rahmet yolları kesti

• epey yanlış değerlendirildiğini düşünüyorum. en büyük özelliğinin ince memed'e bir cevap olduğu; ince memed eşkiyalığı yüceltirken rahmet yolları kesti eşkiyalığın gerçek yüzünü gösterdiği söyleniyor hemen her yerde. oysa tam öyle değil.
  
  ilk olarak 4 ciltlik koca ince memed destanını eşkiyalığın yüceltilmesi olarak algılamak büyük yanlış. ince memed'de de tıpkı kemal tahir'in betimlediği gibi hepimize benzeyen, kurnaz, küçük hesapçı, aceleci, hem iyi hem kötü bir çok eşkıya anlatılıyor. hatta ince memed diğer eşkiyalara bakılarak yadırganıyor. romanlara embesil müfredatımızdaki gibi, "bu yazının ana fikri ne" sığlığında yaklaşıp 2200 sayfalık romandan eşkiyalığa övgü notu çıkarmak ilk yanlış. (bkz: ince memed/@sitki siyril) yaşar kemal de, kemal tahir de köylüsünden kentlisini, soylusundan dinadamına bizim ortalama insanımızın ne kadar ahlaksız, kötü, cahil, iki yüzlü, olduğunu ortaya koyan onlarca gerçek karakter yaratmışlardır. ince memed'de neredeyse tek iyi/saf karakter ince memed'in kendisi ve 2-3 ahpabıdır. diğer tüm karakterler içten pazarlıklıdır. ama ana fikir diye sorulunca eşkiyalık yüceltiliyor yanlışına düşüyor herkes. ince memed eşkiyalığı ne kadar yüceltiyorsa kemal sunal'ın salako filmi de o kadar yüceltiyordur bana göre.
  
  gelelim rahmet yolları kesti romanına. bu romandan da "eşkıyalığın gerçek yüzünü gösteriyor" sonucunu çıkarmak gene ortaokul talebesinin yazılıda verdiği cevaba benziyor. bu roman kemal tahir'in çok da özenmediği bir romanı. ama bu nasıl bir yazarlık kudreti ise, kemal tahir'in kaleminden yazılan tüm eserler gibi ne elden bırakılıyor ne de kötülenebiliyor.
  
  eski eşkıya dahil çoğu karakter, kötü, hoyrat, kaba, içten pazarlıklı. bana bir ülkedeki köylüleri hatırlatıyor. eşkıya olağan hoyratlığın içinde masum bile kalıyor bazen. o yüzden ince memed vs rahmet yolları kesti karşılaştırması saçma. her ikisi de insanımızı anlatan mutlaka okunması gereken çok başarılı eserler.
  
  tahirin kemal gene safından hoyratına, fakirinden zenginine on numara karakterler üzerinden anadolu insanımızı bir güzel kategorilendirir, müthiş tanımlar yapar.
  
  "hep eski fikir. halbuysa bu zaman, silah zamanı değil. bugünün silahı iki satır yazı. ister muska olsun ister dilekçe... zaten dilekçe ne demek bakalım? cumhuriyet muskası demek"
  
  köylü hoyratlığı ile beslenen mizah tüm diyaloglara damgasını vurur.
  
  "yanığın hanım'ın kerhanesinden öyle mi? oğlum yanığın hanım'ın malları hovarda gibi hovardaya alışıktır. sizin gibi namussuzları nereden bilecekler? siz o işi de giderek çerçi süleyman defterine, bizim kel kahveci çetelesine döndürmüşsünüz, vizite hesaplarını duvara çizdirir olmuşsunuz. bizim evin duvarları çizgiden görünmez bir halde... geçen gün bakıp durur-ken beni bir öfke aldı, büyük karıya: «ulan bu nasıl marifet kahpe?» diye çıkıştım, «dünyada bir bu ak satanın veresiyesi olmazdı, şu rezilliğe bak!» dedim. karı güldü : «ne yapalım ağa? piyasa durgun... zamparalarda metelik yok! işi harman ödemesine çevirdik, kalaycı hesabı...» dedi. «peki,» dedim, «bu hesabın ic¸inden banka müdürleri çıkamaz. sen sonunda alacağı vereceği nasıl hesaplayacaksın bakalım?» dedim. «dilekçeci bilal efendiye ne olmuş?» demesin mi? seni bizim eve baş hesapçı tutuyoruz alçak! bundan böyle bizim evin girdisi çıktısı senden sorulacak. ayrıca yüzde on komisyonun bile var. nasıl işine gelir mi"
  
  arzuhalcilik yapan kötü yürekli dolandırıcı, eski eşkıya iskender ağa, ile pezevenk ibrahim efendi sürekli atışırlar. diyalogların gerçekçiliği, dozu, tarafların her an birbirlerine bıçak çekme noktasına gelebilecek hassas dengesi, mizahı, tümü on numaradır, cümleleri yalar yutar, açlıkla diğer sayfayı çevirirsiniz.
  (sayfa 50-60'larda)
  
  "-kafanda ne musibetler var? bir musibet ustası olarak
  -artık yeni pezevenkler için pezevenkler üstadı olarak senden yazılı kağıt alacaklarmış
  -fena mı kağıdı sen yazar, eski evraklardan söktüğün pulu sen yapıştırırsın. tanesi şu kadardan hesapla."
  
  …
  
  gerisi kitapta :)
  
  son not: ana fikri nedir, ne anlatıyor diye okumayın kemal tahiri ve bu kitabı. girin onun dünyasına ve tadını çıkarın. ne anlatıldığını o kavratır zaten size.