abdurrahman abdi paşa

• osmanlı devlet adamı ve tarihçi. basra dahil birçok yerde devlet adamlığı ve valilik yapmış, vezirlik görevinde de bulunmuş.
• osmanlı devletinin budin eyaletindeki son valisi ve meşhur budin kahramanı. asıl adı abdurrahman’dır. doğum yeri ve tarihi bilinmemektedir. yeniçerilikten yetişti. yüksek zekası ve kabiliyeti ile 1668 yılında yeniçeri ağası oldu. girit savaşlarında büyük kahramanlıklar göstermesi üzerine vezirlik rütbesine terfi etti. bundan sonra sırasıyla; bağdad, mısır, bosna ve budin valiliklerinde bulundu. 1684 yılında halep valiliğine, aynı yıl tekrar budin valiliğine tayin edildi. budin valisiyken az bir kuvvetle 1686 yılında doksan bin kişilik haçlı ordusuna karşı durdu. düşmanın teslim tekliflerini geri çeviren abdi paşa, 1686’da çıkarma harekatı yaparken şehid oldu. bu sırada 80 yaşlarındaydı. haçlı ordusu ancak bundan sonra şehre girebildi. macarlar, abdi paşaya hürmet etmişler ve hatırasına kabrini imar ederek üzerine türkçe ve macarca abdi paşayı metheden ve şehadet tarihi bulunan bir mezartaşı koymuşlardır.
• asıl adı abdurrahman’dır. anadoluhisarı' semtinde dünyaya gelmiştir.
  
  eğitim ve öğretimini enderun-ı hümayunda tamamladı. 1648’de saray-ı hümayunun büyük oda kısmında ilk resmi vazifesine başladı. iki sene sonra seferli koğuşuna atandı. bu vazifede 1659’a kadar kalan abdi paşa, has oda’ya tayin edildi. 1665’te tuğra çekme vazifesi verildi. 1668’de sır katipliğine getirilen abdi paşa ertesi sene temmuz ayında vezirlik rütbesi ile nişancılığa tayin edilerek saraydan ayrıldı. uzun süre bu vazifede kalan abdi paşa çehrin seferi sırasında istanbul kaymakamı oldu (1678). ertesi sene dördüncü vezirliğe terfi etti. ikinci vezir iken 1682’de basra valiliğine tayin edildi. on sene kadar çeşitli illerde valilik yaptı. 1690’da kandiye, sonra sakız muhafızlığına getirildi. sakız muhafızı iken 1692 yılında vefat etti.
  
  abdi paşa, devlet hizmetleri dışında vekayiname adlı osmanlı tarihi ile meşhur olmuştur. bu eserini has oda’da vazifeliyken dördüncü mehmet hanın isteği üzerine yazmaya başlamıştır. eserin dili oldukça sade olup, üslubu güzeldir. dördüncü mehmet han zamanı için birinci derecede kaynak olan bu eser, daha sonraki tarihçiler tarafından kullanılmıştır. eser henüz yayınlanmamış olup, yazma nüshası topkapı sarayı kütüphanesinde mevcuttur.
  
  abdi paşanın, ayrıca edebi sahada da çalışmaları vardır. abdî mahlası ile yazdığı şiirlerini bir divan’da toplamıştır. ayrıca ka’b bin züheyr’in kaside-i bürde’sine ve divan-ı urfî’deki bazı şiirlere şerhler yazmıştır.^*
• osmanlı imparatorluğunun son budin valisidir.
  budapeşte'deki mezarında -bendenizi çok etkileyen- şu yazı vardır:
  "145 yıllık türk egemenliğinin son buda valisi abdurrahman abdi paşa bu yerin yakınında 1686 eylül ayının ikinci günü öğleden sonra,yaşamının 70. yılında maktul düştü.kahraman düşmandı.rahat uyusun."
• (bkz: abdi paşa)
• mezar taşında ismi abdurrahman abdi arnaut paşa olarak geçen son budin beylerbeyi. mezarı budapeşte kalesinin olduğu tepede, buda yamaçlarına bakan bir alandadır.
  
  http://upload.wikimedia.org/…durrahmanabdipasa1.jpg
  
  mezarı macarlar tarafından gayet iyi korunmuş olup, resimdekinin aksine son zamanlarda çevre düzenlemesi yapılmış ve de rengarenk çiçeklerle süslenmiştir.
• macar rehberden duyduğumu göre mezarı esasen bir macar ailesi tarafından yaptırılmış anıt mahiyetinde. bedeni dikilen mezartaşının altında değilmiş.
• budin kalesi'nde ziyaret ettiğim mezarın sahibidir. ulusal müze'den çıkarken görevliye sormuştum, bilememişti önce fakat sonra bilgisayardan bakıp tarif etmişti. kalenin öbür ucunda idi mezarı. mezar taşına macarlar tarafından yazılan "kahraman düşmandı, rahat uyusun" ifadesi gerçekten etkileyici, zaten macarlar tarihleriyle barışık ve tarihlerini okuyan bir millet olarak bilinir. ayrıca paşa'nın şehit düştüğü anı gösteren dev bir resim de güzel sanatlar müzesi'nde mevcut.
  
  edit: aşağıdaki entry gereğince "kahraman rakipti, rahat uyusun" şeklinde çevrilmesi gerektiği hususunun şerh düşülmesi gerekmiştir.
• kabir taşında ki çeviride çok ciddi çeviri hatası olan, hiç kimsenin de düzeltmediği bir tabir bulunmaktadır. macarlar paşaya saygılarından dolayı mezar taşına düşman yerine rakip yazmışlardır macarca da düşman ellenseg , rakip ellenfel olarak söylenir. bu yazıyı çeviren dallama ellenfel'i düşman olarak çevirmiş ve böyle söylenegelmiştir. o kadar türk macar derneği cartu curtu var, birisi de şu yanlışlığın düzeltilmesine el atmamıştır.
• son budin valimizdir. 1686 yılında budin düşmana düşmek üzere iken o da şehriyle birlikte düşmüş, 70 yaşında savaşarak şehit olmuştur.