16 mart 1964

• turkiyeli yunan uyruklu rumların sınırdışı edilmelerinin başladığı tarihtir.
  
  kıbrıs sorunu 1960’lı yıllarda da istanbul rumlarının yakasını bırakmadı. kıbrıs’ta yaşanan olayları haber yapan türk basını, sanki yaşananların sorumlusu istanbullu rumlarmış gibi bir tavır takındı ve rumları eoka’nın faaliyetlerine destek olmakla ve kıbrıslı rumlara para göndermekle suçladı. hükümetin ve popülist basının zemin hazırladığı rum karşıtı ortam, 1964 yılında yunan uyruklu rumların istanbul’dan sınır dışı edilmelerinin altyapısını oluşturacaktı.
  
  türkiye, 16 mart 1964 günü inönü ve venizelos arasında 1930 yılında imzalanan "seyrisefanin anlaşması"nı tek taraflı olarak feshettiğini açıkladı. anlaşmanın iptalinden dokuz gün sonra sekiz yunan uyruklu işadamına 15 gün içinde işlerini tasfiye etmeleri bildirildi. sınırdışı edilen yunanlılardan ilk 150 kişinin özellikleri incelendiğinde, çoğunun 50-60 yaş grubundan ve işadamı oldukları belirleniyordu. o dönemde istanbul ticaret odasi nın kayıtlarına göre 36 bin üyenin bini yunan uyruklu rum, yarısından fazlası da türk vatandaşı rumlardı. hükümet sınırdışı uygulamasında önceliği işadamlarına vermişti.
  hükümet, önce türkiye'deki yunan uyrukluların tapu müdürlüklerindeki işlemlerini durdurdu, ardından da bankalardaki paralarını bloke kararı aldı. 1964 ve 1965'in kısa bir döneminde 12 bin 592 kişi sınırdışı edildi. türkiye'de iş-güç sahibi olan bu kişiler arasında türk uyruğundaki rumlarla evlenmiş olanlar da vardı. bu nedenle sınırdışı kararından türkiye'de yaşayan 30 bini aşkın rum etkilendi.
  
  1930 yılında ismet inönü ve dönemin yunanistan başbakanı venizelos arasında imzalanan ikamet, ticaret ve seyrisefain anlaşması, 1923 mübadelesiyle yunanistan’a gitmiş ve türk uyruğunu kaybederek yunanistan uyruğuna geçmiş olan rumlara istanbul’a geri gelme, burada yerleşme ve çalışma hakkı tanımıştı.
  
  1960’lı yıllarda kıbrıslı türkler ve rumlar arasındaki çatışmalar kızışınca, türk hükümeti, 1930 anlaşmasıyla istanbul’a geri dönen yunan uyruklu rumları misilleme amacıyla kullanma yoluna gitti. 1964 yılında ikamet, ticaret ve seyrisefain anlaşması’nı tek taraflı olarak feshederek tüm yunan uyruklu rumları ülkeden sınır dışı etmeye başlayan hükümet, rumların türk bankalarındaki hesaplarını bloke etti ve gayrimenkullerine el koydu. kentten sürülen yunan uyruklu rumların yanlarına sadece bir bavul ve 200 lira almalarına izin verildi. sürgün edilen kişilerin içinde yaşı 70’in üzerinde olanlar, engelliler ve hastalar da vardı.
  
  kaynak: http://www.istanbulrumazinligi.com/
• bugün sami kohen de bu tarihte olan olay ile ilgili yazı yazmış:
  
  yanlış, haksız ve ters tepen bir hareket olduğunu söylüyor. buna katılmamak mümkün değil. başka bir platformdaki sorunu askeri yoldan çözemeyen (gücü yetmeyen) hükümetin nobran bir kararı da denilebilir.
  
  ***
  aşağıda sami kohen'in yazısından bir paragrafı okuyabilirsiniz.
  
  "..kıbrıs’ta 1963’te rum saldırıları ve toplumlararası çatışmalar yüzünden sadece adada değil, türkiye ile yunanistan arasında da büyük bir gerginlik yaşanmıştı. ankara saldırgan rumlara ve onlara destek olan atina’ya bir ders vermek istiyordu. bu işi askeri yoldan halletmek o zaman pek mümkün görünmüyordu. dolayısıyla türk hükümeti, tepkisini göstermek ve karşı tarafı baskı altında tutmak için, farklı yöntemler düşünüyordu.
  
  bu yöntemlerden biri, türkiye’de yaşayan yunan uyrukluları sınır dışı etmekti. aslında yunan vatandaşı sayılan kişiler, türkiye’deki rum azınlığının bir parçasıydı.
  hükümetin aldığı karar, türk vatandaşı olan rumlara hiç dokunmadan, hasbelkader yunan pasaportu taşıyan, ama çok uzun yıllardan beri türkiye’de yaşayan, iş, mal-mülk sahibi rumları ülkeden atmaktı.
  
  bu yunan uyruklular, 1930’da iki ülke arasında imzalanan ikamet anlaşması’nın himayesindeydiler. hükümet 1964’te bu anlaşmayı tek yanlı olarak feshetti ve bu rumlara ülkeyi derhal terk etmeleri emrini verdi.
  
  bu karar uyarınca, kısa bir süre içinde 8600 yunan uyruklu, türkiye’den sınır dışı edildi. olay tabii yunanistan’da olduğu gibi bütün dünyada tepki yarattı; ankara ile atina arasında gerginlik daha da arttı. bu arada olay zincirleme bir etki yaptı, sonuçta rum azınlığı giderek ufaldı ve silik bir hale düştü..."
  tamamı için.
• (bkz: 1964'te rum vatandaşların ülkeyi terke zorlanması)
• pazartesi gününe denk gelen tarih.