arjantin konfederasyonu

• 1831 ile 1861 arasında yaşayan bugünkü arjantin'in atası olan devlet. bu konfederasyonun resmi bir devlet başkanı yoktu. eyaletler bir bütün olarak hareket etmişler, bir birlik oluşturmuşlar ama resmi bir devlet yapılanması eksik kalmıştır. bunun sebebi, eyaletler arası güç kavgalarıdır. devletin niteliği (üniter ya da federal), teşkilatlanması gibi problemler yüzünden tam anlamıyla bir güç oluşturamadılar. yaşanan iç savaşta paraguay ve uruguay bağımsızlıklarını kazanarak kendi yollarına devam ettiler (bkz: arjantin iç savaşı/@eachart muller).
  
  yine de bu konfederasyon sırasında buenos aires eyaleti diğerlerini domine etmeyi başarmıştır. öyle ki buenos aires valisi diplomatik ilişkileri diğer eyaletler adına da yürütebiliyordu. ekonomik güç de buenos aires'te olduğu için fiilen (de facto) başkan buenos aires valisi oluyordu. dönemin en önemli siyasi ve askeri figürü tartışmasız juan manuel de rosas'tır. zengin bir aileden gelen rosas, kendi başına da servetine servet katmayı başarmış ve modern arjantin'in kurulmasında başat bir rol oynamış birisidir. oldukça hırslı birisi olan rosas için ayıca bir girdi yazacağım.
  
  bu dönemin en önemli olayları ingiltere ve fransa'nın 1845 ve 1850 yılları arasında beş yıla yakın süren ekonomik amaçlı deniz blokajı ve buenos aires ile diğer eyaletler arasında yaşanan savaşlardır. ingiltere ve fransa bu bölgede arjantin etkisini kırmak ve kendi malları için daha büyük bir pazar elde edebilmek için deniz blokajı kurmuşlardır ama arjantin taviz vermeyince, maliyetli bir operasyon olmaya başlayan blokajı beş yıl sonra kaldırmışlardır. ancak buenos aires'in diğer eyaletleri domine etmesi, santa fe eyaleti valisi general justo jose de urquiza önderliğinde juan manuel de rosas hegemonyasına karşı bir askeri hareketliliğin doğmasına neden olmuştur.
  
  uruguay ve brezilya da urquiza'ya destek olmuş ve eyaletler önce buenos aires'in etkinliğin kısıtlayan, federalist bir yaklaşımla bir devlet yapılanması öngören san nicolas sözleşmesini imzalamışlar ama bunu buenos aires'e dikte edememişlerdi. daha sonra buenos aires'e karşı general urquiza'ya yetki verilmiş ve buenos aires bir dizi savaşın ardından yenilmiştir (aslında daha karışık; önce juan manuel de rosas hükümetine karşı bir darbe girişimi var, tutmayınca buenos aires şehri kuşatılıyor ve en son bugünkü buenos aires şehri yakınlarında bir meydan muharebesi gerçekleşiyor. fazla uzatmamak için kısa kestim). ancak bu sefer de 1852 yılında kendi başına bir cumhuriyet kurmuşlar ve konfederasyondan ayrıldıklarını ilan etmişlerdir. buenos aires devleti ya da o zamanki adıyla estado de buenos ayres (yazım hatası yok) arjantin tarafından hiç bir zaman tanınmamıştır ve ancak on yıl kadar bağımsız kalabilmiş, yine bir dizi savaşın ardından 1861'de tekrar arjantin'in bir parçası olmuş ve modern arjantin kurulmuştur.
  
  bu dönemde general justo jose de urquiza önderliğindeki birlikçiler ve bartolome mitre (o zaman buenos aires valisi ve devlet başkanı, sonradan birleşik arjantin cumhuriyeti'nin başkanı) önderliğindeki ayrılıkçılar arasında geçen savaşlardan belli başlıları ve tarihleri şöyledir:
  
  caseros savaşı (batalla de caseros) - 1852
  cepeda savaşı (batalla de cepeda) - 1859 (aynı adla 1820'de gerçekleşen bir savaş daha vardır)
  pavon savaşı (batalla de pavon) - 1861
  
  önemli bir not: buenos airesliler kendilerini hep diğerlerinden ayrı tutarlar. bugün bile öyledir. porteños (limanlılar) olarak anılırlar ve taşrayla hep problemlilerdir. arjantin'de buenos aires harici her yer taşradır diyebiliriz.
  
  tema: (bkz: latin amerika tarihi)