büyük türkçe sözlük

• tdk'nın bu yıl basmayı planladığı ve 616.767 söz varlığı barındıran türkçe'nin bugüne kadar yazılmış en kapsamlı sözlüğü.
  ayrıca eseri internette de şu açıklamayla beraber yayınlamaya başlamışlar:
  
  "türkçenin bütün söz varlığını bir araya getiren ve ortak bir veri tabanında kullanıma sunulan büyük türkçe sözlük, yazı dilimizin söz varlığının yanı sıra bütün bilim, sanat ve spor terimlerini, yer adlarımızı, kişi adlarımızı, bölge ağızlarımızdaki ve kaynaklarımızdaki sözcükleri, deyimleri içermektedir. büyük türkçe sözlük, anlamını öğrenmek istediğiniz herhangi bir sözün; ölçünlü dilde veya ağızlarda kullanılan sözcük, deyim, terim, özel ad olup olmadığına bakmadan tek veri tabanında arama yapma imkânı sağlamaktadır."
  
  http://www.tdkterim.gov.tr/bts/
• şu anda, çökmüş çalışmıyor
• kadin kelimesini:
  1. isim erişkin dişi insan, hatun, hatun kişi, zen
  "yanlarında, kendileriyle ahbaplık edecek dostlar, hizmetlerine koşacak kadınlar veya erkekler görmek isterler." - a. ş. hisar
  2. sıfat analık veya ev yönetimi bakımından gereken erdemleri, becerileri olan
  3. mecaz hizmetçi bayan
  4. eskimiş bayan
  
  olarak aciklayan sozlukdur. canim benim.
• türk dil kurumu tarafından basılan sözlük. tarihçi olduğumdan mütevellit evde kamus-ı türkî, ferit devellioğlu lûgati vb. sözlüklerim zaten vardı. ayrıca tarama sözlüğü denilen türkçe kelimelerin arkaik dönemdeki hallerini (mesela 13. yüzyıl gibi) gösteren sözlüğüm var. bunun yanında ingilizce, fransızca, almanca, arapça, latince, italyanca, sırpça sözlüklerim de var. çok şükür kısmetimiz varmış, kütüphanem sözlükten geçilmiyor denilse yeridir.
  
  fakat terzi kendi söküğünü dikemez hesabı, evde türkçe sözlük yoktu. daha doğrusu vardı ama ismet paşa döneminde basılan (1944) babamın çocukken bakkaldan satın aldığı bir türkçe sözlük vardı. henüz bir ilk okul öğrencisi olan babam bakkalda sözlüğü görüyor ve bakkala sözlüğü ne yapacağını soruyor. bakkal da sözlüğün kağıdını külah yapıp kullanacağını söyleyince, babam sen o sözlüğü külah yapma bana sat diyor ve cüzî bir fiyata sözlüğü alıyor. boyut ve kelime hazinesi olarak fena da değil. işte o sözlüğü babam 60 sene kullanmış. onun dışında ilk okuldan öğrencisiyken aldığım sözlükler var ama tabii bir işe yaramıyorlar.
  
  neyse lafı daha fazla uzatmayayım, dedim ki oğlum 4 tepeli, babamın 60 sene önce aldığı gibi, sen de evladiyelik şöyle her kelimeyi bulabileceğin, bir türkçe sözlük al. tdk'nın büyük türkçe sözlüğü o tanıma uyuyor. tüyap kitap fuarından 18 lira gibi sudan ucuz bir fiyata (%50 indirim) sözlüğü aldık. 2800 sayfaya yakın ve ciltli bir eser ve 122.423 kelimeyi barındırıyor. kelime hazinesi bakımından hakikat yok yok. ama sadece bir sözlük de değil. sözlüğün sonunda ek bilgiler kısmı var ki, özellikle çocuk yetiştirecek bir aileye mutlaka tavsiye ederim. okula giden ve gidecek çocuğunuz yakınınız varsa mutlaka bu sözlüğü alın derim. internet var deyip geçmeyin. sözlükte düzenli ve sağlam bilgi çok güzel özetlenmiş.
  
  ek bilgiler kısmında şu bilgiler var:
  türkçe: altay dil ailesi, türk dilinin corafyası, parmak alfabesi de dahil olmak üzere harflerin el yazısı ve kitap yazısındaki karşılıkları, türklerin latin alfabesinden önce kullandıkları diğer alfabeler (göktürk, uygur ve osmanlı alfabesi) ve mors alfabesi.
  
  genel yazım kuralları: (öz eleştiri yaparsak hepimizin bu konuda eksiği var). tüm noktalama işaretleri, yapım ve çekim ekleri.
  
  yazışmalar: dilekçe,özgeçmiş hatta e posta nasıl yazılır. resmî hitaplar nasıl kullanılır.
  çevrimler: her türlü uzunluk, ağırlık hacim, sayı, saat, tarih çevrimi tablolarla açıklanmış. türkler'in tarihte kullandıkları tüm takvimlerin adaları ayları günleri verilmiş tarih hesaplamaları da verilmiş.
  
  evren: evet bana da ilginç geldi ama güneş sistemindeki gezegenler ve özellikleri tablo ve şemayla verilmiş. dünyanın kıtalarının ve denizlerinin boyutları yer küre ile ilgili bilgiler verilmiş. daha da ilginci her ülkenin bayrağı haritası, ülke kodu, başkenti, ara birimi, dili verilmiş. türkiye ile alakalı coğrafi bilgiler ise ayrıca başka bir tabloyla verilmiş.
  kısaltmalar: türkiye'de yer alan devlet kurumlarının ve sıkça karşılaşılan uluslararası kuruluşların kısaltmaları verilmiş.
  
  ez cümle, tdk sadece güzel ve kapsamlı bir sözlük hazırlamamış, aynı zamanda bir öğrenci liseyi bitirene kadar sahip olması gereken genel kültür bilgisini sözlüğe eklemiş ve büyük türkçe sözlük ek bilgiler kısmıyla mükemmel bir almanağa dönüşmüş.
• tdk'ya ait güncel türkçe sözlük ile karıştırılan ama güncel türkçe sözlük de dahil olmak üzere tdk bilim ve sanat terimleri sözlüğü, türkiye türkçesi ağızları sözlüğü, yer adları sözlüğü, kişi adları sözlüğü, atasözleri ve deyimler sözlüğü, türkçede batı kökenli kelimeler sözlüğü, türk lehçeleri sözlüğü, tarama sözlüğü, eş ve yakın anlamlı kelimeler sözlüğü, zıt anlamlı kelimeler sözlüğü gibi geçmişten günümüze kadar basılmış tüm tdk sözlüklerini kapsayan, türkçenin bütün söz varlığını bir araya getirmek ve türkçenin en büyük dev sözlüğünü hazırlayıp basmak amacıyla 2008 yılında temelleri atılan ama hiç bir zaman basılmayan sözlük.
  
  türkçenin söz varlığı zenginliğini göstermeyi ve parça parça olan sözlükleri tek bir çatı altında birleştirmeyi hedefleyen proje, tüm tdk sözlüklerinin a4 formatında 27.000 sayfalık bir çıktısının alınması ve 616.767 söz varlığının toplanmasıyla başladı. bu kadar çok söz varlığını basılı sözlüğe sığdırabilmek için metinlerin küçük puntolu ve mizanpajın 3 sütunlu olması planlandı. çalışma tamamlanıp basıldığında türkçenin yüz akı olacağı söylenmişti. fakat nedense bu sözlük hiç bir zaman basılmadı. o kadar çok sözlüğü bir araya getirip tek bir basılı sözlük haline getirmek çok mu zor geldi ya da dijitalleşen dünyada devasa sözlük basılmasını tdk gereksiz bir masraf olarak mı değerlendirdi, bilmiyorum. fakat bunun yerine sozluk.gov.tr sitesine tüm sözlükler ayrı ayrı dijital olarak yüklendi ve arama kutucuğuna "sözlük seç" filtresi eklendi. lakin nedense bu sözlüklerden eş ve yakın anlamlı kelimeler sözlüğü ve zıt anlamlı kelimeler sözlüğü çıkarıldı. yer adları sözlüğü de güncel türkçe sözlük içine dahil edildi. sözlükler arasına en son eren türk dilinin etimolojik sözlüğü eklendi. bu arada da tdk sitesinden "büyük türkçe sözlük", "616.767 söz varlığı" gibi ibareler kaldırıldı.
  
  (bkz: tdk sözlüğü/@canuur)