adana görüşmesi

• (bkz: yenice tren istasyonu)
• 30 ocak-1 şubat 1943 tarihleri arasında,dönemin ingiltere başkanı winston churchill ile türkiye cumhurbaşkanı ismet inönü ve başbakan tevfik saracoğlu arasında gerçekleştirilen görüşmelerdir.
  konferansın amacı,türkiye'nin en geç 1943 yılı sonuna kadar savaşa katılımını sağlamaktı.
  türkiye savaşa katılması konusundaki bu baskılara iki temel argümanla yanıt vermiştir.bunlardan ilki türkiye'nin;almanyanın yenilmesiyle birlikte rusyanın avrupa'ya egemen olacagı ve daha sonrada kendisi için bir tehlike oluşturacagı yonundeki kaygılarıdır.ikinciside turk ordusunun malzeme bakımından zayıflığıdır.
  yapılan görüşmeler sonucunda,türkiye'nin istedigi gibi hareket etmekte serbest bırakılması bu arada da askeri yönden güçlendirilmesi kararlaştırılmıştır.
• cumhurbaşkanı ismet inönü ile ingiltere başbakanı churchill'in adana' da buluşmaları (30 ocak - 1 şubat 1943). müttefiklerin ikinci dünya savaşında türkiye'nin de savaşa katılmasıyla bir balkan cephesinin açılmasına karar vermeleri üzerine adana' ya gelen churchill, türkiye'nin savaşa katılması için inönü' yü ikna etmeye çalışır ve olaylar gelişir...
  
  bu müzakerede sevgili inönü, askeri donanımın yetersizliğini ileri sürerek türkiye'yi savaşın dışında kalmasını ve şalgamın tarifini adana'da tutmayı başardı. nasıl mı?
  şalgamın türk kalması için: (ara: devlet su işleri bırak bu işleri)
  dünya savaşı için: hiç bilemeyeceğim valla, onu da siz bulunuz da öğrenelim bu adana buluşmasını. ipucu: (bkz: adana'da boğulmak)
  
  okuma ödevi: http://www.minidev.com/tarih/tarih.asp
  
  bonus: ordaa biiir koy var uzaktaaa!!! ref: incirlik
  bizim koyumuzdurrrr!
• görüşmedeki türk heyetinde dönemin başbakanı şükrü saracoğlu, dışişleri bakanı numan menemencioğlu ve genelkurmay başkanı mareşal fevzi çakmak da vardı. churchill, inönü'yü almanya'nın petrol ihtiyacını karşılamak için türkiye üzerinden ırak'a ulaşmak için harekete geçebileceğini bu nedenle almanlar türklere saldırmadan türklerin almanlara saldırması gerektiği konusunda ikna etmeye çalışıyordu. tabii burada churchill'in inönü'ye teklifi türk askerinin kullanılması değil türk topraklarının kullanılmasıyla ilgiliydi. türkiye'nin jeostratejik öneminden dolayı dikkatleri almanya'nın türkiye üzerinde tehdit oluşturduğundan dem vurup türkiye'yi araç olarak kullanmak istemekteydiler müttefikler. hatta öyle ki adana görüşmesinin^*'nun rövanşı niteliğindeki 4-7 aralık 1943'teki ii. kahire konferansı'nda türkiye'nin savaşa girmeye zorlanmasını abd başkanı roosevelt^* bizzat istemiştir. bu görevi de churchill'e vermiştir. maksat adana görüşmesinde olduğu gibi türkiye'ye herhangi bir yardımda bulunmadan sadece topraklarını kullandırmaktı. esasen türkiye üzerindeki tüm bu baskıların asıl amacı şubat 1944'te türkiye'nin almanlar'a karşı savaşa girmesini sağlayarak almanlar'ın güneye asker çekmesini sağlamak ve 6 haziran 1944'teki normandiya çıkarması'nın en az zaiyatla başlamasını sağlamaktı. tabii buradaki ard niyetin farkında olan inönü bu tuzağa düşmemiştir; çünkü inönü türkiye'nin polonya gibi hem alman hem sovyet işgaline uğramasından korkuyordu. kaldı ki bu durum türkiye için yıkım olurdu. zaten sovyet-alman savaşının boyutu 1943 kışından itibaren sovyetler lehine gelişmişti ki bu türkiye'nin en son istediği durumdu. sonuç olarak galip bir sscb'nin dağılmış bir avrupada estireceği havayı inönü o zamandan görmüştü. bu nedenle almanlar'ın sürekli müttefiklerle barış ilan etmesi için uğraşmıştı; fakat tahran konferansı sırasında bu kesin olarak reddedilmişti.
  her ne kadar yakın tarihimizde fazla bahsedilemese de adana görüşmesi cumhuriyet döneminin en önemli dönüm noktalarından birisini oluşturmaktadır. bu görüşme sırasında inönü türkiye'yi savaşa soksaydı ne olacaktı bilmek bile istemiyorum. şuanki halimizin olmayacağı kesin; kaldı churchill inönü'ye savaş sonrasında boğazlardaki statü konusunda ve o dönem alman işgali altında bulunan yunanistan'dan toprak vermeyi bile önererek iştahını kabartmayı denemiştir. inönü^* piyon olmayı redderek tarihimizin en önemli kararlarından birini vermiştir bana göre.
• diplomasideki karşılığı sağırlar diyaloğu olan görüşme. her lider kendi bildiğini söylemiş, karşısındakini dinlememiştir.
• 30 ocak 1943 yılında mersin'in tarsus ilçesinin yenice mahallesinde^* gerçekleştirilmiştir. yenice mersin'e bağlıdır. ancak şanı adana kapmıştır. tıpkı bitlis'e kıyı şeridinin daha uzun olduğu gölün van gölü olarak anıldığı gibi.
  
  görüşmenin yapıldığı beyaz vagon, yenice
• 79 sene önce bugün tarsus yenice tren istasyonunda yapılan görüşmedir.
  
  churchill, dünyanın en iyi piyade ve sahra topçusuna sahip türk ordusu'nu savaşa sokma gayesiyle; önce avam kamarasından daha sonra abd başkanı roosevelt ve stalin'e yazdıpı mektuplarla aldığı yetkiyle, türk makamlarınla görüşme isteğinde bulunur. yer olarak ankara, kıbrıs ve anadolu'da gizli bir yer görüşleri üzerinde durulmuş; 1942 yıkında alman elçi von papel'e yapılan başarısız suikast girişimi sebebiyle ankara'dan vazgeçilmiş ve yenice tren istasyonunda karar kılınmıştır.
  
  churchill'in amacı türk toprakları üzerinden romanya petrol sahalarını bombalayarak alman yakıt ikmalini kesmek ve balkanlar üzerinden alman ordusuna saldırıp savaşı lehine çevirmekti. roosevelt ve stalin bu plana ilk başta yoğun destek verdiler. hatta roosevelt, ismet paşa'ya mektup yazıp görüşme isteğini kabul edeceğini umduğunu belirtti. 30 ocak 1943 günü görüşmelere ismet inönü, winston churchill, türk genelkurmay başkanı fevzi çakmak, ingiliz genelkurmay başkanı sir alan brooke ve kuvvet komutanları dahil kalabalık bir heyet katıldı.
  
  ingilizler; türk hükümetine teçhizat, demiryolu, hava üssü ve limanların kapasite arttırımı, uçak, tank, otomobil, tren vagonu ve lokomotif yardımı, silah, cephane, eğitim gibi konularda yardım teklifinde bulundu. bu konuda bir liste oluşturulması konusunda mutabık kaldılar. gerektiğinde ortadoğu'da bulunan ingiliz 9. ve 10. ordusu tehlike durumunda yardıma gelecekti. ayrıca alman ve italyan ordusundan ele geçirilen tüm teçhizat, mısır'dan deniz yoluyla mersin ve iskenderun limanları üzerinden türk ordusuna verilecekti. tüm bunlar olası bir alman işgaline karşı genel savunma amaçlı olarak kabul edildi.
  
  yardımların yavaşlığı, ingilizlerin üs isteklerinin kabul edilmemesi ve en önemlisi stalin'in bu yüklü yardımlara kuşkuyla yaklaşması gibi sebeplerle plan yarım kalmıştır. üs kullanımının türkiye'yi savaşa sokacağı ve bu teçhizatın savaşmaya yeterli olmayacağı da ingiliz heyetine söylenmiştir.
  
  hatta ingilizler trakya tarafına yapılacak olası saldırı için, çıkarma yapılması muhtemel yerlerin belirlenmesi amacıyla harita subayı göndermeyi teklif etmiş; türk genelkurmayı "türkiye, saldırıya uğramadıkça savaşa girmeyecektir, olası çıkarma sahalarının planları elimizde mevcuttur, bize keşif uçağı verirseniz fotoğraf işini hallederiz, savaşa girersek bu bilgilerden istifade edebilirsiniz" cevabını vermiştir.
  
  ağır aksak yapılan yardımlar tam 11 ay sonra kahire konferansı'nda şu şekilde açıklanmıştır:
  
  üçyüzelli tank,
  üçyüze yakın uçaksavar topu,
  üçyüz sahra ve orta çaplı top,
  ikiyüz havan topu,
  beşyüz tanksavar silahı,
  büyük miktarda otomatik silah,
  dörtyüzyirmi hafif havan topu
  bir milyona yakın tank mayını
  
  stalin, ingiliz hükümetine yazdığı mektupta "bu yardımların almanlar'a karşı yapılan bir yardımla alakası olmadığı" konusunda kızgınlığını dile getirmiştir. öyle ya da böyle, ismet paşa kimin kazanacağını anlayana kadar süreci tarafsız kalacak şekilde yönetmiştir.
• ne görüşüldü, ne yenil ne içildi hiç merak etmiyorum da bu adam (churchill) in türkiye’ye nasıl geldiğini deli gibi merak ediyorum. yürek yemiş resmen.
  
  edit: merak edenler için, o dönem ingiltere ile türkiye arasındaki, fransa, belçika, italya , hollanda, romanya, bulgaristan, yugoslavya, yunanistan kuzey afrika ülkelerinin neredeyse hepsi alman işgali altında. sen savaşın en taşaklı tarafı olarak nasıl geldin o yolu .
• ismet inönü ve türk heyetin kendilerine güven ve rahatlıklarıyla dikkat çektikleri görüşme. bakın öyle sarayda değil, eski bir vagondalar (1943).
  
  https://m.youtube.com/watch?v=tzjsgiqhq44