ager publicus

• roma imparatorluğu'nda devlete ait olan arazi demektir.
• roma devleti'nde düşmanlar ile savaş sonucu veya ihanet eden müttefiklerden alınan topraklara verilen isimdir. halk toprakları olarak türkçe'ye çevrilebilir.
  
  m.ö. beşinci yy.'da ortaya çıkmasından itibaren tartışmalı bir statüde olan toprakların halkın olması gerekiyordu. ancak bu durum patriciler tarafından istismar edildi. m.ö. 367 yılında iki tribunus plebis -gaius licinius stolo ve lucius sextius sextinus lateranus- bir kişinin elinde tutabileceği veya kullanabileceği toprak alanında kısıtlama getiren bir kanunu uygulamaya koydurdular. "licinio-sextian laws of 367 bc" olarak da adlandırılan bu kanuna göre bir vatandaş elinde en fazla 500 iugera veya 1,32 km^2 veya 325 dönüm toprak tutabilirdi.
  
  m.ö. 225 yılında gallia cisalpina, telamon savaşı sonucu tümüyle ele geçirilince ager publicus miktarında da büyük bir artış oldu. bu topraklar çoğu zaman yeni latin kolonicilere veya küçük toprak sahiplerine verildi.
  
  güney italya toprakları devlete katıldığında bu topraklar büyük oranda ager publicus olarak kaldı. çoğunluğu zengin vatandaşlara -genellikle m.ö. 337 yılındaki kanuna uygunsuzluk olacak şekilde büyük miktarlarda- dağıtıldı. bu dağıtım, resmiyette bir kira karşılığı verilse de bu kiralar alınmadı. zengin vatandaşlar da aldıkları toprakları pleblere kiralardı.
  
  m.ö. 133 tribunus plebis olan tiberius sempronius gracchus, licinio-sextian kanunlarını tekrar yürürlüğe koymaya çalıştı. benzer bir girişim, kardeşi gaius sempronius gracchus tarafından m.ö. 123 yılında gerçekleşti ancak ölümü sebebiyle başarısız oldu.
  
  imparatorluk zamanında bu tip toprakların büyük bir çoğunluğu savaş generallerine verildi. bu toprakların hakları imparatorun olsa da de facto mülkiyet özel teşebbüsün elindeydi.