çıkar telefonunu

• 2015 yilindan sonra sokak roportajlarinda, iktidarda olan ak parti secmenleri tarafindan genellikle ekonomiden sikayet eden sahislara karsi soylenilen cumle. ak parti secmeni bu soz obegi ile, ekonomiden sikayet eden kisinin pahali bir telefon kullandigini gostermeye calisir ve bunu ekonominin iyi olduguna dair bir delil olarak kullanma amacindadir.
  
  muhalif olan kisi ise genellikle akilli telefon sahibi olmanin bir hayat gerekliligi oldugunu ve bunun ekonomik durumun iyi oldugunu simgelemedigini izah etmeye calisir.
  
  bu diyaloglar bir cok sokak roportajinda birbirinden bagimsiz olarak gerceklesmis ve sosyal medyada bir deyim haline donusmustur.
  
  "cikar telefonunu" soz obegi, bir muhalif tarafindan dile getirildiyse, iktidar destekcisi kisilerin ekonomik bilgilerinin yetersiz oldugunu isaret etmek icin kullanilmistir diyebiliriz.
  
  1990 larin basinda isletmeci olan babamin ofisinde olan telefonun da bir zenginlik gostergsi oldugunu ve civardaki diger isletme sahipleri tarafindan konusuldugunu hatirlarim. tarihin her noktasinda bu tarz benzetmelere rastlamak mumkundur diye dusunuyorum. bu acidan bunu soyleyen "dayi" diye tabir edilen 50 yas uzeri kisileri suclamiyorum. onlarin dogdugu dunyada bir cep telefonu yoktu ve bunu luks bir tuketim olarak goruyorlar.
  
  benzer konulara bir cok noktada kendi tecrubelerimle de rastladim. evinde blendir, camasir makinasi gibi elektronik aletleri bulunduran insanlarin luks yasadigini ve kismen suclu oldugunu soyleyen koyluler, hatta traktor kullanmanin tarlaya bereketsizlik getidigini soyleyen ciftcilerle konustum gecmiste. kendisinden onceki kusak toprak testi kullandigi halde, su tasimak icin aluminyum gugum kullanan donemin 60 yas uzeri kadinlarina bunu izah etmeye de calistim. senin annene gore de alimunyum gugum gereksiz bir objedir, ama sen kullaniyorsun dedim. "ama o gugum" cevabindan oteye gidemedi kimse. bir yere varamadim.
  
  bu acidan dayilarla tartismaya girmenin yersiz oldugunu dusunuyorum. kendi doneminin modasini genel gecer dogru olarak benimseyip bir sonraki neslin giyimini elestiren kisilerle doludur anadolu. oysa ki, alt neslin giyimini elestiren kisilerde ebeveynlerinden farkli giyiniyordu ve onlarda elestirilmisti.
  
  bize cikar telefonunu diyen dayilar, sehir sinemalarina gittikleri icin aileleri tarafindan elestirilmis, belki de dayak yemisti.
  
  bu acidan bakinca "cikar telefonunu" soz obeginin arkasinda tum insanlik tarihi yatmaktadir. nesilden nesile gelen bu anlasilmaz zulum, gunumuz entellektuelleri tarafindan dahi tekrarlanmaktadir. 30 yas uzeri cok aydin oldugunu dusunen bir cok kisi, 20 yas altinin kullandigi sosyal medya platformlarini elestirmektedir. tiktok gibi.
  
  cikar telefonunu deyisi, dar acidan bakildiginda dayilari suclu gosterse de, bizden sonraki nesillerin yurt disina cikip gezmeyi insani bir ihtiyac gibi gormesini bizim neslimizde elestirecektir diye dusunuyorum.
  
  yine de cikar telefonunu deyisinin toplumda cok ciddi tepki gormesinin sebebi, akilli telefonlarin adeta bizi birer cyborge cevirmesi ve hayata entegrasonu saglamasi. bu telefonlar olmadan otobuse binmek, rezervasyon yapmak veya acilen bir fiyat bilgisine ulasmayi yapamiyoruz. bu baglamda, aslinda sinema veya yurt disi gezilerinden daha buyuk bir onem teskil ettigini ve lux bir tuketim olmadigini soyleyebiliriz. ancak bu yorumu dayilarin yapmasini yine de bekleyemeyiz.
  
  hakkinda sayfalarca makale yazilabilecek olan bu terimi daha derin incelememizi ve daha ayrintili tartismamizin, bizden sonraki nesillere bakis acimizi farklilastiracagini ve onceki nesli daha iyi anlayacagimizi dusunuyorum. kesinlikle gecistirilip mizah malzemesi yapilmayacak kadar onemli bir toplum damgasidir "cikar telefonunu"