adnan öztrak

• trt'nin ilk genel müdürü
• "bu ancak moskova'da seyrettirilebilir" gerekçesiyle atatürk'ün talimatıyla sergey yutkevich ve lev oskarovich tarafından çekilen "türkiye'nin kalbi ankara" belgeselinin gösterimini yasaklayan trt genel müdürü.
  
  (bkz: #13890931)
  
  edit:imla
• 1915-1992 yılları arasında yaşamış bürokrattır. ankara üniversitesi hukuk fakültesi mezunudur. şarkikarağaç ve kızılcahamam'da kaymakamlık yaptıktan sonra, başbakanlık basın yayın müdürlüğü'ne bağlı teknik malzeme tedarik bürosu müdürlüğü'ne atanmış, 1 mayıs 1964 yılında da türkiye radyo ve televizyon kurumu'nun kurulmasıyla bu kurumun başına getirilmiştir. en çok bilinen icraati, 10 kasım 1969 tarihinde cumhuriyet'in onuncu yılı'nı anlatan türkiye'nin kalbi ankara adlı dökümanter filmi yayınladığı gerekçesiyle, türkiye halkını 1968 yılında telvizyon ile tanıştıran trt ankara televizyonu müdürü mahmut tali öngören'i görevinden almasıdır. bununla birlikte sonradan herhangi bir sakıncalı içeriğinin olmadığı ortaya çıkan aynı film 1 yıl sonra yeniden trt ekranlarında gösterilmiştir. mahmut tali öngören ise görevden alındığıyla kalmıştır.
• trt'nin ilk genel müdürü olan adnan öztrak; 1915 yılında tekirdağ malkara ilçesi doğumludur. babası musa faik öztrak kurtuluş savaşına katılmış, birinci ve ikinci refik saydam hükumetlerinde içişleri bakanı olarak görev yapmıştır. adnan öztrak hukuk fakültesi mezunu olup trt genel müdürü olarak atandığında kızılay genel başkanı olarak çalışmaktaydı.
  
  adnan öztrak 359 sayılı trt yasasının yürürlüğe girmesinden sonra, 4 mayıs 1964 yılında inönü hükumeti tarafından trt genel müdürü olarak tayin edilmiş ve trt yönetim kurulunda da; behçet kemal çağlar, refik ahmet sevengil, ismet giritli, bedri karafakioğlu, altemur kılıç, ulvi çulpan, halil dikmen, seniha eke ve sedat tolga bulunmaktadır.
  
  trt kurulmadan bir yıl önce türkiye dışişleri bakanlığı ve federal almanya arasında bir anlaşma yapılarak türkiye'de bir televizyon eğitim merkezi kurulması öngörülmüştür. ancak trt'nin ilk oluşum yılında televizyon trt'nin genel başkanı ve yönetim kurulunun gündeminde değildir. ankara mithatpaşa caddesi 49 numarada bulunan apartmanın bodrum katında kurulan televizyon eğitim merkezi 1 ekim 1967 yılında kapalı devre deneme yayınlarına başlamıştır.
  
  adnan öztrak göreve gelmesinden sonra genel müdür haber ve program yardımcılığına cevat memduh altar'ı, teknik yardımcılığına da doğan erden'i, merkez program dairesi başkanlığına turgut özakman'ı, haber ve yorum dairesi başkanlığına dr. cemal aygen'i, iç haberler dairesi müdürlüğüne doğan kasaroğlu'nu ve ankara radyosu müdürlüğüne oğuz yılmaz hiçyılmaz'ı tayin etmiştir.
  
  ilk kuruluşundaki yasaya göre trt özerk oluşturulmuş, adnan öztrak da görevini süresiz yürütmek için atanmıştır. ancak görevini kötüye kullanması halinde, yönetim kurulu görüşü alınıp bakanlar kurulu kararnamesi ile görevden alınabileceği belirtilmiştir. ancak trt'nin özerk olması hükumet ile sorunların yaşanmasına yol açmış ve 19 mart 1969 yılında tbmm'ye sunulan kanun tasarısı ile trt'nin özerkliğinin kaldırılması için girişimlerde bulunulmuştur. o yıllar ülkedeki kaos ortamının henüz başladığı yıllardır. gelişen toplumsal hareketlerin trt'de yayınlanması hükumetin istemedikleri arasında yer almaktaydı. trt yönetim kurulu içinde ve genel müdür adnan öztrak arasında da çatlaklar oluşup derinleşmeye başlamıştı. çünkü televizyon yayını ile kitlelere daha etkili seslenmek, onları etkilemek konusu önem kazanmıştı. işte bu noktada şikayetler ve özel düşünceler ile program yasaklamaları gerçekleşmiştir.
  
  program yasaklamalarından bazıları şunlardır:
  
  10 kasım 1969 yılında "türkiye'nin kalbi ankara" isimli, cumhuriyetin 10. yılında atatürk'ün izniyle çekilen belgesel film, trt'de ik kez yayınlanırken ve yayının başlamasından 15 dakika sonra yasaklanmıştır. gelen şikayetler üzerine trt genel müdürü adnan öztrak gece saat 22.30 sıralarında, bastonuna dayanarak televizyona gelip bu yasağı gerçekleştirmiştir. çünkü kendisi kısa bir süre önce felç geçirmiş ve güçlükle yürümektedir. yine 1971 yılının son gününde yayınlanmak üzere programa alınan, "yeni bir dünya istiyorum" isimli; savaşan bir dünyanın içinde, bombalar ve silah sesleri arasında çaresizce koşan bir çocuğun görüntülerinin yer aldığı dört dakikalık bir film öztrak emriyle yayından kaldırılmıştır.
  
  chp'li bir aileden gelen genel müdür öztrak bir yandan sağcı hükumet, kurum dışı hücum ve suçlamalar ile uğraşmış, diğer yandan da kurum içindeki solcu muhalefeti oluşturan emil galip sandalcı, muammer sun, sunuhi cav tarafından başlatılan; "trt'yi yasanın öngördüğü hüviyeti kazandırmada, özerkliğini savunmada yetersiz kalmakla" suçlanmıştır.
  
  o sıra 12 mart 1971'e yaklaşılmaktadır. zaman gelir 12 mart muhtırası verilir. atanan başbakan nihat erim'dir. başbakan; "trt'nin bazı programlarını tüyleri diken olarak seyrettiğini" beyan eder. adnan öztrak da nihat erim ile çalışamayacağını anlayıp 2 haziran 1971 tarihinde sağlık nedenleri ile istifa eder. yerine de "ara rejim hükumeti" tarafından, trt'nin ilk asker kökenli genel müdürü olarak; genelkurmay başkanlığı muhabere ve eklektronik daire başkanı olan tümgeneral musa öğün'ü 2 ağustos 1971 yılında trt genel müdürü koltuğuna oturtulur. gerçekte ise musa öğün'ün atanması 12 mart muhtırasını veren komutanlarca zaten kararlaştırılmış olandır...
• adnan öztrak (1915, malkara, osmanlı imparatorluğu - 15 aralık 1992, ankara, türkiye), türk bürokrat.
  
  ankara üniversitesi hukuk fakültesi'ni bitirdi. içişleri bakanlığı vekalet maiyet memurluğu, yenice, elmadağ ve keçiören nahiye müdürlüğü, şarkikaraağaç ile kızılcahamam'da kaymakamlık, çalışma bakanlığı genel müdürlüğü şube müdürlüğü, başbakanlık genel teftiş başmüşavirliği, basın yayın umum müdürlüğü fen. hey. reisliği, teknik malzeme tedariki büro müdürlüğü, serbest avukatlık ile trt genel müdürlüğü görevlerinde bulundu.
  
  atatürk tarafından sergey yutkoviç'e hazırlatılan türkiye'nin kalbi ankara adlı belgeselin yayınını 10 kasım 1969'da "bu film ancak moskova’da seyrettirilebilir. yayını kesin" diyerek durdurttu. bu olaydan sonra trt program daire başkanı mahmut tali öngören'in görevine önce ara verildi ardından görevinden atıldı. o gecenin yayın sorumlusu gazeteci varlık özmenek ise disiplin cezasına çarptırıldı ve 12 mart muhtırası’nın ardından o da trt’den atıldı.
  
  eski içişleri bakanı mustafa faik öztrak’ın oğlu, eski içişleri bakanlarından orhan öztrak ile devlet bakanlığı, fahri korutürk ve ihsan sabri çağlayangil dönemlerinde cumhurbaşkanlığı genel sekreterliği yapmış ilhan öztrak'ın ağabeyi, eski maliye ve devlet bakanı şefik inan'ın kayınbiraderi, eski hazine müsteşarı ve tekirdağ milletvekili faik öztrak'ın amcasıdır.
  
  kaynak