına uğradığı, ab karşıtı ukıp ve ab’ye kuşkuyla yaklaşan muhafazakar parti’nin ise oylarını arttırdığı görülüyor. bu durum da dikkate alınırsa, birleşik krallık’ın ab’den ayrılması senaryosu, artık fantastik bir ihtimal olmaktan ziyade ciddi bir politika alternatifi haline gelmiş durumda. her ne kadar başbakan david cameron bu konuda seçmenleri yönlendirici sert bir tavır ortaya koymasa da, son dönemde ab politikalarına karşı geliştirdiği itirazlar ve üyeliği referanduma sunacağını açıklaması, cameron’ın da “demir leydi” lakaplı eski muhafazakar başbakan margaret thatcher’a benzer şekilde büyük bir ab hayranı olmadığını gösteriyor. bu yazıda birleşik krallık’ın ab’den ayrılmak istemesinin nedenlerini ve olası ayrılığın ülke ekonomisi ve siyasetindeki etkilerini farklı kaynaklardan derleyerek sizler için özetlemeye çalışacağım.

    birleşik krallık’ın ab üyeliği konusundaki isteksizliğinin ilk önemli sebebi, birleşik krallık’ın bu yeni dönemde dünya siyasetinde üstlenmek istediği rolle alakalıdır. 1962 yılında dönemin abd savunma bakanı dean acheson, birleşik krallık’ı “bir imparatorluğu kaybetmiş ve yeni bir rol arayan bir ülke” olarak tanımlamıştı.[1] hakikaten acheson’ı doğrular şekilde, soğuk savaş döneminde birleşik krallık, ab ile abd’yi özellikle sovyetler birliği’ne yönelik güvenlik politikaları ekseninde uyumlu hale getiren ve aradaki bağlantıyı kuran kilit ülke olarak yeni ve önemli bir rol üstlenmiş ve dahası 1973 yılında fransa’nın yıllar süren (1961-1967) “boş sandalye” politikasını aşarak, ab’ye (o dönemde aet) tam üye olan bir ülke haline gelmişti. bu yeni rol, büyük bir imparatorluk sahibi olmak kadar olmasa da, ingilizleri ve birleşik krallık’ı önemli ölçüde tatmin edebilmiş ve özgüvenini yerine getirmiştir. soğuk savaş dönemi boyunca ingiltere bu rolü benimsemiş ve bu konuda başarılı bir performans göstermiştir. ancak soğuk savaş’ın sona ermesi ve almanya ve fransa’nın, son yıllarda kendi içlerinde uyumlu bir ikili olarak ab çatısı altında abd ve ingiltere’nin politikalarıyla örtüşmeyen bazı angajmanlar içerisine girmesi[2], jeopolitik düzlemde ingiltere’nin ab üyeliğini sorunlu bir hale getirmektedir. ab içerisinde almanya’nın ekonomik hakimiyetini kabul ettirmesi ve siyasal liderliğin de birlik içerisinde almanya ve fransa arasında paylaşılıyor gibi bir görüntü vermesi, ingiltere’nin bu konudaki isteksizliğini daha da üst boyutlara taşımaktadır. nitekim 200-300 yıl kadar dünyayı tek başına yönetmiş bir imparatorluğun mirasçısı olan ingiltere, küçük avrupa kıtası içerisinde yer alan ab’nin işleyişinde bile arka planda kalmayı içine sindirememektedir. ilginç bir şekilde almanya ve fransa da, ingiltere’nin bu tavrını destekler gibi gözükmektedir. fransa dışişleri bakanı laurent fabius’un bir süre önce “ingilizleri ab’den kırmızı halı ile uğurlayacakları”nı kaydeden açıklaması, bu noktada son derece önemlidir.[3] zaten birleşik krallık’a ab içerisinde abd’nin “truva atı” olarak bakıldığı iddiası da halen akıllardadır.[4] dolayısıyla, birleşik krallık için ab’den ayrı ve abd ile uyumlu bir şekilde orta doğu’da ve diğer bazı bölgelerde daha aktif roller üstlenmek, bu yeni dönemde daha cazip bir rol haline gelebilir. bu durum, ab içerisinde güçlerini konsolide etmek isteyen fransa ve almanya’nın çizgisiyle de desteklenebilir. aslında 11 eylül saldırıları sonrasında tony blair döneminde de ingiltere buna benzer bir rolü abd ile beraber üstlenmeyi denemiş, ancak bu ilk deneme başarısızlıkla sonuçlanmıştır.[5] bunun temel nedeni ise, ingiltere’nin uzun yıllardır savaş deneyiminden yoksun bir ülke olması ve ırak savaşı’nın “saddam hüseyin’in elinde kitle imha silahlarının olduğu” şeklindeki bir yalan üzerine kurulu olması nedeniyle dünya kamuoyundan yeterince destek bulamamasıdır. ayrıca tony blair’in sol bir lider olarak askeri-güvenlik politikalarına ağırlık vermesi de, ingiliz halkında ve dünyadaki sol hareketlerde kendisine karşı ciddi bir tepki oluşturmuştur. oysa şimdi iktidarda muhafazakar bir başbakan vardır ve orta doğu’da ışid terörünün yarattığı infial, her türlü askeri müdahaleyi sempatik hale getirmektedir. bu yüzden, bu yeni dönemde ingiltere bu yöndeki politikalarında ısrarcı olursa, blair dönemine kıyasla çok daha başarılı olabilir ve dünya kamuoyundan da daha fazla destek alabilir. ancak bu noktada düşman tanımlaması doğru yapılmalı ve ışid gibi terör örgütleriyle mücadele ön plana çıkarılmalıdır.

    ingiltere’nin ab üyeliği konusundaki çekincelerinin ikinci önemli nedeni ise ekonomiktir. “ingiltere, avro bölgesi’ni tehdit eden finansal risklerin kendisini de etkilemesinden ve mali istikrarsızlığın büyümesinden endişe etmektedir. ingilizler, avro bölgesi’nde yer almamakta ve bağımsız bir finans merkezi olarak varlığını sürdürmektedir. ancak avro bölgesi’ndeki krizin yan etkileri giderek artan bir şekilde ingiltere’yi tehdit etmektedir.”[6] oysa başbakan david cameron, ab’nin iyi bir mali yapılanma çerçevesinde avro bölgesinde yer almayan ülkelere de finansal güvence tanımasını istemektedir. ab’nin üretim düzeyinin sürekli olarak düşmesi ve bu üretimin almanya’ya bağımlı olması da, bu noktada ingilizlerin bir diğer çekincesi olarak görülmelidir.[7] nitekim muhafazakar parti’den ukıp’e geçen bir milletvekili olan mark reckless, avro (euro) bölgesinde yaşanan sorunlar, gelişen piyasaların başarıları ve abd ekonomisinin ab’ye kıyasla göreceli olarak istikrarı dikkate alındığında, ingiltere’nin ab’den ayrılmasının daha doğru bir strateji olduğunu savunmaktadır.[8] ancak ab’den özel ve avantajlı bir anlaşma yapılmadan çıkılması durumunda, ingiltere’nin kıta avrupası’ndaki pazarı tamamen fransa ve almanya’ya kaybetmesi gibi bir risk gündeme gelecektir. hatta ab’den çıkılması durumunda, ülkede 2008 ekonomik krizine benzer bir kriz yaşanacağını ve ekonominin yüzde 9,5 oranında küçüleceğini ileri süren bazı felaket senaryoları da bulunmaktadır.[9] şu bir gerçektir ki, ingiltere halen dış ticaretinin yüzde 45’ini ab ülkelerine yapmaktadır.[10] deutsche welle’nin bir haberine göre ise bu yüzde 50’nin üzerindedir.[11] bu pazarlara ingiliz firmaları ve mallarının ekstra vergiler ödeyerek girmesi ise, brexit durumunda birleşik krallık için dezavantajlı olacaktır. londra merkezli center for european reform (cer) isimli araştırma kuruluşunun bulgularına göre; ingiltere’deki doğrudan yabancı yatırım stokunun yüzde 50’si ab menşelidir ve ingiltere bankalarının euro bölgesindeki varlıkları, abd’deki varlıklarından yüzde 70 daha fazladır.[12] lakin, bu olumsuz bulgulara rağmen[13], ingiltere’nin zengin ama küçük avrupa pazarı yerine, zaten bir ölçüde etkili olduğu hindistan ve çin gibi devasa pazarlara girebilmesi durumunda, bu kaybın etkileri hiç de fazla olmayabilir. nitekim bir süre önce birleşik krallık, çin halk cumhuriyeti’nin liderliğini yaptığı asya altyapı yatırım kalkınma bankası’na üye olma kararı almıştır ve abd’den gelen eleştirilere rağmen bu üyeliği gerçekleştirmiştir.[14] ayrıca, ab bütçesine en çok katkı veren ülkelerden birinin ingiltere olduğu ve bu paranın artık ülkede kalacağı da düşünülürse, felaket senaryoları daha da geçersiz hale gelmektedir.[15] eski başbakanlardan gordon brown’ın ab’den ayrılmayı “kuzey kore” seçeneğine benzetmesi ise, son derece özgüvensiz ve abartılı bir yaklaşımdır. nitekim ab’den çıkış halinde bile, ab ile özel bir anlaşma ile serbest ticaretin devam etmesi garanti altına alınabilir ve böylelikle olumsuz etkiler kolaylıkla atlatılabilir. dahası, yeni pazarlara giriş anlamında da daha büyük bir serbesti elde edecek olan birleşik krallık, her iki açıdan da avantaj sağlamış olur. aynı durum, avrupa ülkelerine turizm için serbest geçiş anlamında da kolaylıkla düzenlenebilir. tabii ki, bu noktada birleşik krallık’ın abd-ab ekonomik bütünleşmesini öngören transatlantik yatırım ve işbirliği anlaşması ve abd’nin japonya ve diğer uzak asya ülkeleriyle ekonomik bütünleşmesini öngören transpasifik yatırım ve işbirliği anlaşması gibi yeni oluşan ekonomik havzalara da dahil olacak şekilde bir “çıkış” gerçekleştirmesi gerekmektedir. ancak bunun için, böyle esnek düşünebilme yetisi ve müzakere becerisi gereklidir.

    birleşik krallık’ın ab’den ayrılmak istemesinin üçüncü bir nedeni ise kültürel ve psikolojiktir. daha önce bahsettiğim şekilde, ab içerisinde almanya-fransa ekseninin liderliği, ingilizleri psikolojik olarak yeterince mutlu etmemekte ve onların büyüklük duygusunu yeterince alevlendirmemektedir. kültürel olarak da ingilizlerin “avrupalı” gibi bir yapay üst kimlikten ziyade kendilerini “ingiliz”, “britanyalı”, “kraliçe’nin çocukları” gibi birleştirici bir kimlikle ifade etmek istediği ortadadır. ancak ab’den ayrılmanın bir olumsuz etkisi, adadaki kültürel çeşitlilik ve zenginliğin azalacak olması ve milliyetçi ve içe kapanmacı sağ akımların güçlenme ihtimalidir.[16] ancak bu da, kanımca hatalı bir yaklaşımdır. ingiltere, zaten ağırlıkla eski koloni ülkelerinden gelen milyonlarca yabancı kökenli vatandaşa ve çalışana sahip olan bir ülkedir ve kendi içerisinde çoğulculuğa fazlasıyla sahiptir. unutulmamalıdır ki; britanyalı kimliğinin avrupalı kimliğinden farklı olarak yeniden inşa edilmesi/güçlendirilmesi, sanılanın aksine kuzey irlanda, galler ve özellikle iskoçya’daki alt kimlikleri ve ayrılıkçı akımları da zayıflatabilir. buna ek olarak, ab’nin federal yapısı içerisinde giderek zayıflayan ingiliz devleti, böylelikle kendisini yeniden güçlü bir konuma getirebilir. bu nedenle ingiltere için ab’den ayrılma seçeneği hiç de küçümsenecek bir ihtimal değildir.

    ancak bütün bu faktörlerin yanında, ingiltere’nin ab’den ayrılma kartını bazı politik gerekçelerle ve şu an için daha çok bir şantaj unsuru olarak kullandığı da bir gerçektir. zira bu şekilde hem başbakan cameron iç politikada ukıp’in büyük bir çıkış gerçekleştirmesini engellemekte ve milliyetçi oyları partisinde konsolide etmekte, hem de ab ile olan müzakerelerde bazı imtiyazlar koparabilmeyi ummaktadır. jean-claude juncker’in seçilmesi örneğinde sonuçsuz kalan bu şantajlar, ilerleyen dönemde daha etkili bir şekilde kullanılabilir. ingiltere’nin bu yaptığı ise kesinlikle ayıplanmamalıdır. zira güney kıbrıs rum yönetimi ve yunanistan gibi çok daha küçük ülkelerin bile türkiye ile ilişkiler, türkiye’nin ab üyeliği ve kıbrıs sorunu gibi konularda ab’yi rehin aldığı düşünülürse, birleşik krallık gibi güçlü bir devletin bu unsurları devreye sokması haklı ve yerindedir.

    son olarak, birleşik krallık’ın ab’den çıkışı giderek güçlenen bir ihtimal olmasına karşın, bu senaryonun gerçekleşmesi konusunda doğrudan etkili olabilecek bazı faktörler henüz netleşmiş değildir. bu faktörler ise; bu konuya yön verme potansiyeli olan amerika birleşik devletleri’nin tavrı (cumhuriyetçi bir iktidarda bu yönde daha güçlü bir destek gelebilir), almanya ve fransa’nın ab’nin zayıflamaması adına ingiltere’ye sunabilecekleri bazı siyasi ve ekonomik imtiyazlar ve tabii ki son tahlilde ingiliz halkının referandum aşamasında vereceği yanıt olacaktır.

    yrd. doç. dr. ozan örmeci

    [1] ıqbal, jawad (2015), “does the uk remain a world power?”, bbc, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://www.bbc.com/news/uk-32317703.

    [2] bu noktada, ikinci körfez savaşı öncesinde bu iki ülkede (almanya ve fransa) gelişen abd’deki cumhuriyetçi george w. bush yönetimine karşıt ve saddam hüseyin yanlısı güçlü tavırlar akla gelebilir. bu çizgiyi takip eden gerhard schröder ve jacques chirac, ilerleyen yıllarda siyaset sahnesinden tasfiye olmuşlardır.

    [3] tüysüzoğlu, göktürk (2013), “ingiltere ab’den kopuyor mu?”, uluslararası politika akademisi, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://politikaakademisi.org/…ere-abden-kopuyor-mu/

    [4] son yıllarda birleşik krallık, ab’nin ortak bir dış politika geliştirmesine engel olmak konusunda büyük gayret göstermiştir. bakınız; le corre, philippe (2015), “questions about britain’s international leadership”, brookings, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://www.brookings.edu/…0015020149101us0001-0507.

    [5] ıqbal, jawad (2015), “does the uk remain a world power?”, bbc, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://www.bbc.com/news/uk-32317703.

    [6] tüysüzoğlu, göktürk (2013), “ingiltere ab’den kopuyor mu?”, uluslararası politika akademisi, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://politikaakademisi.org/…ere-abden-kopuyor-mu/

    [7] örmeci, ozan (2013), “david cameron’ın tehlikeli oyunu”, uluslararası politika akademisi, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://politikaakademisi.org/…onin-tehlikeli-oyunu/

    [8] preston, alex (2015), “what would happen if britain left the eu?”, the guardian, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://www.theguardian.com/…u-consequences-of-exit.

    [9] preston, alex (2015), “what would happen if britain left the eu?”, the guardian, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://www.theguardian.com/…u-consequences-of-exit.

    [10] white, michael & elliott, larry & higgins, charlotte (2014), “what if britain left the eu?”, the guardian, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://www.theguardian.com/…litics-economy-culture.

    [11] “what would happen if britain left the eu?”, deutsche welle, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://www.dw.de/…-britain-left-the-eu/av-17729903.

    [12] kutlay, mustafa (2014), “mustafa kutlay: ingiltere ab’den ayrılırsa ne olur?”, uluslararası politika akademisi, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://politikaakademisi.org/…en-ayrilirsa-ne-olur/

    [13] ab üyeliğini destekleyen bir rapor için; http://www.cer.org.uk/…sperity_29april15-11008.pdf.

    [14] “us anger at britain joining chinese-led investment bank aııb”, the guardian, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://www.theguardian.com/…rt-of-chinese-led-bank.

    [15] ingiltere’nin 2014-2020 döneminde ab bütçesine yapacağı net katkı gsyh’sinin yıllık yüzde 0,5’ine denk geliyor. bakınız; kutlay, mustafa (2014), “mustafa kutlay: ingiltere ab’den ayrılırsa ne olur?”, uluslararası politika akademisi, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://politikaakademisi.org/…en-ayrilirsa-ne-olur/

    [16] white, michael & elliott, larry & higgins, charlotte (2014), “what if britain left the eu?”, the guardian, erişim tarihi: 02.06.2015, erişim adresi: http://www.theguardian.com/…litics-economy-culture.

    kaynak: http://politikaakademisi.org/…lik-abden-cikacak-mi/
  • kamuran* efendi son seçimlerde tek başına iktidara geleceklerini aklına bile getirmediğinden tek başına iktidar olursa referandum yapma sözünü bir seçim vaadi olarak yapmıştı. şimdi nasıl kıvırtacağını düşünüyor, bu nedenle yakında rte yi bile ziyaret ederse şaşırılmamalıdır.
  • almanya'nın bakışı için; http://www.huffingtonpost.co.uk/…ion_b_7593110.html
  • diğer ab üyesi ülkelerin bu konuya bakışlarına dair faydalı bir dosya; http://www.telegraph.co.uk/…t-britains-demands.html
  • gerçekleşmesi ihtimaline karşı çifte pasaport başvurularında patlama yaratan en güzel ayrılık. bu çok sayıdaki başvurular, hem ingiltere'de çalışan avrupalılar, hem de avrupa'da yaşayan ingilizlerden geliyormuş.

    http://www.theguardian.com/…ropean-union-referendum
  • güncel bir haber; https://www.youtube.com/watch?v=58oauqjcuhi
hesabın var mı? giriş yap