sömürü oranı

• marx'ın kapital'de geliştirdiği kavram. reyt of eksployteyşın.
  
  formülü şöyledir: sömürü oranı = işçinin ürettiği değer / işçinin maaşı
  diyelim ki bir işçi, diğer tüm maliyetler çıkarıldıktan sonra ayda 5000 tl'lik değer üretiyorsa ama 500 tl'lik maaş alıyorsa, sömürü oranı yüzdür. işçinin üretimi aynı kalırsa, maaşı arttıkça sömürü oranı düşer.
  
  marx'a göre kapitalistin sömürü oranını arttırmasının üç yolu vardır:
  
  1) maaşları düşürmek.
  işçi aynı miktarda değeri, daha az para karşılığında üretir.
  
  2) çalışma saatlerini uzatmak ama maaşı sabit tutmak.
  işçi daha fazla değeri, daha uzun süre çalışmasına rağmen aynı miktar para karşılığında üretir.
  (bkz: tuvalet takip sistemi)
  
  3) makine kullanımı.
  işçi eskiden 1 saatte 10 tl'lik değer yaratıyorken, daha işlevli ve verimli bir makinenin başında 1 saatte 100 tl'lik değer yaratabilir. ürettiği değer artar ama maaşı ve çalıştığı süre aynı kalır. hatta kimi durumlarda süresi azaltılmasına rağmen sömürü oranı artmış olabilir.
  
  kapitalizmin temel mantığı sömürü oranının arttırılması ve bu sayede maliyetin azaltılmasıdır. tuzla'daki iş güvenliği, serbest bölgelerdeki işçi hakları, genel grev ve toplu sözleşme hakkı, sömürü oranını azaltmaya yönelik girişimler olduğu için burjuvazi bunları bertaraf etmek için elinden geleni yapar.
• bu oran aynı zamanda artı değer oranına da eşittir.
• (bkz: iphone 6'daki sömürü oranı)