bahri hazer

• (bkz: cort vazmi)
• nazım hikmet ran'ın, "kerem gibi" ve "salkım söğüt" şiirlerindeki gibi yine kendini aştığı mükemmel şiiri. bir kez olsun nazım'ın kendi sesinden dinleyip de ahengi yakalamak gerekir.
• bir nazım hikmet şiiri:
  
  bahri hazer
  
  ufuklardan ufuklara
  ordu ordu köpüklü mor dalgalar koşuyordu;
  hazer rüzgârların dilini konuşuyor balam,
  konuşup coşuyordu!
  kim demiş "çört vazmi!"
  hazer ölü bir göle benzer!
  uçsuz bucaksız başı boş tuzlu bir sudur hazer!
  hazerde dost gezer, e.....y!..
  düşman gezer!
  
  dalga bir dağdır
  kayık bir geyik!
  dalga bir kuyu
  kayık bir kova!
  çıkıyor kayık
  iniyor kayık,
  devrilen
  bir atın
  sırtından inip,
  şahlanan
  bir ata
  biniyor kayık!
  
  ve türkmen kayıkçı
  dümenin yanına bağdaş kurup oturmuş.
  başında kocaman kara bir papak;
  bu papak değil :
  tüylü bir koyunu karnından yarıp
  geçirmiş başına!
  koyunun tüyleri düşmüş kaşına!
  
  çıkıyor kayık
  iniyor kayık
  
  ve kayıkçı
  "türkmenistanlı bir buda heykeli" gibi
  dümenin yanına bağdaş kurup oturmuş,
  fakat, sanma ki hazerin karşısında elpençe divan durmuş!
  o bir buda heykelinin
  taştan sükûnu gibi kendinden emin
  dümenin yanına bağdaş kurup oturmuş.
  
  bakmıyor
  kayığa
  sarılan
  sulara!
  bakmıyor
  çatlayıp
  yarılan
  sulara!
  
  çıkıyor kayık
  iniyor kayık ,
  devrilen
  bir atın
  sırtından inip
  şahlanan
  bir ata
  biniyor kayık!
  
  - yaman esiyor be karayel yaman!
  sakın özünü hazerin hilesinden aman!
  aman oyun oynamasın sana rüzgâr!
  
  - aldırma anam ne çıkar?
  ne çıkar
  kudurtsun
  karayel
  suları,
  hazerde doğanın
  hazerdir mezarı!
  
  çıkıyor kayık
  iniyor kayık
  çıkıyor ka...
  iniyor ka...
  çık...
  in...
  çık ...
• nazım hikmet'in birçok şiirinde olduğu gibi içeriği ve izleği(tema) sözcüklerin, seslerin ustaca kullanımıyla ilmek ilmek ördüğü şiiridir. hazar gölünü anlatır. ikilemeler ve ses tekrarları müzikaliteyi artırmıştır. "ufuklardan ufuklara, ordu ordu". eylemleri ile hazar'ın devinimi, sürekliliği vurgulanır: "koşuyordu, konuşup coşuyordu..." . "uçsuz bucaksız başı boş tuzlu bir sudur hazer!" dizesindeki sert sessizlerin tekrarı hazar'ın sert rüzgarlarını vermekte zorlanmaz. "ç, s" sertlerinin sözcüklerde ve dizedeki tartımı dikkat çekicidir.
  "dalga bir dağdır
  kayık bir geyik!
  dalga bir kuyu
  kayık bir kova!
  çıkıyor kayık
  iniyor kayık,
  devrilen
  bir atın
  sırtından inip,
  şahlanan
  bir ata
  biniyor kayık!"
  yukarıdaki dizelerde dalgalı hırçın bir denizdeki kayığın bir ceviz kabuğu gibi nasıl savrulduğu benzetmelerle, ulaçlarla verilmiş. kısa dizeler, ulamalarla cümleler dizlere dağıtılmış. "devrilen biratın sırtındaninip, şahlananan birata" biçiminde okunduğunda devinim hissedilir.
  hazar'ın hırçınlığına meydan okuyan türkmen balıkçının hazar ile rüzgar ile savaşı asıl anlatılandır:
  
  "ve kayıkçı
  "türkmenistanlı bir buda heykeli" gibi
  dümenin yanına bağdaş kurup oturmuş,
  fakat, sanma ki hazerin karşısında elpençe divan durmuş!
  o bir buda heykelinin
  taştan sükûnu gibi kendinden emin
  dümenin yanına bağdaş kurup oturmuş."
  
  "aman oyun oynamasın sana rüzgâr!
  
  - aldırma anam ne çıkar?
  ne çıkar
  kudurtsun
  karayel
  suları,
  hazerde doğanın
  hazerdir mezarı!"
  bölümünün son iki dizesinde doğduğu toprakta bildiği işi yaparken ölmeyi, " aldırma anam ne çıkar?" dizesiyle desteklemiş.
  
  "hazerde doğanın
  hazerdir mezarı!" dizelerindeki "hazer ve mezar sözcüklerindeki ses benzerlikleri; doğmak ile ölmek karşıtlığında anlam ile bağdaştırmıştır. mezar olan hazar aynı zamanda yaşamın da kaynağıdır balıkçıya.
  şiirin son bölümü yaşamın sonsuzluğuna, devinimin sürekliliğine vurgudur. uzaklaşma, gözden yitme de belki:
  "çıkıyor kayık
  iniyor kayık
  çıkıyor ka...
  iniyor ka...
  çık...
  in...
  çık ..."
  şiirin tümü bir daha; nazım'a bizden olsun:
  
  bahri hazer
  
  ufuklardan ufuklara
  ordu ordu köpüklü mor dalgalar koşuyordu;
  hazer rüzgârların dilini konuşuyor balam,
  konuşup coşuyordu!
  kim demiş "çört vazmi!"
  hazer ölü bir göle benzer!
  uçsuz bucaksız başı boş tuzlu bir sudur hazer!
  hazerde dost gezer, e.....y!..
  düşman gezer!
  
  dalga bir dağdır
  kayık bir geyik!
  dalga bir kuyu
  kayık bir kova!
  çıkıyor kayık
  iniyor kayık,
  devrilen
  bir atın
  sırtından inip,
  şahlanan
  bir ata
  biniyor kayık!
  
  ve türkmen kayıkçı
  dümenin yanına bağdaş kurup oturmuş.
  başında kocaman kara bir papak;
  bu papak değil :
  tüylü bir koyunu karnından yarıp
  geçirmiş başına!
  koyunun tüyleri düşmüş kaşına!
  
  çıkıyor kayık
  iniyor kayık
  
  ve kayıkçı
  "türkmenistanlı bir buda heykeli" gibi
  dümenin yanına bağdaş kurup oturmuş,
  fakat, sanma ki hazerin karşısında elpençe divan durmuş!
  o bir buda heykelinin
  taştan sükûnu gibi kendinden emin
  dümenin yanına bağdaş kurup oturmuş.
  
  bakmıyor
  kayığa
  sarılan
  sulara!
  bakmıyor
  çatlayıp
  yarılan
  sulara!
  
  çıkıyor kayık
  iniyor kayık ,
  devrilen
  bir atın
  sırtından inip
  şahlanan
  bir ata
  biniyor kayık!
  
  - yaman esiyor be karayel yaman!
  sakın özünü hazerin hilesinden aman!
  aman oyun oynamasın sana rüzgâr!
  
  - aldırma anam ne çıkar?
  ne çıkar
  kudurtsun
  karayel
  suları,
  hazerde doğanın
  hazerdir mezarı!
  
  çıkıyor kayık
  iniyor kayık
  çıkıyor ka...
  iniyor ka...
  çık...
  in...
  çık ...
  nazım hikmet
• http://www.youtube.com/watch?v=mjd1qlngmvc
• fuat sakanin yorumu da bu linkte;
  
  http://www.youtube.com/watch?v=mkgk2ze_0xq
• can bonomonun bulunmam gerekisimli albümün de yer alan şarkı
• can bonomo'nun bulunmam gerek albümündeki sıkı şarkılardan biri. bir dizesiyle nazım'a da selam yollamıştır ayrıca.
  
  buyursunlar;
  
  http://www.youtube.com/watch?v=zc5ebkd0ap8
• can bonomo'nun zorunlu osmanlıca derslerine destek olmak için yaptığı şarkı
  şaka bir yana çoğu insanı nazımın bu şiiriyle tanışmasına vesile olmuştur sağolsun
• zannımca tek albümleri olan uzun yağmurlardan sonra isimli kasetlerinde seyir defteri'nin de naif bir bestesi bulunmaktadır bu şiir için. dinlemek için